سلول‌های سرطانی با بازی «مرگ موقت» از شیمی‌درمانی فرار می‌کنند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، محققان مرکز تحقیقات بالینی و تجربی برلین (ECRC) در مطالعه‌ای که در مجله Cancer Discovery منتشر شده، نحوه بقا و مقاومت سلول‌های نوروبلاستوما را در برابر درمان‌های شیمی‌درمانی بررسی کرده‌اند.

 نتایج نشان می‌دهد که موقعیت ژن MYCN در سلول‌های توموری تعیین می‌کند که آیا این سلول‌ها به شیمی‌درمانی پاسخ می‌دهند یا وارد حالت خوابیده و مقاوم می‌شوند.

نوروبلاستوما، نوعی سرطان سیستم عصبی محیطی است که عمدتاً کودکان زیر پنج سال را مبتلا می‌کند. در حدود نیمی از موارد، تومورها بدون نیاز به درمان خود به خود کوچک می‌شوند، اما در باقی موارد تومور رشد سریعی دارد و ابتدا به شیمی‌درمانی پاسخ می‌دهد. با این حال، بیشتر این تومورها طی دو سال پس از درمان مجدداً عود می‌کنند. در فرم‌های تهاجمی این سرطان، معمولاً تعداد نسخه‌های ژن MYCN افزایش یافته است.

مطالعه نشان می‌دهد که MYCN اغلب روی قطعات DNA خارج کروموزومی (ecDNA) قرار دارد، نه داخل کروموزوم‌ها. این موقعیت به سلول‌های توموری اجازه می‌دهد تا از درمان فرار کنند. سلول‌هایی که MYCN آنها روی ecDNA است، بیشتر احتمال دارد وارد حالت خوابیده (دورانسی) شوند که نسبت به شیمی‌درمانی مقاوم است.

این تنوع ناشی از تقسیم نابرابر ecDNA در زمان تقسیم سلولی است و منجر به وجود جمعیتی از سلول‌های توموری می‌شود که برخی بسیار تکثیرپذیر و برخی در حالت خوابیده هستند. سلول‌های خوابیده با وجود مقاومت در برابر شیمی‌درمانی، می‌توانند بعدها دوباره فعال شده و باعث عود سرطان شوند.

محققان در آزمایش‌هایی روی کشت‌های سلولی تومور، مدل‌های حیوانی و نمونه‌های بیماران، جمعیت‌های مختلف سلول‌های نوروبلاستوما را بر اساس تعداد نسخه‌های MYCN جدا کردند. سلول‌هایی با MYCN بالا به شیمی‌درمانی حساس بودند، در حالی که سلول‌های با سطح پایین‌تر وارد حالت خوابیده شدند و زنده ماندند.

برای مقابله با این چالش، تیم تحقیقاتی در موش‌ها از درمان ترکیبی استفاده کرد. علاوه بر شیمی‌درمانی معمول، ترکیبی دوم که سلول‌های خوابیده یا سنیسنت را هدف می‌گیرد، تجویز شد. این رویکرد دوگانه نتایج بهتری داشت و تعداد سلول‌هایی که می‌توانند رشد مجدد تومور را آغاز کنند کاهش یافت.

این استراتژی احتمالاً تنها برای سرطان‌هایی که ژن‌های آنکوژن روی ecDNA قرار دارند مؤثر است. برای تومورهایی که ژن‌های آنکوژن‌شان در کروموزوم‌ها جا گرفته، روش‌های متفاوتی لازم است.

محققان در تلاشند ترکیباتی را شناسایی کنند که سلول‌های خوابیده توموری را بدون آسیب به سلول‌های سالم، در بافت انسانی هدف قرار دهند. آنها همچنین معتقدند که مکانیزم‌های مشابه ناشی از ecDNA می‌تواند در برخی سرطان‌های تهاجمی دیگر، از جمله برخی تومورهای مغزی، نقش داشته باشد.