ورزش می‌تواند روند پیری سلولی را کند یا حتی معکوس کند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، پژوهش که توسط تیمی به سرپرستی تاکوجی کاوامورا از دانشگاه توهوکو انجام و در مجله Aging-US منتشر شد، ارتباط میان تمرینات هدفمند، فعالیت بدنی کلی و سطح آمادگی جسمانی با تغییرات سن بیولوژیکی را نشان می‌دهد.

پیری اپی‌ژنتیکی به تغییرات مولکولی در DNA گفته می‌شود که سرعت واقعی فرسودگی بدن را بازتاب می‌دهد. این تغییرات با «ساعت‌های اپی‌ژنتیکی» اندازه‌گیری می‌شوند که الگوهای متیلاسیون DNA را تحلیل می‌کنند. متیلاسیون DNA فرایندی شیمیایی است که می‌تواند فعالیت ژن‌ها را بدون تغییر توالی ژنتیکی تحت تأثیر قرار دهد. برخلاف سن تقویمی، که تنها تعداد سال‌های زندگی را نشان می‌دهد، سن اپی‌ژنتیکی شاخص دقیق‌تری از وضعیت عملکرد سلول‌ها و بافت‌ها محسوب می‌شود.

سبک زندگی، از جمله میزان فعالیت بدنی، می‌تواند بر سرعت پیری اپی‌ژنتیکی اثرگذار باشد. اگرچه فعالیت‌های سبک روزانه مانند پیاده‌روی یا کارهای خانه برای سلامت کلی مفید هستند، تحقیقات نشان می‌دهد که تمرینات هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده تأثیر بیشتری بر کند کردن روند پیری اپی‌ژنتیکی دارند. سطح بالای آمادگی قلبی–عروقی نیز نقش کلیدی در این زمینه دارد.

مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که تمرینات استقامتی و مقاومتی می‌توانند تغییرات مولکولی مرتبط با پیری را در بافت عضلانی کاهش دهند. در انسان نیز مداخلاتی که چند هفته به طول انجامیده، باعث کاهش شاخص‌های سن بیولوژیکی در خون و عضلات اسکلتی شده است. برای مثال، یک مطالعه نشان داد زنان میانسال کم‌تحرک پس از ۸ هفته تمرینات ترکیبی هوازی و قدرتی، دو سال جوان‌تر از نظر سن اپی‌ژنتیکی شدند. در مطالعه‌ای دیگر، مردان مسن با سطح بالاتر جذب اکسیژن (شاخص آمادگی قلبی–عروقی) روند کندتری در پیری اپی‌ژنتیکی داشتند.

اگرچه بیشتر پژوهش‌ها بر عضلات اسکلتی تمرکز دارند، شواهد نشان می‌دهد که ورزش می‌تواند روند پیری را در قلب، کبد، بافت چربی و روده نیز آهسته کند. حتی مشاهده شده که ورزشکاران حرفه‌ای با تمرینات شدید و طولانی‌مدت، نسبت به افراد غیرورزشکار، سن اپی‌ژنتیکی کمتری دارند.

محققان بر لزوم درک این موضوع تأکید دارند که چرا برخی افراد واکنش قوی‌تری به ورزش نشان می‌دهند و انواع مختلف تمرین چگونه بر اندام‌های خاص اثر می‌گذارند. آنان پیشنهاد می‌کنند که برنامه‌های ورزشی شخصی‌سازی‌شده می‌تواند بیشترین تأثیر را در کند کردن روند پیری بیولوژیکی داشته باشد.