مناطق آزاد باید بر اساس آمایش سرزمینی تاسیس و توسعه یابند

حسن بیک محمد لو، عضو هیات علمی پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صدا وسیما گفت:مناطق آزاد با توجه به اقتضای منطقه‌ای که قرار است منطقه آزاد در آن شکل بگیرد تشکیل نشده است و نبود طراحی جامع در مناطق آزاد سبب میشود تفاوتی در مناطق وجود نداشته باشد و وقتی منطقه‌ای تفاوتی با مناطق دیگر ندارد یعنی مزیت محوری و رقابتی برای آن متصور نخواهد بود.

آقای بیک محمد لو افزود: نبود یک طراحی جامع سبب میشود مناطق به سمتی پیش روند که در همه مناطق امور تولیدی، تجاری و صنعتی شبیه به هم اداره شوند و مناطق باید ماموریت گرا باشند و در زمان تاسیس مناطق ازاد باید مصوب میکردیم و برای آنها ماموریت قایل میشیدم اکنون ماموریت گرا نیستند و این ماموریت با سند آمایش استان باید تنظیم می‌شد.

توسعه مناطق آزاد به توسعه منطقه‌ای منجر نشد
این کارشناس اقتصادی گفت: موضوع بعدی نحوه اداره مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و صنعتی است نکته‌ای که وجود دارد این است که مناطق آزاد قرار بوده که تصدی گری کنند یا یک توسعه منطقه‌ای را از مسیر تنظیم گری رقم بزنند؟ مناطق آزاد مثل یک دستگاه اجرایی دولتی شده اند در کنار سایر دستگاه‌ها و تنظیم گری اتفاق نیفتاده است.

آقای بیک محمد لو افزود: در جهان آژانس‌ها یا سازمان‌های توسعه منطقه‌ای شکل می‌گیرند بدون مالکیت و بدون تصدی گری روی کار‌ها که کارشان تسهیل گری و برنامه ریزی و هدایت گری است، اما این تفکر در مناطق آزاد هنوز رقم نخورده است.

کارشناس اقتصادی گفت: مناطق آزاد مدیریت یکپارچه ندارند و نبود مدیریتی یکپارچه سبب شده این مناطق نتوانند روابط خود را تنطیم کنند. تعارضات نهادی مناطق آزاد تا کنون حل نشده و گرفتاری‌های مناطق آزاد با دستگاه‌های اجرایی همچنان وجود دارد. 

عضو هیات علمی پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: چالش بعدی موضوع قوانین است تعارضات قانونی که وجود دارد و قانون نحوه اداره باید به نحوی اصلاح شود که قابل انجام باشد. از سال ۱۳۷۲ این تعارضات وجود داشته و باید تعیین تکلیف شود.

تعدد مناطق آزاد موجب افزایش قیمت در مناطق محلی شده

کارشناس اقتصادی چالش دیگر را تعداد مناطق آزاد برشمرد و گفت: اینطور تلقی شده که گویا هر جایی که یک مرز مبادلاتی واردات و صادرات دارد باید منطقه آزاد شود و مناطق آزادی شکل گرفته که باعث برخی افزایش قیمت‌ها شده است. ۱۶ منطقه آزاد وجود دارد. به طور مثال طرح دو فوریتی توسعه سواحل مکران که رای هم آورده است به تنهایی از شرق استان هرمزگان تا انتهای استان سیستان و بلوچستان در عمق سرزمینی قرار است منطقه آزاد شود یک وسعت بسیار زیاد و عظیمی قرار است با قانون نحوه مناطق آزاد مدیریت شود در حالی که خود چابهار هم داخل این سازمان توسعه سواحل مکران قرار میگیرد. 

آقای بیک محمد لو افزود: مناطق آزاد باید با قوانین خودش اداره شود. بدر حال حاضر اختلاف نگاه در این موضوع وجود دارد و اگر مدیریت یکپارچه که قانون هم دارد و اجرا نمیشود اصلاح و اجرا نشود با مشکلاتی مواجه خواهیم بود.

مناطق آزاد باید ماموریت گرا باشند
کارشناس اقتصادی گفت: هر منطقه آزاد را باید مامور یک بخش و یک مزیت رقابتی کرد. وقتی مزیت رقابتی مناطق آزاد تعین میشود احتمالا با کاهش تعداد مناطق آزاد مواجه خواهیم بود. برخی از مناطق آزاد یا مناطقی که دستگاه‌ها و مسئولش نتوانستند به اهدافشان برسند کاهش پیدا کنند و تعارضات جدی که به خاطر قوانین وجود دارد باید حل شود.

آقای بیک محمد لو افزود: حقوق و عوارض، تعیین تعرفه‌ها، معافیت‌های گمرکی، معافیت‌های مالیاتی، تسهیلات و بیمه اختلافاتی است که هنوز حل نشده و این اختلاف شاید با یک قانون جامع مجدد حل شود. 

آقای بیک محمد لو افزود:چالش دیگر تغییر زود هنگام مدیران در سطوح مختلف در مناطق آزاد است که باعث میشود مدیریت در مناطق آزاد طول مدت کمی داشته باشد و این ایراد نرم افزاری سبب میشود منابع انسانی مناسبی وارد مدیریت مناطق آزاد نشوند.