رونمایی از دستاورد‌ها و قدردانی از پژوهشگران برتر کشاورزی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات)، در آستانه برگزاری همایش ملی پژوهشگران برتر در برنامه سلام خبرنگار شبکه خبر با موضوع (همایش ملی پژوهش و فناوری و تجلیل از پژوهشگران برتر کشاورزی)، از رویکرد جدید سازمان تات در قدردانی از دستاورد‌های کاربردی گفت.

غلام رضا صالحی گفت: بیش از ۳۸۰۰ اثر  بررسی  شد  و ۴۰ پژوهشگر برتر بر اساس «اثربخشی عملیاتی» دانش و فناوری خود انتخاب شدند. همچنین، همزمان با این همایش، ۱۲ دستاورد فناورانه جدید، از جمله کاربرد هوش مصنوعی در کشاورزی و ۱۲ رقم جدید گندم مقاوم به تنش‌های محیطی رونمایی خواهد شد.

وی به سابقه طولانی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) اشاره کرد و گفت که این سازمان بیش از سه دهه (۳۰ سال) سابقه در برگزاری هفته ملی پژوهش و فناوری در بخش کشاورزی دارد و  در ۱۰ سال اخیر، تلاش مستمری برای ارتقاء سطح این رویداد به یک رویداد ملی  با هدف اصلی قدردانی از همه تلاشگران عرصه تحقیق و توسعه در بخش کشاورزی  انجام داده است.

معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات)، همچنین به تغییر الگو در این دوره از انتخاب پژوهشگران برتر اشاره کرد و افزود: که معیار‌های سنتی کنار گذاشته شده و رویکرد جدید با تمرکز  بر کاربردی بودن نتایج تحقیقات در دستور کار است. در این راستا، پژوهشگران و شرکت‌های دانش‌بنیان ملزم به ارائه نتایجی بودند که مستقیماً به  رفع مسائل روز کشاورزی نرتبط باشد و از مراحل صرفاً نظری یا آزمایشی عبور کرده باشد.

صالحی گفت که «اولین شاخص در ارزیابی‌ها، بحث اثربخشی بود.» این بدان معناست که تنها تولید دانش کافی نیست، بلکه از پژوهشگرانی قدردانی شد که دانش و فناوری آنها نه تنها ثبت شده است بلکه «وارد عرصه شده و اثر بخشی ملموس و عملیاتی داشته باشد.» این تغییر رویکرد نشان‌دهنده عزم سازمان تات برای همسویی بیشتر پژوهش‌ها با نیاز‌های واقعی بخش کشاورزی و جامعه بهره‌برداران است.

وی افزود: فراخوان ملی برای شناسایی پژوهشگران برتر در امسال در سطح گسترده‌ای برگزار شد و در ۲۰ گروه تخصصی مختلف ساماندهی گردید. حجم مشارکت در این فراخوان بسیار قابل توجه بود، به طوری که حدود ۳۸۰۰ اثر شامل مقالات علمی، طرح‌های توسعه‌ای، اختراعات و طرح های فناورانه محققان، کارشناسان و شرکت‌های دانش‌بنیان ارسال شد.

معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات)، پس از فرآیند دقیق ارزیابی، فقط ۴۰ نفر به عنوان برترین‌های این دوره معرفی شدند. این گروه منتخب شامل طیف وسیعی از فعالان حوزه علم و فناوری کشاورزی بوده‌اند که توانایی بالایی در تبدیل دانش به عمل نشان داده‌اند. ترکیب برگزیدگان به شرح زیر است:

۱. پژوهشگرانی با ضریب نفوذ بالا: افرادی که نتایج تحقیقاتشان به سرعت در مزارع و واحد‌های تولیدی مورد پذیرش قرار گرفته است.

۲. فناوران: متخصصانی که توانسته‌اند فناوری‌های جدیدی را توسعه دهند و به مرحله تجاری‌سازی نزدیک سازند.

۳. محققین مروج ارشد: کسانی که نقش واسط بین مراکز تحقیقاتی و کشاورزان را به خوبی ایفا کرده و دانش فنی را با موفقیت ترویج داده‌اند.

۴. مدیران جهاد کشاورزی شهرستان‌ها و مدیران ترویج: این بخش از برگزیدگان نشان‌دهنده اهمیت مشارکت مدیران اجرایی در اجرای موفق یافته‌های تحقیقاتی است. این افراد نقشی محوری در به مرحله اجرا رساندن دانش و فناوری‌ها در مقیاس محلی داشته‌اند.

صالحی نکته‌ای بسیار مهم را در مورد فرآیند انتخاب مطرح کرد. مبنی بر این که در این دوره، تلاش شده تا نقش سازمان تات در انتخاب نهایی به حداقل ممکن برسد و در عوض، صدای ذینفعان اصلی شنیده شود.

وی افزود: در فرآیند ارزیابی نهایی، تصمیم‌گیری عمدتاً بر اساس بازخورد‌ها و نظرات مستقیم بهره‌برداران صورت پذیرفته است. 

معاون پژوهش و فناوری سازمان تات گفت: همزمان با مراسم قدردانی از پژوهشگران برتر، از مجموعه‌ای از دستاورد‌های فناورانه جدید رونمایی خواهد شد. این رونمایی‌ها شامل ۱۲ دستاورد کلیدی است که عمدتاً پارسال توسعه یافته و به مرحله عملیاتی رسیده‌اند.

صالحی افزود: مهم‌ترین و شاخص‌ترین محور این رونمایی‌ها، مربوط به «کاربرد هوش مصنوعی در بخش کشاورزی و منابع طبیعی» است. این دستاورد‌ها شامل الگوریتم‌ها، سامانه‌های پایش و مدل‌های پیش‌بینی هستند که هدفشان افزایش بهره‌وری و مدیریت بهینه منابع در محیط‌های کشاورزی است.

وی درباره برخی از دستاورد‌های کلیدی که قرار است رونمایی شوند گفت: افزودنی‌های خوراک دام (Feed Additives): این دستاورد‌ها پاسخی مستقیم به یکی از چالش‌های ملی در حوزه امنیت غذایی و کاهش هزینه‌های تولید دام است که به بهبود عملکرد دام و کاهش نیاز به نهاده‌های گران‌قیمت کمک می‌کند.

معاون پژوهش و فناوری سازمان تات درباره رونمایی از ماشین برداشت سیر گفت: یکی از مشکلات کشاورزان در کشت محصولات با ارزش مانند سیر، هزینه‌های بالای نیروی کار و فرآیند برداشت است. این ماشین جدید به گونه‌ای طراحی شده که هزینه‌های کشاورزان را تا ۷۵ درصد کاهش می‌دهد و کارایی برداشت را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد..

صالحی درباره توسعه دانش فنی پرورش ماهی بومی سوکلا افزود: این طرح با هدف استقلال کشور از واردات متمرکز شده است. توسعه روش‌های پرورش ماهی سوکلا (یک گونه بومی)، پیش‌بینی می‌شود که هزینه‌های واردات بچه ماهی را تا ۷۵ درصد کاهش دهد و امنیت زنجیره تامین آبزی‌پروری را تقویت کند.

وی همچنین به معرفی ۱۲ رقم جدید گندم اشاره کرد و گفت: این مهم‌ترین دستاورد در حوزه امنیت غذایی و مدیریت منابع آب است.

معاون پژوهش و فناوری سازمان تات درباره ویژگی‌های این ۱۲ رقم جدید، افزود: این ارقام در حدود ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی کشور مورد کشت آزمایشی قرار گرفته‌اند و عملکرد آنها به طور متوسط تا ۱۲ تن در هکتار افزایش یافته است.

صالحی گفت: مهم‌تر از همه، این ارقام به طور خاص متحمل به خشکی و شوری هستند و با بهینه‌سازی مصرف آب، صرفه‌جویی زیادی در منابع آبی کشور ایجاد می‌کنند. توسعه ارقامی که در شرایط تنش محیطی عملکرد خود را حفظ کنند، استراتژی اصلی سازمان در مواجهه با بحران کم‌آبی است.

وی در پایان این برنامه با مروری جامع بر ساختار و دستاورد‌های سازمان تات در یک سال اخیر با یادآوری سابقه ۵۰ ساله این سازمان در توسعه دانش کشاورزی، به گستردگی ساختاری آن اشاره کرد و افزود: این سازمان شامل ۲۱ موسسه ملی و ۳۴ مرکز تحقیقاتی استانی در سراسر کشور است.

معاون پژوهش و فناوری سازمان تات تأکيد کرد که تمرکز استراتژیک سازمان در یک سال اخیر بر سه اصل محوری بوده است یکی برنامه‌محوری و هدایت تحقیقات بر اساس برنامه‌های بلندمدت توسعه کشاورزی و مسئله‌محوری با تمرکز بر حل چالش‌های فوری و اساسی بخش و دیگر اثربخشی با تضمین تبدیل یافته‌ها به محصولات و خدمات قابل استفاده در عرصه عملیاتی.

صالحی گفت: این رویکرد جدید منجر به محقق شدن دستاورد‌های بزرگی در یک دوره کوتاه شده است، دستاوردهای، چون عرضه ۷۷ رقم جدید گیاهان زراعی و باغی،  این ارقام شامل گونه‌هایی هستند که دارای مقاومت بالا در برابر عوامل محدودکننده محیطی مانند خشکی، شوری خاک و آفات مختلف است.

وی به تولید حدود ۱۰۰ محصول مختلف زیست‌فناوری اشاره کرد و افزود: این محصولات شامل حوزه‌های دام، طیور و آبزیان می‌شود. ارزش اقتصادی تولیدات مرتبط با واکسن‌های توسعه یافته در این حوزه، به طور تقریبی بیش از ۴۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود که نشان‌دهنده جایگزینی واردات در این بخش است.

معاون پژوهش و فناوری سازمان تات به تولید ۹۸ درصد هسته‌های اولیه بذر گیاهان زراعی اشاره کرد و گفت: این میزان تولید در مراکز تحقیقاتی استانی، نشان‌دهنده خودکفایی بنیادین کشور در تامین نهاده‌های اساسی کشاورزی است.

صالحی افزود: امروز تات اولین مرکز پایش تولیدات کشاورزی مبتنی بر هوش مصنوعی و سنجش از دور است که به عنوان زیرساختی حیاتی برای اجرای موفق الگوی کشت بهینه در سطح ملی ایجاد شده است و امکان نظارت دقیق و به‌موقع بر وضعیت مزارع و تخصیص بهینه منابع را فراهم می‌آورد.