کدام گیاهان می‌تواند موجب بروز مسمومیت شود ؟

دکتر «سیده معصومه تقی‌زاده» با تقسیم بندی مسمومیت ناشی از گیاهان به دو دسته مسمومیت‌های اتفاقی و مسمومیت به دلیل استفاده از گیاهان دارویی گفت: مسمومیت اتفاقی یا تصادفی ناشی از گیاهان به ویژه در کودکان زیر پنج سال و اغلب در رده سنی ۲ تا ۴ سال اتفاق می‌افتد، در این سنین کودکان به دلیل حس کنجکاوی، نا آگاهی و غریزه در مورد اینکه تمامی اشیا را به سمت دهان ببرند، بیشتر در معرض مسمومیت‌های اتفاقی هستند. از سوی دیگر جذابیت و رنگ‌های زیاد گیاهان امکان برانگیختن حس کنجکاوی و تمایل به بلعیدن میوه یا گل‌های گیاهان را در کودکان دو چندان می‌کند.

 

 

او دیگر موارد مسمومیت با گیاهان را مربوط به مسمومیت با گیاهان دارویی دانست که به ویژه در سالیان اخیر، با رشد صنعت گیاهان دارویی و تمایل مردم به استفاده از درمان‌های سنتی شاهد افزایش آن، به ویژه در بزرگسالان هستیم.

 

به گفته این کارشناس سلامت، این نوع از مسمومیت به دلیل مصرف خودسرانه و ناآگاهانه گیاهان دارویی یا دارو‌های گیاهی و نگاه عمومی جامعه مبنی بر بی خطر بودن دارو‌های گیاهی اتفاق می‌افتد؛ این در حالی است که استفاده بیش از حد یا نابه جا از گیاهان دارویی می‌تواند منجر به مخاطرات جدی و حتی مرگ در افراد شود.

 

دکتر تقی زاده افزود: در موارد بسیاری دیده شده که استفاده از گیاهان رویش یافته در طبیعت موجب بروز علائم مسمومیت در افراد شده است؛ همچنین بسیاری از گیاهان زینتی دارای اثرات بالقوه سمی است، این گیاهان در اندام‌های خود ترکیبات شیمیایی و مواد فعالی ذخیره می‌کنند تا در برابر آفات، خورده شدن و آسیب از خود محافظت کنند و بر اثر تماس، استنشاق یا بلعیدن وارد بدن شده و می‌تواند موجب ایجاد عوارض و مسمومیت شود.

 

 

او ادامه داد: از میان گیاهان زینتی و خودروی سمی می‌توان به دیفن باخیا، آزالیا، کرچک، تاتوره، انگشتانه، خرزهره، پتوس، آقوتیطون، اسپاتی فیلوم، پاپیتال، سانسوریا، کالادیوم (فیل گوش)، گوش گرگی، حنظل (هندوانه ابوجهل)، سورنجان و شوکران اشاره کرد.

 

کارشناس اداره فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیرخشک معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز اضافه کرد: علاوه بر موارد اشاره شده در بالا، استفاده از هسته میوه‌ها از جمله سیب، گیلاس، هلو، زردآلو، به و آلو به دلیل وجود ترکیب «آمیگدالین» می‌تواند موجب بروز مسمومیت شود.

 

او همچنین استفاده از باقلا را در افراد مبتلا به فاویسم، موجب بروز علائم گوارشی، ضعف، خستگی، خواب آلودگی و گاه عوارض جدی‌تر دانست و گفت: اثرات سمی گیاهان به غلظت ترکیبات، اندام مورد استفاده، شرایط آب و هوایی و اقلیمی محیط کشت و سن و گونه گیاه بستگی دارد و می‌تواند علائم خفیف تا شدید در افراد ایجاد کند، این علائم با توجه به نوع گیاه مصرف شده می‌تواند شامل دل درد، دل پیچه، حالت تهوع و استفراغ، تاری دید، توهم، ضعف، خستگی، خواب آلودگی، درماتیت پوستی، درد در ناحیه کمر، لرز، تب، تورم دهان و یا حتی تشنج متغیر باشد.

 

به گفته دکتر تقی زاده شدت علائم در افراد با ویژگی‌های فیزیولوژیک فرد، سن فرد، استفاده از سایر دارو‌ها و مقدار مصرف در ارتباط است؛ به نحوی که مسمومیت با گیاهی که می‌تواند در یک کودک موجب مرگ شود در فرد بزرگسال تنها با علائم گوارشی بروز یابد.

 

 

این کارشناس سلامت ضمن تاکید بر اینکه بهترین راه درمان مسمومیت، پیشگیری از آن است، توصیه کرد: از مصرف خودسرانه گیاهان دارویی پرهیز کرده و پیش از مصرف با پزشک یا داروساز مشورت کنید؛ دارو‌های گیاهی موردنیاز خود را پس از تجویز پزشک از داروخانه‌ها تهیه کنید و در صورت بروز مسمومیت می‌توانید با سامانه اطلاع رسانی سموم و دارو‌ها به شماره ۱۹۰ تماس بگیرید.

 

او با بیان اینکه لازم است از نگهداری گیاهان زینتی که برای کودکان جذاب است خودداری کنیم و یا از دسترس کودکان دور نگه داریم، افزود: با آگاهی از نام گیاهان موجود در منزل و محیط کار، در صورت بروز علائم مسمومیت، موضوع را به کادر درمان اعلام کنید و در صورت نبود آگاهی از نام گیاه، مقداری از آن را به همراه داشته باشید.

 

 

دکتر تقی زاده مسمومیت با برخی گیاهان از جمله کرچک، شوکران، دیفن باخیا و گل انگشتانه را دارای خطر مرگ دانست و گفت: بنابراین توصیه می‌شود هنگام تماس با گیاهان از دستکش استفاده کنید، شاخه‌ها و برگ‌های هرس شده گیاه را بلافاصله از منزل خارج کرده و هنگام گردش در طبیعت، از جمع آوری و استفاده از گیاهان پرهیز کنید. در صورت ایجاد علائم مسمومیت نیز پس از تماس یا بلعیدن گیاهان، به سرعت و بدون اتلاف وقت، فرد را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل کنید.

 

او یادآور شد: ذکر این نکته ضروری است که استفاده از گیاهان دارویی یا پرورش و نگهداری گیاهان زینتی به صورت خود به خودی مضر نبوده و موجب بروز مسمومیت نمی‌شود، اما می‌بایست آگاهانه و با رعایت نکات ایمنی انجام شود.