پایان عصر کاغذ در تحقیقات سلامت ایران با سامانه ایرانی

حسین ذکائی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، افزود: تا پیش از طراحی این سامانه  یا از نرم‌افزار‌های خارجی موجود استفاده می‌شد، یا همه چیز به صورت کاغذی بود، یا برخی اقدام به طراحی سامانه‌های اختصاصی برای نیاز‌های خود کرده بودند. اما این سامانه هوشمند کمک کرد تا این یکپارچگی در سطح مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های علوم پزشکی به وجود آید، چرا که امکان ایجاد هزاران نرم‌افزار و پایگاه داده مجزا برای هزاران طرح پژوهشی سالانه وجود نداشت و این کار پراکندگی و هزینه‌های زیادی را تحمیل می‌کرد.

وی افزود: تیم دانش بنیان ما با پنج سال سابقه فعالیت در حوزه سلامت الکترونیک و شناسایی چالش‌های اصلی نظام سلامت، این سامانه را طراحی کرده و با اینکار نقش مهمی در حل چالش نبود پرونده واحد در نظام سلامت ایفا کند.

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان با بیان اینکه در پنج سال گذشته، بیش از ۳۰۰ طرح تحقیقاتی در سراسر کشور بر بستر ربیت اجرا شده است گفت: تا پیش از این، محققان برای جمع‌آوری داده‌های پیمایشی مجبور به استفاده از ابزار‌های کاغذی با هزینه‌های بالا و دقت پایین بودند که این وضعیت باعث پیچیدگی مطالعات و عدم تجمیع اطلاعات می‌شد که با راه‌اندازی سامانه که با یک مطالعه همگروهی در حوزه سالمندی آغاز و با حمایت وزارت بهداشت ادامه پیدا کرد؛ رویکرد کاغذی به سیستم‌های دیجیتال تغییر کرد.

آقای ذکائی با اشاره به ورود این سامانه به عرصه بالینی نیز افزود: از زمانی که این سانانه به بلوغ رسید به عنوان یک پلتفرم‌ساز و چارچوب نرم‌افزاری برای توسعه سامانه‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت و اکنون در حوزه‌هایی مانند نسخه‌نویسی، پرونده الکترونیک بیمار، نوبت‌دهی، پزشکی از راه دور و ویزیت مجازی در حال اجرا است.

وی افزود: تاکنون بیش از ۲۰ هزار پرونده الکترونیک برای بیماران سرطانی توسط یکی از محصولات مشتق شده از این سامانه ایجاد شده و بسیاری از فرایند‌های کاغذی حذف شده‌اند، که این امر به پزشکان در دسترسی به تاریخچه اطلاعات بیمار و تصمیم‌گیری بهتر کمک شایانی کرده است.

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان گفت: نقش وزارت بهداشت در پرونده الکترونیک؛ قانون‌گذاری، تدوین سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها و ایجاد بستر لازم برای یکپارچه‌سازی اطلاعات است و خود وزارت بهداشت؛ ارائه‌دهنده خدمت نیست بلکه مشخص کننده استاندارد‌های لازم و ساختار‌های داده‌ای برای تبادل اطلاعات است تا سامانه‌های مختلف بتوانند برای یکپارچه‌سازی پرونده‌ها، اطلاعات را به صورت یکپارچه ارسال کنند.

ذکائی با اشاره به اینکه سامانه یکپارچه وزارت بهداشت در بخش بالین هنوز به طور کامل مرجع نشده است، افزود: این شرکت با دیجیتالی کردن بیش از ۱۰ هزار فرم پزشکی سنتی، دید جامعی از پارامتر‌های مهم در حوزه‌های مختلف مانند سرطان و دیابت به دست آورده که این امر روند توسعه پرونده الکترونیک را سرعت بخشیده است.

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان با اشاره به همکاری‌های این سامانه با سازمان بیمه سلامت و برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی گفت:  تا به حال چندین پروژه در قالب مسئولیت اجتماعی اجرا کرده است که از این بین می‌توان به مصورسازی اطلاعات سلامت ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون حالت مختلف از شاخص‌های سلامت شامل مرگ و میر، وضعیت سرطان، و عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر را به تفکیک گروه سنی، جنسی و استان‌ها، بر روی نقشه و داشبورد برای محققان قرار داده است. به عنوان مثال، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ۷۰ طرح ثبت بیماری را روی همین بستر اجرا می‌کند.

وی افزود: پروژه ردیابی بیماران در زمان شیوع کرونا نیز از دیگر طرح‌هایی است که با کمک وزارت بهداشت و بانک مرکزی انجام شد و به سیاست‌گذاران برای تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد کمک کرد.

وی با اشاره به ماموگرافی در گردش به عنوان یکی دیگر از امکانات این سامانه گفت: برنامه کاربردی غربالگری سرطان پستان نیز طرح دیگری است که دو سالی است برای خانم‌ها طراحی شده، این برنامه امکان خودارزیابی ریسک ابتلا به سرطان بر اساس علائم، سبک زندگی، سوابق خانوادگی و ژنتیکی را فراهم می‌کند و پس از تحلیل اطلاعات، برنامه اقدام شخصی‌سازی شده به کاربر ارائه می‌دهد.

آقای ذکائی با بیان اینکه تأمین مالی این طرح با کمک بخش خصوصی انجام شده؛ افزود: راه‌اندازی اولین ماموگرافی در گردش در کشور با همکاری موسسات خیریه و سازمان‌ها قرار است در یکی دو ماه آینده به بهره‌برداری برسد.