ثبت ملی ۸ آئین مذهبی گلستان در فهرست میراث ناملموس

به گزارش خبرگزاری صداوسیما: فریدون فعالی با اشاره به اهمیت آیین‌های عاشورایی در حفظ هویت فرهنگی منطقه اظهار کرد: هویت فرهنگی و مذهبی بخشی از زندگی مردم گلستان است که در مراسم آیینی و معنوی به‌ویژه ایام محرم به‌روشنی دیده می‌شود.

وی با بیان اینکه تاکنون هشت آیین مذهبی مرتبط با محرم از گلستان در فهرست آثار ملی ثبت‌شده است، افزود: برگزاری این آیین‌ها در شهر‌هایی همچون گرگان، کردکوی، گالیکش، مینودشت، رامیان، بندرگز و دیگر مناطق استان، علاوه بر حفظ سنت‌ها، به توسعه گردشگری مذهبی نیز کمک می‌کند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان افزود: مراسم محرم در واقع بازسازی و یادآوری واقعه خونین کربلاست و ما با زنده نگه‌داشتن این آیین‌ها، هم به حفظ هویت تاریخی خود کمک می‌کنیم و هم در معرفی فرهنگ دینی و آیینی مردم استان گام برمی‌داریم.

 مراسمی همچون «چهل‌منبر»، «نخل پا»، «حسن‌حسین‌خوانی» و «بنی‌اسد» صرفاً یک شکل عزاداری نیست، بلکه آیینی است آمیخته با اعتقادات، نماد‌ها و روایت‌هایی که هرکدام ریشه در باور‌های عمیق مردمی دارد.

مریم منصوری، کارشناس میراث‌فرهنگی ناملموس استان گلستان نیز گفت: یکی از شاخص‌ترین آیین‌ها، مراسم طوق‌بندان است که از روز چهارم تا دهم محرم در محلات قدیمی شهر گرگان برگزار می‌شود. در این آیین، طوق‌ها به‌عنوان نماد عزای حسین (ع) با تشریفاتی خاص آراسته‌شده و مردم با نذورات و ذکر و نوحه در آن شرکت می‌کنند.

وی درباره دیگر آیین مهم گرگان گفت: مراسم چهل‌منبر یا پامنبری که در غروب تاسوعا برگزار می‌شود، یکی از آیین‌های معنوی خاص در این منطقه است. طبق این رسم، مردم با روشن کردن شمع در پای چهل‌منبر، حاجات خود را از حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) طلب می‌کنند.

منصوری افزود: در شهرستان رامیان، آیین سینه‌زنی کمر به کمر به‌عنوان نمادی از اتحاد و ارادت مردم به اهل‌بیت برگزار می‌شود. عزاداران با حلقه‌ای متحد به دور میدان امام علی (ع) حرکت می‌کنند؛ نمادی از ولایت و همبستگی حول محور امامت.

این کارشناس میراث ناملموس همچنین بیان کرد: در شهرستان کردکوی نیز آیین نخل پا ازجمله رسوم قدیمی است که ظهر عاشورا در روستای بالاجاده برگزار می‌شود. در این مراسم، نماد تابوت شهدا به شکل نخل باشکوه خاصی حمل می‌شود.

وی افزود: مراسم حسن‌حسین‌خوانی که در شهرستان‌های گالیکش و مینودشت و برخی روستا‌ها ازجمله فارسیان فرنگ و القجر برگزار می‌شود، آیینی نمایشی ـ روایی است که از هفتم محرم آغازشده و تا ظهر عاشورا ادامه دارد و در آن روایت‌هایی از مصائب امام حسین (ع) توسط افراد محلی خوانده می‌شود.

منصوری درباره آیین بنی‌اسد نیز گفت: این مراسم در روز یازدهم محرم در بندرگز برگزار می‌شود. در آن، مردم نمادین به خاک‌سپاری شهدای کربلا می‌پردازند.

وی گفت: یکی دیگر از آیین ثبت‌شده در این فهرست، «دسته‌چوبی» است که شب دوازدهم محرم در محلات تاریخی گرگان برگزار و مردان با چوب‌هایی در دست به‌صورت منظم به سینه می‌زنند؛ نمادی از خشم و حزن هم‌زمان برای فاجعه کربلا می‌پردازند.

وی همچنین با اشاره به آیین عاشورایی «صبح روسیاه» افزود: این آیین در نیمه‌های شب عاشورا و پیش از طلوع خورشید برگزار می‌شود، تجلی سوگواری مردم گلستان برای مظلومیت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران ایشان است و مرثیه معروف این آیین، شماتت خورشید است که چرا طلوع می‌کنی درحالی‌که قرار است امروز حسین (ع) و فرزندانش به شهادت برسند.