نیما یوشیج، یکی از راویان روز‌های پس از کودتای ۲۸ مرداد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مازندران؛ کودتای ۲۸ مرداد، یا عملیات آژاکس، کودتایی بود که در سال ۱۳۳۲شمسی توسط عوامل خارجی علیه دولت مصدق اجرا شد و با سقوط دولت مصدق، حکومت ایران به سلطنت پادشاهی تبدیل گردید.

این کودتا یکی از مهم‌ترین و سرنوشت‌ساز‌ترین حوادث سیاسی تاریخ معاصر ایران و سرمنشاء بسیاری از حوادث تلخ تاریخی این سرزمین به شمار می‌آید. کارشناسان، چرخش و انتقال قدرت صورت گرفته در این کودتا را، نمونه‌ای دیگر از تلاش استعمار خارجی به مدد استبداد داخلی برای محروم ساختن ملت و کشور ایران از سه مولفه الهام گرفته از آموزه‌های دینی یعنی، استقلال، آزادی و کرامت انسانی می‌دانند.

این کودتا یکی از نقاط چرخش و انتقال قدرت، از یک دولت ملی به یک دولت دست‌نشانده خارجی است. به اعتراف تاریخ، به وضوح می‌توان دخالت آمریکا و دست داشتن این کشور را در این کودتا مشاهده کرد. این کودتا، حکومت دکتر مصدق را برانداخت و رژیم دیکتاتوری را جایگزین آن نموده و همه فعالیت‌های سیاسی جامعه را سرکوب کرد.

تأثیر کودتای ۲۸ مرداد بر فرهنگ و ادبیات ایران

کودتای ۲۸ مرداد نقطه عطفی در تاریخ کشور ما به شمار می‌آید. این واقعه تاریخی علاوه بر حوزه سیاست، در زمینه‌های مختلف اجتماعی از جمله فرهنگ و ادبیات نیز تأثیرگذار گذاشت. هنر و ادبیات ما پس از کودتای ۲۸ مرداد به نوعی بحرانی شده و بازنمایی وضعیتِ پس از کودتا، مسئله اصلی شاعران و نویسندگان آن دوران شده بود.

شعر پساکودتا آینه‌ای در مقابل جامعه و به ویژه روشنفکران و شاعران قرار داد و به صورت تمام نما، یأس حاکم بر آنان را بر سطح جامعه پمپاژ کرد.

بررسی اشعار نیما یوشیج، نادر نادرپور، فریدون توللی و اخوان ثالث در این برهه به خوبی این فضا را نمایان می‌کند.

در شعر «دل فولادم» که نخستین شعر نیما یوشیج در دوران پس از کودتای ۲۸ مرداد است اوضاع آشفته و نابسامان ایران با کلید واژگانی مشابه به تصویر کشیده می‌شود:

«رسم از خطه دوری... نه دلی شاد در آن/ سرزمین‌هایی دور/ جای آشوبگران/ کارشان کشتن و کشتار که از هر طرف و گوشه آن/ مینشانید بهارش گل با زخم جسد‌های کسان/ همه چیز از کف من رفته به در/ دل فولادم با من نیست....».

دیوارگر و روایتی از وضعیت شعر و ادبیات آن دوران: