اهمیت ایران‌شناسی و نقش آن در تعاملات فرهنگی و دیپلماسی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، محمد مهدی ایمانی پور در نخستین اجلاس بین المللی ایران شناسی گفت : جهان ایرانی ، رنگین کمانی از معنا، معنویت، نوع دوستی و ارزش‌های اخلاقی است که از دیر باز به عنوان تمدنی جریان ساز در جهان مطرح بوده و بر هویتی حق طلبانه و فضیلت‌گرا تاکید داشته است ، تمدنی که می‌توان آن را در حوزه «ایران فرهنگی» یا «فرهنگ ایرانی» جست‌و‌جو کرد. این ویژگی، ایران را به یکی از کانون‌های تمدن بشری و محل تلاقی، تعاملات و ارتباطات فرهنگی بین‌المللی تبدیل کرده است. 

وی افزود : دامنه این تأثیرگذاری و سهمی که ایرانیان در تمدن بشری داشته‌اند مناطق مختلف و گستره جغرافیایی وسیعی از شبه قاره، آسیای مرکزی، آسیای جنوب شرقی، برخی نواحی آفریقا را تحت تاثیر خود قرار داده است و امروزه نیز کمتر ملتی را می‌توان یافت که از میراث مشترک فرهنگی بر جای مانده از فرهنگ و تمدن ایرانی بی بهره باشد مضاف بر آنکه مزیت‌های بی‌نظیر نهفته در فرهنگ و ادب بویژه شاهکار‌های برجسته و بی‌نظیر ادبی شاعران و عارفان برجسته‌ای چون مولانا، حافظ، سعدی، فردوسی، خیام، عطار و ده‌ها شخصیت برجسته ایرانی و امروزه نیز مشتاقان بسیاری را در سراسر جهان به خود جلب کرده و فهم و زبان مشترک مبتنی بر ارزش‌های فطری انسانی را شکل داده است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت : شاید دلیل عمده توجه به این کانون فرهنگی - تمدنی از آنرو بوده است که تن دادن به لوازم زیست مشترک انسانی مبتنی بر احترام، گفت‌و‌گو و تعامل، از مهمترین معبره "انسان ایرانی" که موجودی فرهنگی بوده، بشمار می‌آید. 

وی افزود : همچنین فرهنگ نیز که صوری از عرف، اخلاق، علم، اسطوره، دین، هنر، قانون، فلسفه، صنعت و برخی دیگر از عناصر پدید آمده است در طول تاریخ گذشته ایران ، این توانایی را داشته تا ضمن ساماندهی ارزش‌ها و آرمان‌های مشترک به نیاز‌های درونی انسان فارغ از مرز‌های جغرافیایی و دینی و قومی پاسخ گفته و مهمترین بستر را برای تعامل و فهم مشترک و همچنین رسیدن به کمال و رستگاری و صلح و عدالت فراهم آورد. این ویژگی در فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی، به دلیل ظرفیت‌های گسترده موجود در آن، همواره مناسب‌ترین و موثرترین بستر و راهکار یافتن زمینه‌های مناسب برای همکاری مشترک میان ملت‌ها بشمار آمده و تاثیر سازنده‌ای را در مسیر همزیستی و صلح و امنیت پایدار میان ملت‌ها به دنبال داشته است.

ایمانی پور گفت : امروزه نیز فرهنگ ایرانی اسلامی و مزیت‌های بی نظیر نهفته در آن از این قابلیت در ایجاد همگرایی ویژه در میان نخبگان همچون گذشته برخوردار است. در دنیای پرچالش ما که به دلیل روایت‌ها و تصویرسازی‌های غلط سایه جنگ و منازعه بر بخش‌های وسیعی از جهان حاکم گردیده و واقعیت‌های پیچیده و چند لایه موجود در صحنه‌های بین المللی بر فهم درست مسائل و ویژگی‌های فرهنگی اجتماعی حاکم بر جوامع تاثیر گذاشته است یقینا رویکرد‌های علمی و نخبگانی در فهم عالمانه، واقع گرایانه و درست از ملت‌ها و مزیت‌ها و ارزش‌های فرهنگی آنان می‌تواند در کاهش این منازعات و چالش‌ها تاثیرگذار باشد و مسیر صلح و عدالت و زیست انسانی مشترک میان آنان را هموارتر کند .

وی افزود : از این رو ایران شناسی که گونه‌ای از شناختن ایران و بررسی تاریخ، ادبیات، هنر، فرهنگ و آثار کهن و نو و همچنین مطالعه ایران معاصر نیز می‌شود ، مستلزم رویکردی جامع و پیوسته، به عنوان یک کلیت همگن و فراگیر بوده و مطالعه و پژوهش پیرامون آن بر ضرورت تعامل و ارتباط علمی میان جریان‌های ایرانی شناسی در خارج و داخل کشور تاکید دارد.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت : مطالعات ایران و ایرانی شناسی از دیرباز یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های تعاملات فرهنگی و دیپلماسی فرهنگی میان ایران و دیگر جوامع بشری به شمار می‌رفته و پژوهشگران و ایرانی شناسان برجسته خارجی ،  سهم بزرگی در انتقال، ترجمه و معرفی ایران در خارج از کشور و همچنین تصویرسازی و روایتگری از ایران بر عهده داشته‌اند. نکته مهم دیگر اینکه امروزه مطالعه و پژوهش در خصوص ایران، می‌بایست ضمن حفظ پیوند و تداوم تاریخی، از ماندن در رویکرد‌های گذشته نگر و تاریخی و تک ساحتی، به جامع نگری و پوشش ساخت‌های مختلف از مطالعات ایران توجه نماید.

وی افزود : از بعد کاربردی نیز ایران شناسی وظیفه مهمی بر عهده دارد و آن فعال سازی ظرفیت‌های این حوزه، در مسیر توسعه و گسترش مناسبات فرهنگی و تبیین حقایق جمهوری اسلامی ایران در سایر جوامع است. علاوه بر این، در یک رویکرد آینده نگر می‌بایست به نقش و سهم ایران معاصر در ساخت آینده جهان توجه داشت. چه کسی است که نداند ایران همانند گذشته‌ درخشان خود، در شکل دهی به آینده‌ای روشن، تاثیر گذار خواهد بود. از این رو برقراری ساز و کار‌های مناسب جهت تداوم تعاملات پایدار میان ایران شناسی داخل و خارج از ایران و ایجاد اتاق فکر‌های مشترک برای هم فهمی مسائل و فراهم سازی همسویی برای همکاری‌های هم افزا از ضرورت‌هایی است که در این اجلاس می‌بایستی مورد توجه قرار گیرد.

ایمانی پور گفت : در این راستا، نقش زبان و ادبیات فارسی و دیگر زبان‌های ایرانی در مطالعات ایران‌شناسی و ترویج فرهنگ ایرانی، اهمیت ویژه‌ای دارد. زبان فارسی به عنوان یکی از غنی‌ترین زبان‌های جهان، با تاریخ هزاران ساله و ادبیات پربار خود، پلی است برای ارتباط میان ایران و جهان. شاعران و نویسندگان بزرگ ایرانی همچون فردوسی، حافظ، سعدی و مولانا، نه تنها میراث فرهنگی ایران را غنا بخشیده‌اند، بلکه افکار و اندیشه‌های عمیق انسانی را به جهانیان منتقل کرده‌اند.

وی افزود :  ایران‌شناسی بدون توجه به زبان و ادبیات، ناقص است؛ زیرا زبان، کلید ورود به عمق فرهنگ و هویت یک ملت است. در دوران معاصر، با گسترش ارتباطات جهانی، ترویج زبان فارسی از طریق آموزش، ترجمه آثار ادبی و برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی، می‌تواند به تقویت دیپلماسی فرهنگی کمک کند. علاوه بر این، مطالعه گویش‌ها و زبان‌های محلی ایران، تنوع فرهنگی این سرزمین را برجسته و به حفظ میراث زبانی کمک می‌ کند . 

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی  گفت : در نهایت، برای پیشبرد مطالعات ایران‌شناسی، لازم است که همکاری‌های بین‌المللی تقویت و مراکز آموزشی مشترک تأسیس شود و پژوهشگران جوان فرصت‌های بیشتری برای تبادل دانش بیابند. این امر نه تنها به شناخت بهتر ایران کمک می‌کند، بلکه به صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز میان ملت‌ها یاری می‌رساند.