ضرورت آزمایش‌های ژنتیکی در درمان بیماری‌های ایمونولوژیک و سرطان‌ها

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، باقر لاریجانی در نخستین همایش بین‌المللی «فارماکوژنتیک» با اشاره به اینکه رعایت پزشکی فردمحور به بیمار و نوع بیماری و شیوه مدیریت بیماری بستگی دارد، گفت: شاید در برخی از بیماری‌ها استفاده از مدیریت ژنتیکی تا میزان زیادی برجسته نباشد.
وی با بیان این‌که با ارزان شدن مطالعات ژنتیکی این امکان وجود دارد که هزینه آزمایش های ژنتیکی تا حد اندازه‌گیری کلسترول کاهش یابد، افزود: در سرطان تیروئید زمانی به سراغ آزمایش ژنتیکی می‌رویم که بیماری اگرسیو ( تهاجمی ) شده باشد و این آزمایش در مدیریت بهتر بیماری کمک کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با بیان این‌که ژنوم انسانی متأثر از عوامل محیطی هم است، گفت : مطالعات فراوانی در خصوص تداخل تأثیرات محیطی بر ژنوم انسانی شده و این تأثیرات در مواردی زیاد و در برخی موارد اندک است.
لاریجانی، پزشکی شخصی‌سازی‌شده را نه یک انقلاب ، بلکه تکامل پزشکی برشمرد و با ابراز خرسندی از وجود مطالعات ژنتیکی خوب در کشور که به‌زودی اطلاعات مناسبی منتشر خواهد شد، افزود: در خصوص بسیاری از بیماری‌ها نیازمند دسترسی به اطلاعات ژنوم نیست.
دکتر شکوفه نیک‌فر نیز در این همایش درباره جنبه‌های اقتصادی فارماکوژنتیک و هزینه اثربخشی آن گفت: اصل هزینه اثربخشی ، به میزان دسترسی ایجاد شده برمی‌گردد و این‌که تا چه حد این هزینه ، در پیشگویی، پیشگیری، تشخیص و حتی نوتوانی و بازتوانی‌ها تأثیر دارد.
وی نخستین مانع برای ایجاد دسترسی را در مطمئن و اثربخش بودن شناخت این مولکول جادوئی در درمان بیماری دانست و افزود : هزینه اثربخشی آخرین مانع برای رسیدن به این تغییر پارادایم ( راه و روش ) درمانی است.
دکتر نیک‌فر در توضیح این‌که چرا دنیا به این بحث ورود کرده است، گفت: شاید تولید انبوه داروها نسبت به داروهای شخصی‌سازی‌شده، نوعی مزیت بشمار آید اما پیشگیری از بیماری، درمان موثر در زمان مناسب با پروفایل (شرح حال )  ژنتیکی بیماری از موارد حائز اهمیت است.
وی با بیان این‌که شاید دیابت به‌خودی خود بیماری گرانی نباشد اما عواقب آن هزینه‌بر است، گفت: هم‌چنین افسردگی بیماری هزینه‌بری نیست اما بار عوارض قلبی عروقی ناشی از آن بر نظام سلامت تحمیل می‌شود.
دکتر نیک‌فر افزود : با در نظر گرفتن همه این عوامل می‌توان گفت پزشکی شخصی‌سازی‌شده فراتر از قیمت آن است؛ هزینه‌های بسیار بستری شدن برای پیشگیری و یا درمان عوارض جانبی در استفاده عمومی از داروها را نباید غافل شد.
وی، با بیان این‌که با پزشکی شخصی‌سازی‌شده هزینه‌ها به‌سمت منطقی شدن حرکت می‌کند، گفت : از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ شاهد رشدی در فرآورده‌های مرتبط با پزشکی شخصی‌سازی‌شده در دنیا هستیم که میزان برگشت سرمایه که نسبت سرمایه‌گذاری به سود است، ۱۱ درصد محاسبه شده است این در شرایطی است که انتظار بیماران از درمان هم برآورده می‌شود.
دکتر نیک‌فر، با بیان این‌که با ارزان شدن فناوری ، میزان دسترسی هم افزایش می‌یابد، گفت: این سبب می‌شود تا بیشتر از محصولات فناوری ها استفاده کرد. به‌نظر می‌رسد همه زمینه‌ها برای تولید این قبیل داروها فراهم شده است تا تغییر پارادایم ( راه و روش ) درمان اتفاق افتد.
وی افزود : میزان داروهای تأیید شده مرتبط با پزشکی شخصی‌سازی‌شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا ، در سال ۲۰۰۵ حدود ۵ درصد ، در سال ۲۰۱۶ حدود ۲۷ درصد و در سال ۲۰۱۸ حدود ۴۲ درصد بود و این سهم در سال ۲۰۲۰ به علت شیوع کرونا ، به ۳۹ درصد رسید که عمده این داروها(۷۵ درصد آن‌ها) مربوط به درمان انواع سرطان‌هاست و سپس به بیماری‌های ایمونولوژیک، عفونی و حتی پوست مربوط می‌شود.
دکتر نیک‌فر، شمار داروهای برحسب گذاری شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا را ۳۷۱ مورد و در ایران ۱۷۲ مورد دانست و گفت : این داروها در ایران شامل داروهای مرتبط با سرطان، روانپزشکی و نورولوژیک است. در ایران از روش‌های سنتی برای سنجش میزان هزینه اثربخشی استفاده می‌شود و هنوز در حوزه فارماکوژنومیکس برای محاسبه هزینه اثربخشی دچار ضعف‌های متدولوژیک هستیم.

نخستین همایش بین المللی فارماکوژنتیک که از ۱۶ آبان به مدت سه روز و با هدف توسعه داروسازی فرد محور و پزشکی شخصی ، در مرکز همایش‌های رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران آغاز به کار کرده است، امروز به کار خود پایان می دهد.