تغییرات اقلیمی و شکل گیری پدیده‌های جدیدی از بلایای طبیعی

رضا شهبازی مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناسی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما با تاکید بر نقش کلیدی انسان در کاهش یا افزایش بلایای طبیعی گفت: متاسفانه ساخت و ساز‌ها و توسعه نامتوازن شهری در مناطقی که مناسب زیست انسان‌ها نبوده خسارت‌های جبران ناپذیری را ایجاد کرده است. 
انسان‌ها به سمت مناطقی پیش روی کرده اند که مناسب زندگی انسانی نبوده است به این ترتیب شاهد تخریب زیستگاه‌های طبیعی و ایجاد زیستگاه‌های مدرن و جدید هستیم و همین امر موجب افزایش مخاطرات و بلایای نوظهور محیط زیستی شده است.
وی گفت: حرکت انسان به سمت زیستگاه‌های طبیعی  سکونت ناپذیر برای انسان‌ها و شهرسازی در این مناطق در واقع به معنای حرکت به سمت گسل‌های لرزه زا، پهنه‌های سیل گیر و دامنه‌های ناپایدار بوده است.
شهبازی افزود: زنگ خطر سکونت در این مناطق چند دهه است که به صدا درآمده است. رفتن به سمت حریم رودخانه‌ها و ساخت و ساز‌ها در دامنه‌های ناپایدار و گسل‌های لرزه زا نتایجی همچون افزایش سیلاب‌های شدید، گرد و غبار و فرونشست را به دنبال داشته است.
وی ادامه داد: مسدودکردن منابع آبی به عنوان مبنای محیط زیست در پشت سد‌ها موجب بی تناسب شدن جریان آب بر روی سطح زمین شده است به این ترتیب شاهد خشک شدن تالاب‌ها به عنوان زیستگاه‌های طبیعی و تولید ریزگردوپدیده گرد و خاک به عنوان بلایای طبیعی بوده ایم.
مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناسی یادآور شد: در زمان حاضر در فلات مرکزی ایران دیگر رودخانه دائمی وجود ندارد با افزایش فشار بر منابع آب، در پایین دست، آب در سطح زمین جریان مناسبی پیدا نمی‌کند و تالاب‌های ما خشک می‌شود تالاب به عنوان یک زیستگاه طبیعی یا یک اکوسیستم، یک زیست بوم منحصر به فرد درحال خشک شدن است و منشا تولید گرد و غبار می‌شود.
وی افزود: تالاب صالحیه در اطراف تهران مجموعه تالاب‌های خوزستان شادگان هورالعظیم، دریاچه ارومیه، مجموعه مهار لود بختگان جازموریان از جمله مواردی است که با تبدیل به کانون ریزگرد‌ها به عنوان شکل جدیدی از بلایای طبیعی ظهور پیدا کرده است.
این زمین شناس در ادامه به بحران آب‌های زیر زمینی و خطر فرونشست اشاره کرد و گفت: در زیرزمین هم با استحصال آب، در واقع آب جریان پیدا نمی‌کند که بخواهد منابع طبیعی آب زیر زمینی را تامین کند بنابر این با برهم خوردن چرخه آب درون زمین پدیده فرونشست ایجاد می‌شود و در نهایت شاهد بلایای طبیعی ناشی از فرونشست خواهیم بود.
علاوه بر آن، رخداد‌های حدی از دیگر موارد جدید بلایای طبیعی قلمداد می‌شود. با انتشار گاز‌های گلخانه‌ای شاهد تغیرات آب و هوایی، اقلیمی و طوفان‌های شدید موسمی هستیم همانند طوفان‌های شدید موسمی در جنوب و جنوب شرق کشور و یا در زمان حاضر جمعیت زیادی از مردم فلوریدا به علت طوفان شدیدی که تهدیدشان می‌کند در حال ترک مناطق مسکونی خود هستند.

شهبازی ادامه داد:تغییرات اقلیمی در چرخه آب تغییرات اساسی را ایجاد کرده است به این ترتیب که با سیلاب‌ها و خشکسالی‌های شدید مجموع آورد کشور کاهش پیدا کرده است بطوریکه اگر قبلا مجموع میانگین بارندگی حدود ۲۵۰ میلی متر در سال بود اکنون به حدود ۲۳۰ میلی متر در سال رسیده است یعنی حدود ۱۵ درصد آورد آبی در کشور کم شده است.
مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناسی در ادامه به یکسان نبودن میزان آورد آبی اشاره کرد و گفت: این میزان آورد آبی یکسان به دست نمی‌آید و بیشتر در رخداد‌های سیلابی آورد آبی حاصل می‌شود و دیگر مانند گذشته نیست که پراکنده در طول ۶ تا ۸ ماه در طول سال و یا به صورت برف که قدرت جذب و نفوذ خوبی داشته باشد به دست بیاید.
وی افزود: با بارش‌های ناگهانی و سیلابی، شاهد هستیم در عرض چند ساعت در یک منطقه به اندازه ۲۰ میلی متر یعنی به اندازه یک سال، بارش دارد همانند تجربه سال گذشته در جنوب شرق کشور که علاوه بر اینکه حجم زیادی از آب، منجر به فرسایش شد، بخش قابل ملاحظه از آب وارد دریا شد.
شهبازی در پایان تاکیدکرد:با توجه به وجود قوانین مهمی همچون آیین نامه ۲۸۰۰ که چارچوب ساخت در مناطق امن را مشخص کرده است ضروری است مسئولان بیشتر از گذشته در ساخت و توسعه نامتوازن دقت و اهتمام داشته باشند.