آئین سنتی "لال شو" یا جشن آیینی تیرماه سیزده شو در مازندران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مازندران؛ آیین سنتی تیرماه سیزده شو یا جشن تیرگان یا "لال شو" از آیین‌های ویژه مازندران که در ۱۳ تیرماه طبری و در اواسط آبان هجری شمسی در مناطق مختلف استان مازندران به ویژه روستا‌ها برگزار می‌شود، آیینی که گذر زمان هم نتوانست آن را از خاطر مردم این دیار پاک کند.

در مازندران از کهن‌ترین زمان، در هر ماه جشنی برگزار می‌شد و از این جشن‌های دوازدگانه تـنها جشن تیرگان با نام تیرماه سیزه شو (شب سیزده تـیرماه) هنوز در استان برگزار می‌شود، اما برگزاری جشن‌های دیگری، چون فروردینگان، اردیبهشت گان و بقیه جشن‌ها به دست فراموشی سپرده شده است.

افزون بر یکی بودن نام روز و ماه، جشن تیرگان را سالروز حماسه مشخص شدن مرز ایران با تیراندازی آرش می‌دانند، تیری که از کمان این کمانگیر مازندران به هوا پرتاب شد تا مرز ایران و توران را مشخص کند و سالروزی برای برپایی جشنی به منظور پاسداشت تمام آنچه از فرهنگ و هنر دیار طبرستان است.

پذیرایی‌های ویژه و سنتی سیزده شو

در شب تیر ماه سیزده، خانواده ها، دوستان و خویشاوندان نزدیک، گرد هم جمع می‌شوند و بنا بر رسم محل آجیل و میوه‌هایی مانند انار، پرتقال، خربزه، هندوانه، ازگیل، سنجد، انگور، نیشکر، تخمه، بستنی و گردو دور سفره می‌چینند و با هم می‌خورند.

همچنین نان و شیرینی‌های محلی همچون کماج و بادونه هم در این شب پخته و در پذیرایی‌ها استفاده می‌شد.

آیین لال زن شو

در این شب بنا بر سنت پیشینیان آئین ' لال زنِ شو ' یا کتک خوردن از لال برگزار می‌شود که در آن فردی که به خوش قدمی در منطقه خود معروف است با لباس مبدل وارد خانه می‌شود.

این فرد به عنوان لال که نمی‌بایست حرف بزند با ' شیش ' (تَرَکه) که به دستش دارد به آرامی به افراد می‌زند که اهالی بر این باورند که لال هرکسی را بزند تا سال دیگر مریض نمی‌شود.

قدیمی ها، ترکه خوردن از لال را دارای شگون می‌دانستند و معتقد بودند اگر صاحب خانه هوشیار باشد و قسمتی از ترکه را بگیرد و بشکند، مبارکی و شگون ترکه خوردن بیشتر می‌شود.

بیشتر مواقع، لال سراغ پسران مجرد، دختران دم بخت، زنان نازا و درختان بی میوه می‌رود که در هنگام زدن، کسی پادرمیانی می‌کند و با قول و ضمانت جلوی ترکه زدن لال به آنها را می‌گیرد و ضمانت می‌کند که تا سال بعد مشکلشان برطرف خواهد شد.

شیش یا ترکه به عنوان سمبل خوبی در باور مردم دیار مازندران توسط صاحب خانه در بین چوب‌های سقف قرار داده می‌شود تا برای خانه برکت بیاورد.

سنت اجرای لال شو دارای شعر محلی مخصوصی هم است که به صورت فردی یا دستجمعی خوانده می‌شود:

لال اِنه لال اِنه، آواز محلی سیزه شو.

لال اِنه لال اِنه، پار بورده امسال اِنه.

پار بورده امسال اِنه، مهمانِ پارسال اِنه.

سرخانِ سوار اِنه، مه مارِ برار اِنه.

این شعر را اهالی منزل و جوانان محل که به همراه لال زن شو وارد محفل می‌شوند به صورت آواز می‌خوانند.

در این پیوند جشن سنتی و بومی مازندران موسوم به جشن ' تیر ماه سیزده شو همزمان با گرامیداشت روز ملی مازندران با حضورگروه‌های مختلف هنری و قشر‌های مختلف مردمی در مناطق مختلف برگزار می‌شود.

آئین قدیمی "لال شو" بیش از یک قرن است که توسط اهالی "روستای سارم" از بخش هزارجریب نکا اجرا می‌شود.

رضا حمزه پور و گزارشی از این رسم تاریخی در دیار طبرستان: