پیشنهادهای اروپا به دولت آمریکا برای تحکیم اجرای برجام

اروپایی ها ابراز امیداوری کرده اند گزینه هایی که به دولت ترامپ ارائه می کنند سبب شود وی خیالش از اجرای توافقی که بارها از آن انتقاد کرده آسوده شود. 

مقام های بروکسل و کشورهای اروپایی از جمله انگلیس، فرانسه و آلمان که در گفتگوها بر سر برجام دخالت داشتند قصد دارند گزینه های خود را در هفته های آتی به دولت آمریکا ارائه کنند. 

بر اساس این گزارش، دولت ترامپ هم دارد برجام را بازنگری می کند و مقام های اروپایی امیدوارند با ارائه راه حل هایی به آمریکا نشان بدهند نگرانی های ترامپ را مد نظر قرار می دهند. 

این گزینه ها شامل مواردی است که از آن جمله می توان به شدت بخشیدن به بازرسی ها از فعالیت های ایران تا ارائه برداشت های سخت گیرانه تری از بندهای کلیدی برجام اشاره کرد که هدف از آنها جلوگیری از اقدام ایران به گردآوری مواد لازم برای تولید سلاح هسته ای است. 

اما در شرایطی که مقام های اروپایی مشتاق هستند انعطاف پذیری بیشتری نشان بدهند، هر گونه تلاش آمریکا برای تغییر مفاد برجام می‌تواند واشنگتن و بروکسل را در مسیر سرشاخ شدن بر سر اجرای توافق هسته ای ایران قرار بدهد. 

مقام های اروپایی روز به روز اطمینان بیشتری پیدا می کنند که دولت ترامپ، برجام را پاره نخواهد کرد. این اطمینان بخشی در ماه مه و هنگامی در بوته آزمون قرار خواهد گرفت که رئیس جمهور آمریکا باید درباره تمدید استثناهای اجرایی که دولت اوباما استفاده کرد تا برخی تحریم ها را ضد ایران به حال تعلیق درآورد تصمیم گیری نماید. 

در ضمن، کنگره آمریکا دارد قانون تازه ای را بررسی می کند که بر اساس آن تحریم های ضد ایرانی بر سر فعالیت های منطقه ای این کشور، پشتیبانی ایران از تروریسم (مقاومت)‌ و مساله حقوق بشر شدت خواهد گرفت. در حالی که مقام های اروپایی توافق دارند برجام از تحمیل تحریم های مربوط به دیگر مسائل ضد ایران جلوگیری نمی کند  اما آنان از این خشمگین هستند که برخی نمایندگان کنگره می خواهند با بازتحمیل فشارهای اقتصادی ضد ایران توافق هسته ای را ناکام بگذارند.  

آژانس بین المللی انرژی اتمی که نظارت بر اجرای توافق هسته ای را به عهده دارد پایبندی ایران را به برجام راستی آزمایی کرده است. اتحادیه اروپا و دولت اوباما هم نظر آژانس را مورد تاکید قرار داده اند. 

از زمان اجرایی شدن برجام در ژانویه ی 2016 تاکنون، دیپلمات های اروپایی از چگونگی اجرای آن تمجید کرده اند. اما پس از چندین دور سفر به واشنگتن، دیپلمات های ارشد اروپایی اذعان می کنند که دولت ترامپ نظارت شدید و سخت گیرانه ای از روند اجرای برجام را خواهان است. 

یکی از دیپلمات های ارشد گفت: «فکر می کنم در زمینه بخش های مختلف توافق (برجام) باید رویکردی سخت گیرانه تری در دستور کار قرار گیرد.»

وال استریت ژورنال در ادامه، نوشت: برخی تغییرات به نسبت روشن است. احتمال می رود در زمینه کانال تدارکات که تا کنون کمتر مورد استفاده قرار گرفته است سخت گیری بیشتری اعمال شود. از این کانال برای صادر کردن کالاهایی به ایران استفاده می شود که از آنها می‌توان در برنامه هسته ای هم استفاده کرد. انگلیس و فرانسه پیشتر نگرانی هایی را درباره تصویب صادرات سنگ معدن اورانیوم از روسیه به ایران ابراز کرده اند. به گفته مقام های آگاه، دومین محموله سنگ معدن اورانیوم در حال بارگیری از قزاقستان است.

همچنین این احتمال وجود دارد که واکنش شدیدتری به هر گونه نقض توافق از سوی ایران به سقف هایی که در برجام برای مواد کلیدی هسته ای تعیین شده است اعمال شود. ایران دو بار در گذشته در مدتی کوتاه و خیلی کم از سقف تعیین شده ی ذخیره آب سنگین فراتر رفته است. از آب سنگین می توان برای تولید پلوتونیوم استفاده کرد. بحث هایی هم وجود دارد مبنی بر اینکه ایران را مجبور کنند در زمینه مازاد تولید، فکری بکند نه اینکه مازاد تولید خود را به آب های عمان بفرستد.  

برخی مقام های اروپایی همچنین نظارت بیشتری را بر فعالیت های تحقیقاتی ایران خواستار شده اند. این موضوع حیاتی است. چرا که اگر ایران بتواند دستگاه های سانتریفیوژ پیشرفته تری بسازد و با استفاده از آن اورانیوم را به اشکال خطرناک تبدیل کند آنگاه زمان مورد نیاز برای گردآوری سوخت هسته ای که در ساخت سلاح کاربرد دارد به شکل قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. ایران همیشه تاکید کرده است برنامه هسته ای اش صلح آمیز است و اهداف غیرنظامی دارد. 

محدویت های توافق شده ای در کارهای تحقیقاتی ایران در برجام در نظر گرفته شده است و آژانس بین المللی انرژی اتمی هم بازرسی های خود را از تاسیسات هسته ای اعلام شده انجام می دهد. اما به گفته ی یکی از مقام ها فعالیت های تحقیقاتی ایران را نمی توان همیشه رصد کرد و برای این کار باید از دوربین استفاده شود و یا ایران گزارش دهی گسترده تری را بپذیرد و بازرسی های سرزده اتفاق بیافتد. 

ایده های دیگری هم در واشنگتن درباره اجرای برجام در دست بررسی است که شاید برای پایتخت های اروپایی بازدارندگی ایجاد نماید. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی که مسئولیت کمیته سازوکار برطرف کردن مناقشه ی برجام را بر عهده دارد بارها تاکید کرده است که اروپا گفتگوی دوباره بر سر مفاد توافق هسته ای را نمی پذیرد.   

دیوید آلبرایت، بازرس پیشین تسلیحاتی که دولت ترامپ با وی درباره توافق ایران مشورت کرده است ماه گذشته در نشستی در کنگره آمریکا برخی از پیشنهادها را فهرست کرد. 

از جمله، این پیشنهادها می توان به موارد زیر اشاره کرد: انتشار همه طرح های محرمانه دراز مدت تحقیقاتی هسته ای ایران، ممنوع کردن هر گونه استثناهای دیگر از سقف 300 کلیوگرم اورانیوم غنی شده ای که در توافق برای ایران در نظر گرفته شده و طلب کردن دسترسی منظم به سایت های نظامی ایران. وی همچنین پیشنهاد داده است بازرسانی به سایت نظامی پارچین اعزام شوند و اقدام های هسته ای گذشته ایران را مورد بررسی قرار بدهند. 

اختلاف ها حتی در زمینه آزمایش موشکی ایران که مقام های آمریکا و اروپا مورد انتقاد قرار داده اند همچنان پابرجاست. ترامپ پس از آزمایش های اخیر گفت ایران دارد با آتش بازی می کند اما خانم موگرینی گفته این آزمایش ها، نقض توافق هسته ای به شمار نمی آیند. در میان اروپایی ها تاکنون سخنی جدی درباره تکرار تحریم هایی که واشنگتن پس از آزمایش های موشکی ایران تحمیل کرد به میان نیامده است.