ساخت سامانه ایرانی برای تشخیص اولیه سرطان سینه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، تیم دانش‌آموزی دبیرستان انرژی اتمی تهران سامانه‌ای نوآورانه برای غربالگری اولیه سرطان پستان با استفاده از تحلیل خواص مکانیکی بافت بدن را ساختند.

علی نقدی از اعضای این تیم در توضیح اهمیت غربالگری زودهنگام سرطان پستان، گفت: بسیاری از بیماری‌ها مانند سرطان پستان، بیماری‌های کلیوی و مزمن، باعث تغییر در خواص مکانیکی بدن می‌شوند؛ یعنی بافت بدن در برابر تغییر شکل ناشی از اعمال نیرو، واکنش متفاوتی از خود نشان می‌دهد و ممکن است پس از حذف نیرو، به حالت اولیه بازنگردد.

وی افزود: برای درک ساده‌تر این موضوع می‌توان به حالتی اشاره کرد که شخصی با دست خود یک تشک یا بالشت را فشار می‌دهد. اگر تشک به راحتی به حالت اولیه بازنگردد، یعنی خواص مکانیکی آن تغییر کرده است. در بدن نیز این اتفاق می‌افتد و از همین خاصیت می‌توان برای تشخیص بیماری‌ها استفاده کرد.

نقدی با اشاره به مشکلات روش‌های رایج معاینه اولیه برای تشخیص سرطان پستان، خاطر نشان کرد: تشخیص اولیه سرطان پستان معمولاً به‌وسیله لمس دستی توسط پزشک انجام می‌شود، اما این روش دقت کافی ندارد، چون پزشک هم ممکن است دچار خطای انسانی شود و توده را احساس نکند.

این فناور با اشاره به روش‌های دیگر تشخیص سرطان پستان، گفت: چهار روش اصلی دیگر شامل MRI، ماموگرافی، سونوگرافی و PET Scan هستند، اما هرکدام مشکلات خاص خود را دارند.

 به عنوان مثال، ماموگرافی به دلیل درد زیاد مورد استقبال بسیاری از بانوان قرار نمی‌گیرد. سونوگرافی نیز، چون برای بافت‌های نرم طراحی نشده، دقت پایین‌تری دارد و به مهارت اپراتور وابسته است. کوچک‌ترین خطای انسانی ممکن است باعث شود توده دیده نشود.

وی ادامه داد: در مناطق محروم، بسیاری از بیماران حتی دسترسی به آزمایش‌های ساده را هم ندارند و گاهی باید مسیر طولانی تا شهر دیگری را طی کنند.

علاوه بر آن، هزینه دستگاه‌های پیشرفته بسیار بالاست. به عنوان نمونه، هزینه یک ویزیت PET Scan ممکن است بین ۲۱ تا ۲۵ میلیون تومان باشد.

این پژوهشگر نوجوان در ادامه درباره طرح خود، گفت: ما سامانه‌ای طراحی کردیم که با وارد کردن نیرویی کنترل‌شده و بدون ایجاد درد، خواص مکانیکی بافت پستان را اندازه‌گیری می‌کند.

این کار به‌صورت بخش‌بخش روی بافت انجام شده و پس از آن، با کمک محاسبات فیزیکی و ریاضی، میانگین گرفته می‌شود.

وی ادامه داد: بافت پستان به ۴ بخش تقسیم می‌شود و دستگاه در ۱۶ نقطه متفاوت اندازه‌گیری را انجام می‌دهد. هر بخشی که احتمال وجود توده در آن بیشتر باشد، به‌صورت رنگی و با علامت قرمز روی نمایشگر مشخص می‌شود تا پزشک دقیقاً بداند کدام بخش را باید بیشتر بررسی کند.

نقدی با تأکید بر اینکه این فناوری نیاز به تجهیزات پیچیده ندارد، اظهار کرد: تکنولوژی ما بر پایه دقت در اندازه‌گیری و تحلیل ساده، اما علمی خواص مکانیکی بافت است. هدف اصلی ما، امکان‌پذیر کردن غربالگری ماهانه و منظم برای همه بانوان است تا سرطان پستان در مراحل اولیه شناسایی شود.

وی خاطرنشان کرد: طبق آمارها، اگر سرطان پستان در مراحل اولیه شناسایی شود، امکان درمان موفق در بیش از ۸۰ درصد بیماران وجود دارد و می‌تواند حداقل ۱۵ سال به عمر بیماران اضافه کند.

به گفته وی، این دستگاه با همکاری امیرعلی تیمورخانی، علی سعادتی و کسری حق نژاد طراحی و ساخته شده است.