شناسایی نشانگر ژنتیکی برای انتخاب دقیق داروی ام‌اس

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، پژوهشگران دانشگاه مونستر آلمان به همراه یک گروه بین‌المللی، موفق به شناسایی یک نشانگر ژنتیکی شده‌اند که می‌تواند پیش‌بینی کند کدام بیماران مبتلا به ام‌اس (Multiple Sclerosis) بیشترین سود را از درمان با داروی گلاتیرامر استات (GA) خواهند برد. این یافته امکان تصمیم‌گیری شخصی‌سازی‌شده در انتخاب دارو را حتی پیش از شروع درمان فراهم می‌کند.

مطالعه که نتایج آن در نشریه eBioMedicine منتشر شده، نشان می‌دهد بیمارانی که دارای نوع خاصی از بافت ژنتیکی به نام HLA-A*03:01 هستند، به طور قابل توجهی پاسخ بهتری به گلاتیرامر استات نسبت به اینترفرون بتا (IFN-β) می‌دهند. این کشف پس از تحلیل چندمرکزی بیش از ۳ هزار بیمار ام‌اس از کشورهای مختلف به دست آمده است.

پروفسور نیکولاس شواب، سرپرست این تحقیق می‌گوید: «برای نخستین بار توانستیم ارتباط یک نشانگر ژنتیکی با موفقیت درمانی یک داروی ام‌اس را نشان دهیم. این موضوع به ما اجازه می‌دهد پیش از آغاز درمان، پیش‌بینی کنیم که کدام دارو – گلاتیرامر استات یا اینترفرون – انتخاب بهتری خواهد بود.»

بر اساس این مطالعه، حدود یک‌سوم بیماران اروپایی مبتلا به ام‌اس دارای ژن HLA-A*03:01 هستند و به همین دلیل گزینه‌ی اول درمانی برای آنها گلاتیرامر استات خواهد بود؛ در حالی که در سایر بیماران، احتمالاً اینترفرون بتا موثرتر است.

گلاتیرامر استات باعث ایجاد واکنش‌های خاص سلول‌های T در بیماران می‌شود. پژوهشگران با بررسی توالی گیرنده‌های سلول T در خون ۳,۰۲۱ بیمار ام‌اس، دریافتند که کلون‌های خاص سلول T تنها در بیمارانی دیده می‌شوند که حامل مولکول‌های HLA-A03:01 یا HLA-DRB115:01 هستند. با این حال، مزیت بالینی ثابت‌شده فقط در حاملان HLA-A*03:01 مشاهده شد.

برای اطمینان از کارآمدی یافته‌ها در عمل بالینی، تیم تحقیقاتی پنج گروه بزرگ از بیماران در ایالات متحده، فرانسه و آلمان – از جمله گروه NationMS – را بررسی کرد. نتایج در همه موارد نشان داد بیماران دارای HLA-A*03:01 در درمان با گلاتیرامر استات نسبت به اینترفرون بتا علائم کمتری داشتند.

ویژگی قابل توجه این یافته آن است که بلافاصله می‌تواند در مشاوره‌های درمانی به کار گرفته شود. چرا که آزمایش HLA، که پیش‌تر در حوزه پیوند عضو یا ایمنی دارویی استفاده می‌شد، قادر است این ژن را شناسایی کند.

علاوه بر این، کشف جدید سرنخ‌هایی از مکانیسم اثر گلاتیرامر استات ارائه می‌دهد. واکنش‌های خاص سلول‌های T نشان می‌دهد که برای اثربخشی دارو، همه اجزای پروتئینی آن ضروری نیست و شاید تنها چند قطعه یا حتی یک قطعه نقش اصلی را ایفا کند. این موضوع می‌تواند در آینده منجر به توسعه داروهای هدفمندتر شود.