رودربایستی چگونه روابط بین فردی را تحت تاثیر قرار می دهد؟

چکیده مصاحبه:

• رودربایستی حالتي است كه فرد از گفتن حرفي یا انجام رفتاري به دليل  حفظ حرمت طرف مقابل احتراز مي­كند.
• رودربایستی: نوعی فشار عاطفی و لبخندی تلخ است  که پشت آن پژمردگی و آزردگی روح است و در دراز مدت تاثیرات منفی بر روابط اجتماعی  و صمیمیت بین افراد دارد.
• با یادگیری مهارتهای ارتباط موثر و جراتورزی می توان طرز برخود صحیح با دیگران را آموخت.
• - نه خود و نه دیگران را نباید در موقعیت رودربایستی قرار دهیم.

مضرات رودربایستی

راه های غلبه بر رودربایستی

پژوهش خبری صداوسیما: رعایت حال دیگران در فرهنگ ما، از قدمت دیرینه­ ای برخوردار است؛ گاهی اوقات دیگران و خواسته ­های آنها را بر خود ترجیح داده و به اصطلاح معروف می­گوییم. «در رودربایستی گیر کردم. » رودربایستی از ویژگی‌های ارتباط ایرانی‌ها با یکدیگر است که معمولاً باعث رنج‌های درونی می‌شود. آنچه از منابع دینی‌مان می‌آموزیم آن است که دوستان صمیمی با یکدیگر تعارفات و رودربایستی‌های مخرب را کنار می‌گذارند؛ به اين بهانه در مصاحبه پژوهشی با دكتر منصوره فضيلتي، دكتراي تخصصي كودك و خانواده موضوع: «­رودربایستی­؟! » را با طرح سئوالات زير مورد بررسي و واکاوي قرار داديم:

1ـ رودربایستی چیست ­­؟

دكتر منصوره فضيلتي: دكتراي تخصصي كودك و خانواده: رودربایستی حالتي­ است كه فرد از گفتن حرفي یا انجام رفتاري به دليل  حفظ حرمت طرف مقابل احتراز مي­كند. در اين حالت فرد عليرغم ميل باطني خود و برخلاف خواسته­ خود، در جهت رضايت طرف مقابل عمل مي­كند. صرفاً به اين دليل كه نکند کسی درباره او فکری بکند، یا اینکه فکری نکند، یا آنکه نکند که اگر آن کار را انجام ندهد، باعث ناراحتي ديگران شود.[1]

2- رودربایستی با ریاکاری چگونه قابل تشخیص است­­­؟

دكتر منصوره فضيلتي: دكتراي تخصصي كودك و خانواده: در رودر­بايستي فرد آگاهي كامل در مورد رفتار مطلوب ندارد و باور دارد كه استفاده از تعارفات و صرف نظر كردن از خواسته ­ها بهترين رفتار است؛ ولي فرد رياكار با آگاهي كامل، تملق و چاپلوسي مي­ كند تا با جلب رضايت ديگران به اهداف خود برسد. در دراز مدت، فرد با ادامه­ي اين تعارفات از صداقت گفتار و رفتارش کاسته مي­شود و مجبور به دروغگويي، تملق و ريا نيز خواهد شد؛ دليلش هم اين است كه مبادا او از شنيدن واقعيت ناراحت شود. همین رفتارها ممکن است به تدريج در ما روحیه نفاق و دو­رویی را ایجاد کند.

3- رودربایستی چگونه روابط بین فردی را تحت تاثیر قرار می­دهد؟

دكتر منصوره فضيلتي: دكتراي تخصصي كودك و خانواده: به دليل اينكه فرد در حالت رودر­بايستي احساسات واقعی خودش را سرکوب مي­ كند، به ناچار فشار رواني زيادي را تحمل مي­كند. اين افراد به دليل ترس از عدم تاييد و يا ترس از ارزيابي منفي ديگران، بر اين باورند كه دائما بايد از خود گذشتگي نشان دهند­، بنابر­اين خواسته ­هاي خود را ناديده مي­گيرند و هميشه نگران و در­صدد رضايت ديگرانند. تاثير اینگونه رفتارها در دراز مدت روابط بين فردي  را خدشه دار مي­كند. چون فرد مهارت كافي در ارتباط موثر با ديگران را ندارد؛ به موقع و بجا جرات ندارد واقعيت را بگويد، نمي‌­تواند ابراز وجود كند، مهارت " نه گفتن"ندارد و هيچگاه نظر خودش را صادقانه بيان نمي­كند؛ رفته رفته روابط اجتماعی و نيز كيفيت آن كاهش مي­يابد و باعث از بين رفتن ارتباط صميمانه بين افراد مي­شود.

4- تبعات منفی رودربایستی چیست؟

دكتر منصوره فضيلتي: دكتراي تخصصي كودك و خانواده: در رودربايستي فرد با تعارفات پي در پي سعي مي‌­كند مهربان، خوش برخورد و با شخصيت ­تر به نظر برسد­. ولي يكي از تبعات منفي اين رفتار اين است كه واقعا به وجه­ي اجتماعي او لطمه وارد مي­ شود، چرا كه ديگران به زودي متوجه خواهند شد كه او جرات راستگويي ندارد. و يا او را فرد ريا­كاري مي‌­دانند.

فرد به تدريج به عنوان يك شخصيت منفعل كه جرات انتقاد كردن حتي انتقاد سازنده را ندارد، شناخته خواهد شد.و ديگران از اين حسن رفتارهاي ظاهري سوء­استفاده خواهند كرد. به دليل اينكه فرد از بيان احساسات خود احساس ناامني مي­كند، مهارت حل مساله و تصميم­ گيري را هم از دست مي‌دهد و چنين به نظر مي­رسد كه از خود نظري ندارند. مثلا در تصميم­‌گيري‌هاي جمعي معمولا مي‌­گويند "براي من فرقي نمي­كند." مواردی همچون "افسردگی، احساس درماندگی  و ناامیدی، رنجیدگی، عصبانیت از دیگران مبنی بر سوءاستفاده از او، ناکامی، عدم توانایی فرد در رسیدن به اهداف، انفجار خشم، عدم کنترل خشم از تبعات منفی رودربایستی است.

5- نقش خانواده در افزایش مهارت های ارتباطی چیست؟

دكتر منصوره فضيلتي: دكتراي تخصصي كودك و خانواده: در اينجا بايد به نقش خانواده و مهارت­هاي فرزندپروري صحيح اشاره كرد.اگر از اوايل كودكي والدين با فرزندان خود طوري برخورد كنند كه اعتماد به نفس آنها تقويت شود و نيز خود والدين الگوي رفتاري صحيح  باشند؛ فرزندان­شان اصول مهارت­هاي ارتباطي را ياد خواهند گرفت. اقتدار والدين دركنار انعطاف پذيري، عطوفت، پذيرش و توجه بي قيد و شرط باعث افزايش عزت نفس در كودكان مي­شود­. زمانيكه فرزندان احساس خود ارزشمندي داشته باشند، با اعتماد به نفس كافي نظرات واقعي خود را با جرات­ورزي و در عين حال مودبانه بيان مي­كنند­. به طور­كلي وقتي كودكان با پيامد مثبت رفتارهاي مطلوب و پيامد منفي رفتارهاي نامطلوب خود مواجه شوند رفتارهاي مطلوب آنها تقويت و شكل مي­گيرد و رفتار­هاي نامطلوب خاموش مي­شوند.

6- رفتار جرات­مندانه چه خصوصیاتی دارد؟

دكتر منصوره فضيلتي: دكتراي تخصصي كودك و خانواده: 

                 * بهترين روش آموزش و يادگيري مهارت ابراز وجود، رفتار جرات­مندانه و مهارت نه گفتن است. از ويژگي­هاي رفتار جرأت‌مندانه مي­توان به موارد زير اشاره كرد:

_ ويژگي­ هاي  مثبت رفتار جراتمندانه

7- جایگاه رودربایستی در فرهنگ ما چگونه است؟

دكتر منصوره فضيلتي: دكتراي تخصصي كودك و خانواده: در کشور ما از گذشته­ های دور فرهنگ رودربایستی وجود داشته و نسل به نسل از اجداد گذشته به فرزندانشان منتقل شده است. تقريبا این نوع رفتار ویژه در بین هیچ ملتی در جهان – بجز ما ایرانیان - وجود ندارد. تعارفات معمولا ریشه در الگوهای ارتباطی دوران کودکی و سبك فرزند پروری دارد. والدینی که اجازه نمي‌­دهند کودکان شان هیجانات  و احساسات خود را ابراز كنند  و یا اگر تصمیم ­گیری فرزندان براساس میل شخصی آنها باشد، آن را نوعی سرپیچی تلقي می‌­کنند، حاصل اين روش تربیتي تعامل اجتماعی ضعیف فرزندان خواهد بود كه توانایی نه گفتن را ندارند و در بعضی مواقع از خواست خود می­‌گذرند و علی رغم میل دروني خود به خواسته دیگران پاسخ می‌­دهند.[2]

8- در روابط بين فردي رودربایستی ناشي از چیست؟

دكتر منصوره فضيلتي: دكتراي تخصصي كودك و خانواده: عوامل زیادی موجب کمرویی اجتماعی در افراد می‌شود. این عوامل شامل عوامل فرهنگي، سبك تربيتي والدين، ويژگي­‌هاي شخصيتي، عوامل موروثی و تجارب مختلف زندگی می‌شود. در روابط بين فردي­، اين حالت بيشتر ناشي از ترس فرد نسبت به از دست دادن محبوبيت خود و توجه ديگران است. ترس از قضاوت منفي ديگران يكي از علل اصلي كم رويي ا­ست­. زيرا فرد دائم  نگران است كه مبادا با رفتاري نابجا باعث رنجش ديگران شود، مورد ارزيابي منفي آنها  قرار گيرد و آدم خوب و محبوبي به نظر نيايد. 

9-آسيب هاي فردي و اجتماعي  رودربايستي کدام است؟

دكتر منصوره فضيلتي: دكتراي تخصصي كودك و خانواده: افراد كمرو ممکن است در محیط‌های اجتماعی، دارای اعتماد ‌به ‌نفس به‌ نظر بیایند، ولی اغلب مشغول گفتگوي درونی و مشغله‌هاي ذهني منفی هستند؛ احساس خوب‌ نبودن و ناامنی می‌کنند؛ دائما از خود می‌پرسند چطور توسط دیگران دیده یا قضاوت می‌شوند. اين حالت چه پنهان باشد و چه آشکار، باعث آسیب به کسانی می‌شود که آن را تجربه می‌کنند. رودر­بايستي فرد را دچار مشکلات اجتماعی می‌كند، مثل دشواری در ملاقات با ديگران و مشكل در دوست­‌يابي که می‌تواند منجر به انزوا، تنهایی و افسردگی شود. کم‌حرفی‌ و عدم ارتباط مناسب با ديگران ممکن است باعث شود سایرین فکر کنند که فرد مغرور است يا علاقه‌ای به صحبت ندارد. افراد كمر و دائما حواس‌شان به ظاهر و رفتارشان است و به شدت مراقب حرکات  و رفتار خود هستند. و  بین ترس از دیده‌نشدن یا دیده‌شدن و بی‌ارزش بودن گیر افتاده‌اند.

10- باورهای نادرست که باعث رودربايستي مي شود؟

کلام آخر   

قرار گرفتن در رودربایستی و قبول آن به معنای خوب بودن و همراهي با ديگران تلقی نمی­ شود. و صرفاً از روی تعارف کردن و خوش برخورد بودن نبايد رفتار بد دیگران را تحمل کرد.با يادگيري مهارت­هاي ارتباط موثر و جرات­ ورزي مي­توان طرز برخورد صحيح با ديگران را آموخت­. اين مهارت­ها به ما ياد مي­ دهد مودبانه خواسته­ هايمان را مطرح كنيم. و نيز با تقويت اعتماد به نفس و افزايش خود­باوري و خودكارآمدي مي­توان ترس از قضاوت ديگران را از بين برد.

پژوهش خبری// پژوهشگر: مهدی ناجی

//منابع در آرشیو پژوهش خبری موجود است//