انتخاب ایران در چهار کمیته کلیدی یونسکو

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، جمهوری اسلامی ایران برای عضویت در کمیته‌های یونسکو از قبیل کمیته حقوقی، کمیته بین‌الدولی اخلاق زیستی و کمیته بین‌الدولی استرداد اموال فرهنگی تصرف شده به‌شکل غیرقانونی و همچنین تمدید عضویت ایران در کمیته بین‌الدولی مدیریت دگرگونی‌های اجتماعی به اجماع اعضای یونسکو، انتخاب شد.

کارکرد این کمیته‌ها در سطح جهانی و ظرفیت‌های آنها برای کشورمان به صورت چکیده از این قرار است:

کمیته حقوقی یونسکو؛ بازوی حقوقی تصمیم‌سازی جهانی

۱- کمیته حقوقی یونسکو

کمیته حقوقی (Legal Committee) یکی از نهاد‌های اصلی کنفرانس عمومی یونسکو است که در هر دوره، از جمله در چهل‌وچهارمین نشست کنفرانس عمومی، تشکیل می‌شود. وظیفه اصلی این کمیته بررسی و ارائه نظر حقوقی درباره اسناد، پیش‌نویس قطعنامه‌ها، اصلاحات اساسنامه‌ای و مسائل قانونی مربوط به ساختار و فعالیت‌های یونسکو است. اعضای این کمیته معمولاً نمایندگان کشور‌های عضو هستند که دارای تخصص در حقوق بین‌الملل، حقوق فرهنگی و عمومی هستند.

عضویت در کمیته حقوقی برای هر کشور فرصتی ارزشمند به‌شمار می‌آید؛ زیرا امکان مشارکت مستقیم در تدوین و تفسیر مقررات یونسکو، اثرگذاری بر تصمیم‌های حقوقی بین‌المللی و دفاع از منافع و دیدگاه‌های ملی در چارچوب مقررات سازمان را فراهم می‌کند. همچنین، این عضویت موجب ارتقای ظرفیت‌های حقوقی کشور، گسترش تعاملات بین‌المللی در زمینه قانون‌گذاری فرهنگی و افزایش اعتبار دیپلماتیک و تخصصی نمایندگان کشور در نهاد‌های جهانی می‌شود.

کمیته بین‌الدولی اخلاق زیستی؛ همراهی با تحولات علمی و چالش‌های نوین

۲- کمیته بین‌الدولی اخلاق زیستی

کمیته بین‌دولتی اخلاق زیستی یونسکو (Intergovernmental Bioethics Committee – IBC) نهادی است که با هدف بررسی، راهبری و نظارت بر مسائل اخلاقی مرتبط با علوم زیستی و فناوری‌های نو مانند ژنتیک، زیست‌فناوری، پیوند اعضا و پژوهش‌های انسانی تشکیل شده است. این کمیته بر اساس اعلامیه جهانی اخلاق زیستی و حقوق بشر (۲۰۰۵) فعالیت می‌کند و نقش آن، مشاوره به کشور‌های عضو و شورای اجرایی یونسکو در زمینه تدوین سیاست‌ها و چارچوب‌های اخلاقی برای استفاده مسئولانه از پیشرفت‌های علمی است.

عضویت در این کمیته برای کشور‌ها فرصت‌های مهمی فراهم می‌کند؛ از جمله مشارکت در تدوین اصول بین‌المللی اخلاق علمی، تبادل تجربه با متخصصان برجسته جهان، دسترسی به دانش روز در حوزه اخلاق‌زیستی، و تأثیرگذاری بر سیاست‌های جهانی علم و فناوری. همچنین، حضور فعال در این کمیته می‌تواند به ارتقای جایگاه علمی و اخلاقی کشور، تقویت همکاری‌های پژوهشی بین‌المللی و شکل‌گیری چارچوب‌های بومی اخلاق در علم و پزشکی کمک کند.

کمیته استرداد اموال فرهنگی؛ مسیر بازگرداندن میراث تاریخی

۳- کمیته بین‌الدولی ترویج استرداد اموال فرهنگی به کشور‌های مبداء در صورت تصرف غیرقانونی

کمیته بین‌دولتی بازگرداندن اموال فرهنگی یونسکو (ICPRCP) نهادی است که از سال ۱۹۷۸ با هدف حمایت از کشور‌ها در بازگرداندن یا جبران خسارت ناشی از قاچاق و انتقال غیرقانونی میراث فرهنگی فعالیت می‌کند. عضویت در این کمیته فرصتی برای بهره‌مندی از همکاری و میانجی‌گری بین‌المللی، تبادل تجربه در مستندسازی و حفاظت از آثار و بازگرداندن میراث تاریخی از طریق سازوکار‌های دیپلماتیک فراهم می‌سازد. همچنین، حضور فعال کشور‌ها در این نهاد موجب تقویت عدالت فرهنگی، افزایش تعاملات فرهنگی و ارتقای جایگاه آنها در عرصه جهانی می‌شود.

کمیته MOST؛ پیوند پژوهش اجتماعی با سیاست‌گذاری

۴- کمیته بین‌الدولی مدیریت دگرگونی‌های اجتماعی (MOST)

کمیته بین‌الدولی برنامه مدیریت دگرگونی‌های اجتماعی یونسکو (MOST) نهادی است که ارتباط میان پژوهش‌های علوم اجتماعی و سیاست‌گذاری‌های دولتی را برقرار می‌کند. این کمیته با مشارکت دولت‌ها و نهاد‌های پژوهشی، به بررسی و هدایت موضوعاتی، چون عدالت اجتماعی، مهاجرت و نابرابری می‌پردازد تا یافته‌های علمی به سیاست‌های واقعی تبدیل شوند. به‌طور خلاصه، کمیته MOST مغز متفکر یونسکو در پیوند دانش اجتماعی با عمل سیاسی است.

عضویت ایران در کمیته بین‌الدولی برنامه مدیریت دگرگونی‌های اجتماعی یونسکو (MOST) فرصتی است برای بهره‌گیری از شبکه جهانی پژوهشگران و سیاست‌گذاران اجتماعی، دسترسی به دانش و تجربه‌های نوین در حوزه‌هایی، چون عدالت اجتماعی و نابرابری، و تقویت استفاده از علوم اجتماعی در تصمیم‌سازی‌های ملی. این جایگاه امکان حضور فعال ایران در گفت‌و‌گو‌های بین‌المللی، جذب همکاری‌های علمی و آموزشی و ارتقای جایگاه علوم انسانی را فراهم می‌کند؛ اما میزان بهره‌مندی از آن به نحوه استفاده ایران از فرصت‌های علمی و شبکه‌ای این عضویت بستگی دارد.