سازمان استاندارد پاسخگو نیست؛ مراسم کیفیت در روزهای بی‌کیفیتی هوا

به گزارش خبرنگار تحریریه صنعت خبرگزاری صدا و سیما، در حالی که شاخص آلودگی هوا در کلانشهر‌ها از مرز «بسیار ناسالم» عبور کرده و هشدار‌های پیاپی درباره خطرات جدی برای سلامت مردم منتشر می‌شود، برگزاری «جایزه ملی کیفیت» پشت در‌های بسته و بدون حضور خبرنگاران، بار دیگر این پرسش جدی را زنده کرده که هدف از برگزاری این جایزه چیست؟ ارتقای کیفیت یا نمایش نمادین؟

 

این رویداد که حتی امکان پوشش خبری آن به شکل حضوری فراهم نشد و مخاطبان تنها از طریق پلت فرم ویدئویی قادر به دنبال‌کردنش بودند، با انتقاد‌های گسترده‌ای همراه شده است؛ انتقاد‌هایی که نه‌تنها به شیوه برگزاری، بلکه به تغییر ناگهانی مدل جایزه نیز وارد است.

 

در دوره گذشته، مدل جایزه بر اساس چارچوب کیفیت جهان اسلام و به شکلی بومی برای کشور طراحی شده بود؛ مدلی که بنا بر اعلام مسئولان وقت، با استقبال چندین کشور اسلامی نیز مواجه شده بود. اما امسال، در نوزدهمین دوره، این مدل به‌طور کامل کنار گذاشته شد و شکل جدید بدون هرگونه توضیحی جایگزین آن شد؛ تغییری که بسیاری آن را از بین رفتن چند سال تلاش کارشناسی و نادیده‌گرفتن ظرفیت‌های بومی می‌دانند. این پرسش همچنان بی‌پاسخ مانده است که چرا و بر چه مبنایی چنین تغییر اساسی اعمال شده و چرا هیچ گزارش کارشناسی از دلایل این تصمیم ارائه نشده است؟

 

همزمانی برگزاری مراسم جایزه کیفیت با روز‌هایی که شاخص‌های آلودگی هوا در بسیاری از شهر‌ها به مرز بحران رسیده، تناقضی آشکار ایجاد کرده است.

در شرایطی که کیفیت پایین سوخت، ضعف نظارت بر خودروها، و ناترازی استاندارد‌های صنعتی از عوامل اصلی آلودگی هوا معرفی می‌شوند، برگزاری یک مراسم تشریفاتی کیفیت بدون ارائه عملکرد ملموس، بیشتر به حرکت نمایشی شبیه است تا اقدام اصلاحی. از طرفی در حالی که بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت و محیط‌زیست نسبت به کیفیت پایین خودرو‌های داخلی، سوخت غیر استاندارد و ضعف نظارت هشدار می‌دهند، اعطای جوایز کیفیت بدون ارائه گزارش شفاف از اقدام‌های واقعی، اعتماد عمومی را بیش از پیش تضعیف می‌کند.

 

همچنین پنهان‌کاری رسانه‌ای و دعوت نشدن رسانه‌ها برای حضور در مراسم و انتقال آن به یک پلتفرم ویدیویی، دلیل دیگری بر پاسخگو نبودن مدیران این سازمان است. از آذر ماه سال ۱۴۰۳ که خانم فرزانه انصاری به عنوان رییس سازمان ملی استاندارد ایران انتخاب شد درب‌های این سازمان به روی رسانه‌ها بسته شد. با وجودی که سازمان ملی استاندارد یکی از ارکان مهم در افزایش کیفیت کالا‌ها و خدمات به شمار میرود، اما هرگونه مطالبه گری از این سازمان بدون پاسخ باقی مانده است. در مراسم‌هایی نظیر جایزه ملی کیفیت که میتوانست بستر مناسبی برای پاسخگویی مدیران سازمان باشد هم آلودگی هوا دلیلی شد برای ایجاد مانع جهت ورود خبرنگاران.

 

هشت سال از تصویب قانون «هوای پاک» می‌گذرد؛ قانونی با بیش از ۳۰ ماده برای کنترل آلاینده‌ها، ارتقای کیفیت سوخت، نوسازی ناوگان و ایجاد نظام هماهنگ نظارت. اما امروز تنها ۳۰ درصد این قانون اجرا شده. ضعف استاندارد‌های ملی، نظارت ناکافی بر سوخت، کنترل ناقص بر منابع متحرک و ثابت، و نبود هماهنگی میان دستگاه‌ها، کشور را به نقطه‌ای رسانده که بر اساس اعلام رئیس انجمن علمی هوای پاک ایران سالانه حدود ۵۸ هزار نفر قربانی آلودگی هوا می‌شوند و بیش از ۱۲ میلیارد دلار هزینه مستقیم و غیرمستقیم به بخش سلامت تحمیل می‌شود.

در چنین شرایطی، منتقدان می‌پرسند:آیا وقت آن نرسیده به جای تقدیر نمایشی از کیفیت، مسئولیت‌های قانونی و نظارتی این نهاد‌ها به‌طور واقعی اجرا شود؟

کارشناسان تأکید دارند که برای بازگشت اعتبار به سازوکار‌های کیفیت، چند اقدام فوری لازم است که از جمله آن تمرکز کامل بر اجرای قانون هوای پاک و ارائه گزارش شفاف از تکالیف انجام‌نشده، انتشار عمومی نتایج نظارت بر خودروسازان، سوخت و موتورخانه‌ها، بازنگری استاندارد‌های ملی براساس سخت‌گیرانه‌ترین معیار‌های بین‌المللی، پاسخ‌گویی درباره چرایی تغییر مدل جایزه و انتشار مستندات کارشناسی و بازگشت نقش رسانه‌ها به‌عنوان ناظر مستقل در فرآیند‌های ارزیابی کیفیت است.

 

برگزاری جایزه ملی کیفیت در روز‌هایی که مردم در آلوده‌ترین شرایط هوایی نفس می‌کشند، پیام درستی به جامعه نمی‌دهد. قطعا کیفیت، مفهومی تشریفاتی نیست. تا زمانی که کیفیت سوخت، خودرو، تولیدات صنعتی و اجرای قانون هوای پاک بهبود نیابد، هیچ مراسمی با نام «کیفیت» نمی‌تواند به عنوان عملکرد سازمان ملی استاندارد، وظایف اصلی آن را پنهان کند.

گزارش مکتوب؛ از زهره پرورش خبرنگار تحریریه صنعت خبرگزاری صدا و سیما