تحقق تصویر ایران نوآفرین نیازمند تجاری سازی دانش است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، بابک نگاهداری در نشست هم‌آفرینی ایران آینده با محوریت ایران نوآفرین در ۱۴۳۰، که در محل این مرکز برگزار شد، گفت: نزدیک سه سال است که مرکز پژوهش‌های مجلس روی تصویر ایران نوآفرین در ۱۴۳۰ کار می‌کند. اعتقاد ما هم این بود که در ترسیم این چشم انداز مسیر از مقصد مهم‌تر است.

وی افزود: تصویرسازی از ایران آینده، یعنی شکل دادن به یک گفتگوی اجتماعی بین اقشار مختلف جامعه از هنرمندان، ورزشکاران و جوانان و دیگر اقشار تا آنها را درگیر تصویر ایران آینده کنیم چرا که این اقدام سودمندتر از این است که پشت در‌های بسته یک سندی نوشته شود. در این مسیر سعی کرده‌ایم تا در قالب نشست‌های مختلف تصویرصازی ایران آینده موضوع را دنبال کنیم و در نهایت به ۵ تصویر رسیدیم که امروز موضوع این نشست، تصویر ایران نوآفرین است. 

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، متذکر شد: رهبر معظم انقلاب اسلامی بعد از جنگ ۱۲ روزه چند راهبرد را مورد تاکید قرار دادند که یکی از نکات راهبردی مورد نظر ایشان، توجه به رشد علمی بود که تأکیدات ایشان، وظیفه ما را برای حرکت در این مسیر سخت‌تر کرد. مطالعات مراکز جهانی نشان دهنده آن است که پیشران تحولات آینده، علم و فناوری است. البته علم و دانش در کشور همیشه مهم بوده است.

وی با بیان اینکه در اندیشه غربی، رفاه اقتصادی اولویت قرار گرفته است، افزود: غایت نهایی نظام اسلامی نیز، علم و فناوری است و توسعه انسان‌های متعالی غایت آموزه‌های دینی ماست. پس نهاد راهبر ما، علم و فناوری است و هر چقدر ایران آینده را به سمت توسعه علم و فناوری ببریم، موفقیت‌های بیشتری به دست خواهیم آورد. 

نگاهداری گفت: ما چه از منظر ملی و چه از منظر دینی نگاه کنیم، علم و فناوری قدرت بخش است و غایت نظام اسلامی تربیت انسان فاخر و خلاق است که این مهم از مسیر علم و فناوری محقق می‌شود. نهاد ولایت فقیه در راس نظام اسلامی است، چون فقیه نماد علم و دانش و فقاهت است. اهمیت علم در نظام اسلامی در این حد رفیع و والا است. آموزه‌های علمی و دینی ما هم تاکید به توجه به علم و فناوری دارد. سهم ایران در تولید علم و فناوری از بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رشد قابل توجهی یافته است.

وی افزود: ما در این سال‌ها رشد در عرصه علم و فناوری داشته‌ایم، اما با نوساناتی هم در این بخش مواجه بوده‌ایم، لذا لازم است دقت لازم را داشته باشیم تا بتوانیم رشد شتابان علمی خود را همچنان حفظ کنیم و به یک نکته مهم توجه کنیم و آن اینکه در تولید علم موفق بودیم، اما در تبدیل این علم به ثروت هنوز راه‌های نرفته بسیاری داریم. به نظر می‌رسد که اگر به دنبال ایران نوآفرین هستیم، حتماً یکسری مسیر‌های نپیموده هم داریم که باید در این عرصه‌ها هم گام برداریم؛ باید نسبت به ثبات و رشد اقتصادی کشور توجه داشته باشیم.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: هر چقدر امنیت و سرمایه‌گذاری اقتصادی ما تقویت شود، تأثیر آن را در پیشرفت ایران خواهیم داشت. ما باید به سمت رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال حرکت کنی. در زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان که بتوانند در مقیاس بین‌المللی نقش داشته باشند، ضعف‌هایی داریم که باید مرتفع شود. سهم اعتبارات تحقیق و توسعه باید از بودجه عمومی کشور ارتقا پیدا کند. باید ارتباط بین شرکت‌های دانش‌بنیان ما با صنایع بزرگ تقویت شود.

نگاهداری اظهار داشت: رهبری علم و فناوری در منطقه هم موضوعی است که نباید نسبت به آن غافل باشیم. ما در سامانه‌ای در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس، جمع‌سپاری ایران آینده را انجام داده‌ایم تا نظرات نخبگان را در این زمینه اخذ و مورد توجه قرار دهیم. ما در کشورمان سند نظام ملی نوآوری نداریم و بار‌ها از شورای عالی انقلاب فرهنگی خواستیم که باید سند ملی نوآوری داشته باشیم همه دستگاه‌ها از آن تبعیت کنند.

وی در ادامه تحقق تصویر ایران نوآفرین را نیازمند الزاماتی دانست و سپس به تصریح این الزامات پرداخت و گفت:ثبات امنیت و رشد نظام اقتصادی یکی از این الزامات است. برای اینکه بتوانیم سرمایه گذاری در حوزه علم را ادامه دهیم نیازمند رشد اقتصادی هستیم. تکمیل موثر اجزای زیست بوم فناوری و نوآوری است که باید تکمیل کنیم. همچنین شرکت‌های دانش بنیان را در مقاس‌های بین المللی تقویت کنیم تا صادرات دانش بنیان داشته باشیم.

نگاهداری توجه به اقتصاد دیجیتال را یکی دیگر از الزامات دانست و گفت در حال حاضر ۵ درصد اقتصاد ما سهم اقتصاد دیجیتال است در حالی این سهم در میانگین جهانی ۱۵ درصد است. برنامه ریزی ما در برنامه هفتم سهم ده درصدی است. نکته دیگر ، ارتباط و پیوستگی بین شرکت‌های دانش بنیان با صنایع بزرگ کشور است. چرخ دنده‌های این دو بهم متصل نشده است. تجاری سازی و اقتصاد دانش بنیان را باید مورد توجه قرار دهیم.

محمدعلی زلفی‌گل، وزیر سابق علوم هم در این نشست، گفت: علم و فناوری به ما قدرت فرازمانی و فرازمینی می‌دهد، یعنی زمان و مکان توسط علم و فناوری حذف می‌شود که به این معناست که دنیای آینده به دست علم شکل می‌گیرد. چشم‌انداز و آرمان‌ها بسیار مهم است. در زمینه علم و فناوری به هر قله‌ای که می‌رسیم، یک قله دیگر ایجاد می‌شود، پس در چشم‌انداز علمی باید پویایی داشته باشیم. ما در کشورمان سند نظام ملی نوآوری نداریم و بار‌ها از شورای عالی انقلاب فرهنگی خواستیم که باید سند ملی نوآوری داشته باشیم به گونه‌ای که همه دستگاه‌ها از آن تبعیت کنند.

وی، با بیان اینکه باید در سیاست‌گذاری علم و پژوهش، به بهره‌وری توجه ویژه کنیم، تاکید کرد: یکپارچگی در آموزش هم بسیار مهم است که باید در کشور ما مورد توجه قرار گیرد، چرا که در حال حاضر این یکپارچگی وجود ندارد. معیشت دانشمندان و پژوهشگران کشور نیز باید مورد توجه باشد. اگر می‌خواهیم مهاجرت نخبگان کاهش یابد، باید معیشت آنان مورد توجه بیشتری قرار گیرد.

زلفی گل حفظ و ارتقای اقتدار کشور را مستلزم توسعه علم و فناوری دانست و گفت: امروز جنگ نظامی هزینه دارد، بنابراین کشورگشایی از طریق علم و فناوری است؛ به این معنا که بسیاری از کشور‌ها با علم و فناوری خود، دیگر کشور‌ها را تسخیر می‌کنند. باید ارکان مختلف حاکمیت ما این باور را داشته باشند که به بخش‌های علم و فناوری کشور و نخبگان توجه ویژه داشته باشند. هر خواسته و آرمانی که داریم باید با قانونگذاری برای رسیدن به آن ریل ایجاد کنیم چراکه اداره کشور با توصیه امکان پذیر نیست. 

وی تصریح کرد: در قانونگذاری هم منافع فردی و منافع ملی را باید همسو کنیم تا افراد انگیزه کافی برای فعالیت و تلاش داشته باشند و این جوشش علمی در کشور نضج بگیرد. نقش دانشمندان برجسته در شکل گرفتن تصویر ایران نوآفرین تحقق مرجعیت علمی کشور است و تبدیل علوم به فنون اصلی‌ترین وظیفه و نقش دانشمندان است.

شقایق حق جوی رییس مرکز توسعه و هماهنگی تحقیقات وزارت بهداشت هم در این نشست با طرح این پرسش که چه عاملی علم را از سایر حوزه‌ها مستثنی می‌کند، بیان داشت: این پرسشی است که باید به آن بپردازیم تا مزیت علم مشخص شده و نسل جدید را ترغیب به علم آموزی کند. بر اساس اعلام برخی از متخصصان علوم انسانی سرمایه اجتماعی در کشور کاهش پیدا کرده است. در این فضا ما باید به این سوال فکر کنیم که چرا مردم باید تصویری که ماز ایران آینده می‌سازیم را قبول کنند و کارکرد علم در این تصویر سازی کجاست.

وی در ادامه از عدم روایت سازی در حوزه علمی و تلاش دانشمندان سخن گفت که این امر منجر به نداشتن سلبریتی علم برای جوانان و نوجوانان شده است. یعنی یک نوجوانان که علاقه‌مند به حوزه علمی است نمی‌داند دقیقا الگوی او در این مسیر کیست. با وجود افول سرمایه اجتماعی مردم از نان شب خود می‌زنند تا بچه‌های آن‌ها به دانشگاه بروند. این نشان می‌دهد که مردم همچنان به نظام دانشگاهی و علمی کشور باور دارند. این سرمایه برای نظام علمی کشور است. علم باید منجر به تولید قدرت و ثروت شود و صرفا بیان اینکه ما چند شرکت دانش بنیان داریم کفایت نمی‌کند.

محمد علی سلطانی رییس بنیاد ملی علم نیز در این نشست با تقدیر از فعالیت مرکز پژوهش‌های مجلس برای تصویر سازی ایران آینده و کمک به ترسیم چشم انداز کشور تا سال ۱۴۳۰ بیان داشت: قوه مقننه بهترین جا برای این فعالیت است تا با فراغ بال کار را به پیش ببرد. ما باید شاخص سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی کشور را مدنظر قرار دهیم. اینکه کشور چه میزان از درامد خود را به تحقیق و توسعه اختصاص می‌دهد. هم جهت سازی مراکز مختلف علمی کشور مهم‌ترین گام برای شتاب گرفتن رشد علمی کشور است.

میرسامان پیشوایی عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت هم در این نشست تاکید داشت که به جای تمرکز بر نوشتن اسناد که اقدام مهمی است تمرکز بیشتر سیاستگذاران و مسئولان باید برای اجرایی سازی سند باشد. ما برای تحقق اسناد باید حداقل ۳ رویکرد را در پیش بگیریم. بررسی‌ها نشان داده که تنها ۳۰ درصد احکام برنامه‌های توسعه‌ای ما محقق شده است. من دلیل این امر را فقدان سه عنصر اساسی می‌دانم. تمرکز اولین عنصر است. ما هر تجویزی در چشم انداز کنیم منابع ما نامحدود نیست باید دست به اولویت بندی بزنیم. اگر همه چیز را در اهداف خود گذاشتیم یعنی اولویت بندی نداریم پس محقق هم نخواهد شد.

وی  افزود: نکته دوم همسویی است. مسئولان باید بیشترین وقت خود را بگذارند تا همسویی نهادی برای این امر شکل بگیرد. همچنین باید سنجه‌هایی ایجاد کنیم تا بتوانیم اقدامات را براساس این سنجه‌ها ارزیابی کنیم.