ثبت ملی مقام «معراج نامه» در فهرست میراث فرهنگی ناملموس

 به گزارش خبرگزاری صداو سیما  سید جواد موسوی  گفت: موسیقی مقامی خراسان، یکی از بارزترین و قدیمی‌ترین نوا‌های موسیقی اصیل ایرانی و بخش مهمی از هویت میراث فرهنگی ناملموس خطه خراسان محسوب می‌شود.

هم‌چنین محمود طغرایی رئیس اداره ثبت آثار و حرائم تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی بیان کرد: این موسیقی سنتی از دیر باز و در بین مناطق و اقوام مختلف خراسانی، به‌صورت مقام‌ها یا قالب‌های شکل یافته مشخص، نواخته و به همان شکل شنیداری به نسل‌ها، پی در پی، منتقل می‌شود.

او تصریح کرد: نام‌گذاری هر مقام یا قالب موسیقی در این ساختار، بر اساس تفسیر یا برداشت مفهومی ازماهیت صدا‌هایی است که هریک از ساز‌ها و نوا‌ها در آن قالب، ایجاد و برداشت می‌شود. عمده مقام‌های موسیقی در خراسان، از مفاهیم بلند عرفانی، سر چشمه گرفته و گویای نگرش‌های معرفتی و عاشقانه به آفرینش و آفریدگار است تا جایی که خداوند باری تعالی، زیبایی مطلق وفلسفه زندگی، حرکت معنوی به سوی آن است.

«معراج نامه» یکی از مقام‌های معرفتی موسیقیایی است که درستایش حضرت رسول وعروج ایشان به معراج، نواخته و نوا‌های آن با اشعار گوناگون ومرتبط با این سفر ملکوتی، سرایش می‌شود.

طغرایی تصریح کرد: شناسایی، مستند سازی و ثبت ملی میراث فرهنگی ناملموس، زمینه معرفی، ترویج و انتقال بین نسلی این عناصر را مهیا خواهد کرد و به آشنایی مناسب‌تر آحاد جامعه با این جلوه‌های ارزشمند فرهنگی و پیشینه آنها کمک می‌کند.

استاد مجتبی خان‌قیطاقی، پژوهشگر برجسته موسیقی مقامی کشور در مورد چیستی و چگونگی این مقام گفت: مقام معراج نامه، نام یکی از مشهورترین مقام‌های سازی و آوازی موسیقی شرق خراسان است.

او افزود: این مقام و آهنگ روایتگر رویکرد معرفتی و عاشقانه به اهل بیت و پیامبر اسلام (ص) و نشانه‌ای از باورمندی مردم و هنرمندان این خطه از خراسان است که به بهانه و با آواز ونقل زیبای منظوم ازداستان معراج پیغمبراسلام (ص) است.

خان قیطاقی اظهار کرد: مقام معراج نامه سراسر توصیف، ذکر و یاد خداوند است و توصیفی نمادین از سیر و سلوک هنرمند و مردم این منطقه را درباور‌های مذهبی و زندگی فرهنگی و آیینی آنها در خود نقل می‌کند. این مقام فلسفه‌ای توصیفی وعرفانی به خود گرفته است که نزد مردم شرق خراسان از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است.

او افزود: این مقام به صورت سازی و آوازی روایت می‌شود که عمدتا توسط استادان دوتار نواز شرق خراسان اجرا می‌شود. هرکدام از هنرمندان دوتار نواز باید توان بالای اجرای این مقام را داشته باشند که نوعی سیر و سلوک و نگاه معرفتی آنها را در اندیشه، دریافته‌ها و شیوه بندگی آنان نشان می‌دهد.

این استاد موسیقی گفت: این مقام هم شعر قدیم و هم شعر جدید دارد که شیخ رسول حسینی حدود دهه ۵۰ آن را سروده است که با مطلع زیر آغاز می‌شود و یک شعر تصنیف شده براساس این مقام دارد:

محمد یا حبیب‌الله مبارک باد و آن معراج

تویی از حق رسول‌الله مبارک باد و آن معراج

رسول المرسلین هستی امام المتقین هستی

شفیع المذنبین هستی مبارک باد و آن معراج

به نزدت جبرئیل آمد براق نازنین آورد

به تو سلطان دین آورد مبارک باد و آن معراج

همین که رفت پیغمبر براق ایستاده بود بر در

شدک راکب به آن سرور مبارک باد و آن معراج

شب تاریک ظلمانی شدی، چون ماه تابانی

همی رفتی به جولانی مبارک باد و آن معراج

نظر کردی سوی بالا سلام آمد از آن الله

برایت یا رسول الله مبارک باد و آن معراج

خداوند گفت که، چون دیدم به رحمت هم پسندیدم

گناه جمله بخشیدم مبارک باد و آن معراج

استان خراسان رضوی با ثبت ملی ۲۳۰ عنصر میراث فرهنگی ناملموس در فهرست آثار ملی، بیشترین عناصر ثبت ملی استانی را دارد.