رئیس اورژانس پیشبیمارستانی استان در تشریح چگونگی تأثیر مخرب مونوکسید کربن بر بدن توضیح داد: «وظیفه حمل اکسیژن بر عهده هموگلوبین در خون است. نکته بسیار مهم این است که تمایل اتصال گاز مونوکسید کربن به هموگلوبین، ۲۵۰ برابر بیشتر از اکسیژن است. این بدان معناست که در حضور CO، اکسیژن بهکلی از چرخه گردش خون کنار گذاشته میشود.»
وی افزود: «هنگامی که سلولها بهجای اکسیژن با مونوکسید کربن مواجه میشوند، وارد فاز سوختوساز بیهوازی شده و آسیبهای جبرانناپذیری، بهویژه به سلولهای عصبی مغز و نخاع، وارد میشود.»
اکبری با برشمردن علائم اولیه مسمومیت، عنوان کرد: «اولین نشانههای بالینی که باید جدی گرفته شوند، شامل سردرد، سرگیجه، ضعف و بیحالی است که نشاندهنده آسیب به سیستم عصبی است. اگر فرد در این مرحله از محیط آلوده خارج نشود، متأسفانه مراحل بعدی شامل کاهش سطح هوشیاری، تشنج و در نهایت کما خواهد بود.»
وی خاطرنشان کرد که این پدیده به دلیل تأثیر مستقیم بر کنترل بدن و عملکرد سیستم عصبی، به درستی «مرگ خاموش» نامیده شده است، زیرا این گاز بیرنگ، بیبو و بیمزه بوده و قابل حس کردن نیست.
رئیس اورژانس استان در پایان به اثرات قلبی و تنفسی مونوکسید کربن اشاره کرد و گفت: «در وهله اول، بدن تلاش میکند با افزایش خودکار تعداد تنفس، کمبود را جبران کند اما این عمل منجر به ورود بیشتر گاز سمی میشود. همچنین این گاز با افزایش ضربان قلب، فشار مضاعفی بر سیستم قلبی وارد میکند.»
هشدار ایمنی آتشنشانی قزوین: ۶ نکته حیاتی برای نصب و راهاندازی ایمن وسایل گرمایشی
همزمان با افزایش نگرانیها درباره مسمومیت با گاز مونوکسید کربن، مهدی اسدی، سخنگو و کارشناس سازمان آتشنشانی قزوین هم توصیههایی دقیق و فنی در خصوص نصب صحیح وسایل گازسوز و دودکشها ارائه داد تا از وقوع حوادث مرگبار در فصل سرما جلوگیری شود.
اسدی تأکید کرد که رعایت این نکات میتواند به سادگی از «مرگ خاموش» پیشگیری کند:
۱. بازرسی دقیق مسیر دودکش؛ اولین گام ایمنی
سخنگوی آتشنشانی قزوین تصریح کرد: «قبل از راهاندازی مجدد وسایل گرمایشی پس از فصل تابستان، باز بودن کامل مسیر دودکش حیاتی است؛ زیرا لانه پرندگان یا آوار میتواند مجرای خروج گازهای سمی را مسدود کرده باشد.»
وی برای اطمینان از باز بودن مسیر، روشهای زیر را پیشنهاد داد:
تست نوری: تاباندن نور از پایین دودکش و مشاهده آن توسط فردی در پشت بام.
تست شعله: قرار دادن شعله فندک در دهانه لوله؛ اگر شعله به سمت داخل کشیده شود، مسیر باز است؛ در غیر این صورت، مسیر مسدود است و باید فوراً رفع انسداد شود.
۲. استانداردسازی کلاهک و ارتفاع خروجی
اسدی تأکید ویژهای بر نوع کلاهک داشت: «حتماً باید از کلاهک استاندارد "اچ" (H) استفاده شود. ارتفاع خروجی دودکش باید حداقل ۱ متر و ۲۰ سانتیمتر بالاتر از بالاترین نقطه پشت بام نصب گردد تا پراکندگی گازها به درستی در فضای باز صورت گیرد.»
وی همچنین هشدار داد که خروج لوله دودکش از دیواره ساختمان بسیار خطرناک است و در صورت اجتنابناپذیر بودن، باید حتماً با پشم شیشه عایقکاری شود.
۳. بررسی سلامت شعله و اتصالات گاز
برای تشخیص نقص فنی در بخاریها، کارشناس آتشنشانی به رنگ شعله اشاره کرد: «شعله بخاری باید آبی باشد. اگر شعله زرد یا نارنجی مشاهده شد، نشاندهنده احتراق ناقص و تولید خطرناک مونوکسید کربن است و باید فوراً توسط سرویسکار مجاز رفع نقص شود.»
همچنین وی توصیه کرد که شیلنگ اتصال گاز باید هر چند سال یکبار تعویض شود، خصوصاً اگر دچار سفتی و ترکخوردگی شده باشد. برای تست نشتی اتصالات، استفاده از محلول کف و صابون برای مشاهده حباب، روشی مؤثر است.
۴. ممنوعیت استفاده از بخاریهای بدون دودکش در منازل
اسدی با قاطعیت اعلام کرد: «استفاده از بخاریهای بدون دودکش در فضاهای مسکونی به هیچ عنوان مجاز نیست. اگرچه ممکن است در کارگاهها مورد استفاده قرار گیرند، اما تولید ناگزیر مونوکسید کربن در اثر سوختن گاز، استفاده از آنها در محیطهای بسته مسکونی را ممنوع میکند.»
۵. لزوم حفظ جریان هوا (تهویه)
وی درباره تهویه ساختمانهای مسدود شده هشدار داد: «با شروع سرما، بستن کامل درزها برای حفظ گرما، منجر به مصرف اکسیژن محیط توسط وسایل گازسوز و افزایش خطر میشود. نباید تمام منافذ بسته شوند؛ وجود جریان هوای متناوب برای تأمین اکسیژن ضروری است.»
۶. توصیههای ویژه برای شومینه و پکیج
در خصوص شومینهها که در حال حاضر استفاده از آنها کمتر توصیه میشود، کارشناس آتشنشانی تأکید کرد: «در صورت استفاده، باید بخشی از پنجره باز بماند و همچنین یک محافظ در برابر شعله نصب شود؛ بهعلاوه، فاصله شومینه از مواد سوختنی باید حداقل یک متر باشد.»
در مورد پکیجها نیز تأکید شد که نصب باید طبق استاندارد و در محلی با تهویه مناسب صورت گیرد و هرگز نباید پکیجها را در فضاهایی مانند انباری یا فضاهای بسته کوچک نصب کرد.