جایگاه «مختک» در عزاداری‌های بوشهر

به‌ گزارش خبرگزاری صدا و سیما  گهواره‌ها که با عشق و ارادت خاصی توسط زن‌ها آماده می‌شوند، نقش مهمی در انتقال پیام مظلومیت اهل بیت، به‌ویژه طفل شش‌ماهه‌ی کربلا، دارند.

معنای «مختک» در فرهنگ بوشهر

در گویش محلی مردم بوشهر، «مختک» به معنای گهواره‌ی کوچک است. این واژه با احترام خاصی در مراسم عزاداری به کار می‌رود و در فرهنگ عزاداری این منطقه، اشاره‌ای مستقیم به گهواره‌ی حضرت علی‌اصغر (ع) دارد. «مختک» نماد مظلومیت، بی‌گناهی، و بی‌پناهی کودکانه در واقعه‌ی کربلاست.

آیین گهواره علی‌اصغر در بوشهر

در ماه محرم، به‌طور معمول در تمام شهر‌ها و روستا‌های استان بوشهر آیین ویژه‌ای با عنوان گهواره و روضه علی‌اصغر برگزار می‌شود. در این آیین، گهواره‌ای چوبی که مختک نام دارد و با پارچه‌ها و تور‌های رنگی مخصوصا تور سبز تزئین شده، و عروسکی در مختک نماد مظلوم کوچک کربلا در مکان عزاداری قرار می‌گیرد؛ و زن‌هایی که برای فرزند کوچک خود نذر کرده‌اند فرزند خود را درون این گهواره، برای لحظاتی همراه با آیین مخصوص و روضه خوانی می‌خوابانند.

زنان بوشهری با شور و احساس فراوان، این گهواره را به آرامی تکان می‌دهند و در حین آن، لالایی‌ها و نوحه‌هایی محلی زمزمه می‌کنند. این آیین جلوه‌ای عمیق از اندوه مادرانه و پیوند عاطفی با واقعه‌ی کربلا است. به طور معمول از روز ششم محرم مختک علی اصغر به مراسمات عزاداری وارد می‌شود. آیین مختک گردانی در شب دهم محرم و شب شام غریبان، در حالی که مختک‌ها بر دوش زنان و گاهی مردان، بین کوچه‌ها و محله‌ها و گاهی خانه به خانه هر ساله به نیت یادآوری حادثه کربلا برگزار می‌شود.

بسیاری از زنان با نیت گرفتن حاجت و فرزنددار شدن، و یا سلامتی فرزند کوچیک خود گهواره را با دستان خود می‌جنبانند و با چشمانی اشک‌بار، لالایی می‌خوانند. آنان باور دارند که حضرت علی‌اصغر (ع) شفیعی برایشان خواهد بود و نذر گهواره می‌تواند دل امام حسین (ع) و اهل بیت را به رحم آورد.

ویژگی‌های ظاهری مختک

اندازه: کوچک، قابل حمل، با ساختار چوبی یا فلزی پوشیده شده با تور‌های رنگی.

تزئینات: پارچه‌ها و تور‌های رنگی به خصوص سبز، روبان گل‌های مصنوعی، و پارچه‌هایی مزین شده با نام مبارک حضرت علی‌اصغر.

محتویات: عروسکی با لباس سبز یا پارچه سفید که نماد فرزند کوچک امام حسین (ع) است.

نقش و پیام نمادین مختک

مختک، نمادی زنده از مظلومیت علی‌اصغر (ع) است. این گهواره نه‌فقط یک ابزار مراسمی، بلکه یک رابط عاطفی بین مردم و اهل بیت (ع) است. وقتی گهواره در دل هیئت حرکت می‌کند، اشک و آه مردم نشان می‌دهد که مظلومیت طفل شش‌ماهه هنوز در جان تاریخ زنده است.

مختک یا گهواره حضرت علی‌اصغر (ع) در آیین‌های عزاداری بوشهر، تجلی‌گاه ایمان، عشق و اندوه مقدس مردم است. این سنت دیرینه نه‌تنها پیوندی فرهنگی و مذهبی با عاشورا ایجاد می‌کند، بلکه نشانگر نقش فعال زنان در انتقال احساس و مفهوم مظلومیت کربلاست. در آیینی که دل‌های مادران با ناله‌ی لالایی می‌لرزد، گهواره‌ی سبزرنگ علی‌اصغر، حامل پیام دردناک و عمیق عاشورا می‌شود.