ویژگی‌های معماری ایرانی

به‌گزارش خبرگزاری صداوسیما، در این جا فقط به چندنمونه ویژگی‌های معماری ایرانی اشاره می‌کنیم. وقتی حرف از معماری سنتی می‌شود ناخودآکاه درب‌های چوبی، چشم انداز حیاط با حوض فیروزه‌ای پر از میوه درذهن مجسم می‌شود. اماواقعیت این است که؛ این تجسم بخشی ازمعماری سنتی ایرانی است. معماری ایرانی به سبکی از معماری گفته می‌شود که مطابق با منطقه، محل و مصالح هر اقلیم ساخته می‌شود.
یکی از عجیب‌ترین نکاتی که در معماری سنتی به چشم می‌خورد توجه این سبک از معماری به جزئیات است برای مثال در‌های ورودی خانه‌های قدیمی دو لنگه چوبی و دارای جزئیات خاصی بودند. در گذشته، درب‌ها دارای دو نوع کوبه بودند که هر کدام شکل و صدای متفاوتی داشتند.اغلب خانه‌های سنتی بخصوص خانه‌های مجلل، دارای سردر یا درگاه بوده اند. معمولاً دیوار‌های بیرونی کاه گلی و دارای سردر مجلل بودند. سر در ورودی خانه‌ها هم علاوه بر زیبایی، دارای کاشی‌هایی با نقش‌های آیات قرآنی یا عبارات مذهبی بوده تا افراد خانه و مهمانان هنگام رفت و آمد از زیر آن‌ها عبور کنند. همچنین سکو‌هایی هم بنام رف در جلوی درب‌های ورودی خانه‌ها به منظور نشستن می‌ساختند. همسایه‌ها از رف‌های جلوی منازل برای گفتگو با یکدیگر هنگام اوقات فراغت استفاده می‌کردند.

در معماری سنتی به آب و هوا نیز توجه خاصی شده است. در این معماری بیشترین بهره برداری ازعناصری مانند باد، خاک و آفتاب بعمل می‌آید. پنجره‌های گنبدی شکل با شیشه‌های رنگارنگ در معماری ایرانی باعث شده که نور مستقیم آفتاب و حرکت هوا دردالان‌ها به خوبی احساس شود.

از دیگر مشخصه‌های این معماری، حفظ حریم خصوصی افراد در طراحی بنا بوده است. نمای منازل در این سبک از معماری به گونه‌ای طراحی می‌شوند که دارای کمترین میزان زاویه دید به خانه‌های مجاور داشته باشد.

در زمینه طراحی داخلی، معماری سنتی یکی از بهترین سبک‌های طراحی به حساب می‌آید که حس گرما، انرژی، آرامش و امنیت را به افراد منتقل می‌کند. در این طراحی با بکارگیری اتاق‌های تودرتو ویژگی‌های معماری سنتی تکمیل می‌شود.

در طراحی داخلی معماری ایرانی استفاده از پارچه‌های سنتی با رنگ مات کاربرد‌های زیادی داشته است. این نوع پارچه‌ها معمولا گلدار می‌باشد. همچنین ازتزییناتی مثل گچبری آینه کاری کاشی کاری گره چینی با چوب و شیشه حجاری خراطی درپوشش سقف آن مواردی مثل طاق و تویزه و انواع پوشش‌های محلی نیزبکار برده می‌شود.

همچنین آشپز‌خانه‌ها در خانه‌های سنتی ایرانی معمولا در فضایی کاملا جدا از ساختمان اصلی تعبیه می‌شوند.
جزئیات را در قسمت‌های حیاط برای نرده‌ها و دسته‌های چوبی به خوبی می‌شود مشاهده کرد که توسط ستون‌ها و سقف‌های چوبی تکمیل می‌شود و دیوار‌های منبت کاری در خانه‌ها قرار گرفته.

برای اجرای نمای ساختمان سنتی معمولا از آجر قرمز استفاده می‌شود. بعضی از آجر‌ها به دلیل استفاده از خاک رس در آن‌ها به رنگ قرمز نمایی گرم و صمیمی به مخاطبان القاء می‌کند.

همچنین معماری ایرانی بسیاری از سبک‌های مختلف معماری مثل معماری صفوی، ایلخانی یا سلجوقی را هم در بر می‌گیرد. هر کدام از این بنا‌ها تزئینات منحصر به فردی دارند که می‌توانند در شکوه و چشم نوازی بنا‌های امروزی هم به کار بیایند. برای مثال آجرکاری‌های دوره سلجوقی، گچ کاری‌های ایلخانی و کاشی‌های آبی دورۀ صفوی اگر در جای خود و با طراحی مناسب و در هارمونی با سایر المان‌ها به کار گرفته شود در زیبایی ساختمان اثرگذار خواهد بود.

سید جواد محتشمی پور / خبرگزاری صدا و سیما