اجرای کامل سند سازگاری با کم‌آبی راهکار مهار فرونشست در یزد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، محمد راسترو با بیان اینکه فرونشست یکی از جدی‌ترین و غیرقابل بازگشت‌ترین مراحل بیابان‌زایی است که در صورت بی‌توجهی، بخش‌های وسیعی از استان یزد را با خطر غیرقابل سکونت شدن روبه‌رو می‌کند، گفت: فرونشست زمین نتیجه مستقیم برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و خشکسالی‌های پیاپی در استان یزد است.

وی افزود: در سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی استان یزد حدود ۸۶۰ میلیون متر مکعب بوده که ۸۴ درصد آن در بخش کشاورزی، ۱۰ درصد در بخش شرب و بهداشت و همچنین ۶ درصد در صنعت و خدمات مصرف شده است.

راسترو با اشاره به اینکه دشت یزد–اردکان با بیشینه نرخ سالانه ۱۴ تا ۱۵ سانتی‌متر فرونشست در وضعیت بحرانی قرار دارد، گفت: دشت‌های هرات، ابرکوه، مروست، چاهک شهریاری، دهشیر، شمش-بهادران، چاهگیر و بافق نیز از دیگر مناطق دارای فرونشست استان یزد هستند.

وی علت اصلی بروز این پدیده را برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی دانست و اظهار کرد: کاهش بارندگی‌ها و افزایش دما موجب کاهش شدید تغذیه آبخوان‌ها شده است. در نتیجه، خاک مناطق دارای لایه‌های ضخیم رسی فشرده شده و متراکم شدن لایه‌های آبخوان باعث از بین رفتن قابلیت ذخیره‌سازی و نفوذ آب می‌شود؛ به‌گونه‌ای که از این پدیده با عنوان «زلزله خاموش» یاد می‌شود.

معاون برنامه‌ریزی شرکت آب منطقه‌ای یزد در تشریح پیامد‌های فرونشست گفت: تخریب زیرساخت‌های شهری و روستایی، خسارت به آثار تاریخی و فرهنگی، کاهش توان تولید در بخش کشاورزی، افزایش مهاجرت روستاییان و تهدید امنیت آبی و زیستی از مهم‌ترین نتایج این پدیده است.

راسترو با تأکید بر ضرورت اجرای راهکار‌های مدیریتی و فنی برای کنترل فرونشست افزود: اجرای کامل سند سازگاری با کم‌آبی به‌عنوان مهم‌ترین راهبرد ملی و استانی در دستور کار قرار دارد. بخش اول این سند تا سال ۱۴۰۵ و بخش نهایی آن تا سال ۱۴۱۱ اجرایی خواهد شد.

وی ادامه داد: هدف این سند، سازگار کردن مصرف با منابع موجود است. کشاورزان باید به تدریج روش‌های آبیاری نوین را جایگزین شیوه‌های غرق‌آبی کنند، الگوی کشت را تغییر دهند و از گیاهان کم آب خواه استفاده نمایند تا بتوانند در چارچوب منابع محدود موجود فعالیت خود را ادامه دهند.

معاون برنامه ریزی شرکت آب منطقه‌ای یزد یکی از گام‌های مؤثر در کنترل برداشت‌ها را نصب کنتور‌های هوشمند بر روی چاه‌های آب کشاورزی دانست و گفت: پیش از اجرای این طرح، نظارت‌ها به‌صورت موردی انجام می‌شد. اما اکنون با کنترل هوشمند، حجم مشخصی از آب به کشاورزان محترم تحویل می‌شود و ایشان باید مصرف خود را با این حجم سازگار کنند.

 وی تصریح کرد: که در برخی نشست‌ها شنیده می‌شود که صرفا در استان یزد در خصوص برداشت از منابع آب زیر زمینی سخت گیری می‌شود و در سایر استان همجوار این سخت گیری وجود ندارد که باید اشاره کرد این موضوع اصلا صحت ندارد و سایر استان‌ها نیز بر اساس سند سازگاری با کم آبی اقدام می‌کنند و برخی رقابت در برداشت از منابع آب زیر زمینی را نسبت به استان‌های همجوار به عنوان یک فرصت تلقی می‌کنند که این ایده بسیار بسیار خطرناک است و عواقب بسیار وخیمی را در سرعت بخشیدن به پدیده فرونشست استان در پی خواهد داشت.

راسترو از ایجاد تشکل‌های آب‌بران، اجرای طرح تحویل حجمی آب و شناسایی و مسدودسازی چاه‌های غیرمجاز به‌عنوان دیگر راهکار‌های مهار فرونشست یاد کرد و افزود: اجرای طرح بازار آب، تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها، استفاده از پساب تصفیه شده برای فضای سبز و صنعت با گونه‌های کم آب بر و پایدار از دیگر اقدامات ضروری است.

وی در پایان بر نقش آگاهی‌بخشی عمومی تأکید کرد و گفت: افزایش آگاهی مردم درباره خطرات فرونشست و ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آب می‌تواند گام مهمی در کاهش بحران باشد.