افزايش شکاف امنیتی اتحاديه اروپا و آمریکا

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا وسيما،پس از روی کار آمدن «دونالد ترامپ»، اختلافات گسترده ای بین آمریکا و اتحادیه اروپا ،بویژه بر سر مسائل دفاعی و نقش و اهمیت ناتو و نیز خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا (برگزیت) به وجود آمده و باعث شده تا کشورهای اتحادیه اروپا ، تقویت تدابیر و سازو کارهای مستقل اروپایی را در زمینه دفاعی و امنیتی مد نظر قرار دهند.
اکنون بروز اختلاف بین اروپا و آمریکا بیش از هر زمان دیگری پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ عیان شده است.
اعلام خروج آمریکا از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد (آی ان اف) زمینه افزایش تلاش ها برای استقلال دفاعی اروپا را فراهم آورده است. در عین حال یکی از اختلافات اصلی آمریکا و اروپا در دوره ریاست جمهوری ترامپ، مواضع متضاد دو طرف در باره سیاست ها و ساختار دفاعی اروپا است.
ترامپ بر این مساله تاکید دارد که اروپا باید ضمن برعهده گرفتن هزینه های دفاعی در قالب ناتو ، میزان تعیین شده برای بودجه دفاعی یعنی 2 درصد تولید ناخالص داخلی را رعایت کند.
این موضع ترامپ با مخالفت شدید سران اروپایی به ویژه فرانسه و آلمان مواجه شده است. در این راستا تلاش ها برای ایجاد نیروی نظامی مستقل اروپا، تدوین راهبرد جهانی اتحادیه اروپا و نیز ایجاد نهادهای نظامی، امنیتی اروپایی روندی فزاینده به خود گرفته است.

موضع پاريس
فرانسه و آلمان به عنوان مهمترین کشورهای اتحادیه اروپا در این روند نقش پیشرو را ایفا می کنند و خواهان کسب هر چه سریعتر توانمندی های دفاعی مستقل اروپایی هستند.
در این راستا کمیسیون اروپا در پی درخواست «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه مبنی بر شکل‌گیری ارتشی واقعی در اروپا به منظور کاهش وابستگی به آمریکا، اعلام کرد که از این ایده حمایت می‌کند.«ژان کلود یونکر»رئیس کمیسیون اروپا از حامیان اصلی ایده تشکیل ارتشی واحد در اروپا بوده است، نیرویی که از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مجزا باشد.
ماکرون ضمن انتقاد از خروج آمریکا از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد بر تشکیل یک «ارتش کاملا اروپایی» تأکید کرده است. به گفته مکرون : خروج آمریکا از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد، امنیت اروپا را در معرض خطر قرار می‌دهد، لذا تشکیل یک ارتش کاملاً اروپایی برای حمایت اروپا در برابر تهدیدهای «چین، روسیه و حتی آمریکا» ضرورت دارد.
اروپایی ها به این جمع بندی رسیده اند که اروپا باید در حوزه دفاعی به «استقلال راهبردی» دست یابد.
مکرون برای رسیدن به این هدف معتقد است : باید «همکاری ها به طور خودکار تقویت شود، به گونه ای که اگر کشوری مورد حمله قرار گرفت یک همبستگی واقعی برای دخالت ایجاد شود.پیشنهاد مکرون در واقع ایجاد سیستم دفاع جمعی اروپایی از طریق "ماده پنج تقویت شده" ناتو است.
طبق این ماده، هر کشورعضو ناتو که مورد حمله قرار گیرد، این حمله به مثابه تهاجم به سایر اعضا تلقی خواهد شد.اظهارات اخیر مکرون به ویژه با توجه به تشدید موضع گیری های منفی رئیس جمهوری آمریکا برعلیه ناتو معنی پیدا می کند. وی تهدید کرده که ممکن است آمریکا را از این سازمان نظامی خارج کند.
ترامپ در این زمینه گفت: به اعضای ناتو گفتم اگر پول ندهند، از این پیمان خارج می‌شویم .هر چند که مکرون مدعی است که تشکیل ارتش اروپایی، تلاشی برای تضعیف ناتو نیست و این پیمان «همچنان یک اتحاد مهم و راهبردی باقی می ماند»، با این حال آشکار است که مواضع منفی آمریکا به عنوان مهمترین عضو ناتو در قبال این سازمان نظامی موجب افزایش بدبینی اروپایی ها در باره آینده این ائتلاف نظامی شده است.

موضع ترامپ
دیدار ترامپ از پاریس به بهانه شرکت در مراسم یکصدمین سال پایان جنگ جهانی اول فرصتی برای تبادل نظر وی با «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه بود.قبل از این سفر مکرون در اظهاراتی از لزوم ایجاد ارتش اروپایی سخن گفته بود که با واکنش شدید ترامپ مواجه شد. در مقابل ترامپ پس از ورود به پاریس اظهارات مکرون را در خصوص ضرورت تشکیل یک ارتش اروپایی به شدت مورد انتقاد قرار داد و آن را توهین آمیز توصیف کرد. ترامپ در توئیتر خود تاکید کرد: مکرون پیشنهاد می کند اروپا برای محافظت از خود در برابر آمریکا، چین و روسیه می بایست ارتش ویژه خود را داشته باشد.
این بسیار اهانت آمیز است. البته اروپا باید سهم خود از بودجه ناتو که آمریکا بخش بزرگی از آن را تامین می کند، بپردازد.
بعد از توییت‌های تند و سرزنش‌آمیز ترامپ علیه مکرون، ترامپ در دیدار با رئیس جمهوری فرانسه در نوعی عقب نشینی مکرون را"دوست خوب"خود خواند. با این حال در جریان دیدار اخير این دو، مکرون ضمن تکرار موضع قبلی خود حتی بر لزوم خرید تسلیحات اروپایی تاکید کرد.
مکرون گفت: آنچه نمی‌خواهم ببینم این است که کشورهای اروپایی بودجه دفاعی خود را به منظور خرید اسلحه و تجهیزات آمریکایی پرداخت می‌کنند.مکرون بر این تصور است که با افزایش بودجه دفاعی اروپا خواهد توانست به استقلال داخلی دست پیدا کند. از دیدگاه وی یکی از عناصر اصلی این استقلال دفاعی، عدم وابستگی به تسلیحات آمریکایی و تقویت بنیه تسلیحاتی اروپا از طریق خرید تسلیحات از شرکت های اروپایی است.
ضمن اینکه مکرون بر لزوم ایجاد ساختار امنیتی جدیدی در اروپا با مشارکت روسیه تاکید کرده است که اصلا خوشایند ترامپ نیست.
همچنین یکی از دغدغه های مهم مکرون و سایر سران اروپایی به استثنای بریتانیا، مساله خروج آمریکا از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد (آی ان اف)است که می تواند امنیت اروپا را به طور جدی در معرض مخاطره قرار دهد.
اروپایی مصرانه از واشنگتن می خواهند که بار دیگر پایبندی خود به این پیمان امنیتی بسیار مهم را اعلام کند.روسیه نیز به عنوان طرف دیگر این پیمان در باره تبعات فاجعه بار اقدام آمریکا در خروج از پیمان آی ان اف تاکید کرده است.
«آلکسی میشکوف» سفیر روسیه در فرانسه هشدار داد: خروج آمریکا از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد می‌تواند عواقب فاجعه آمیزی برای امنیت کل قاره اروپا داشته باشد.مسکو در عین حال پیشنهاد مکرون درباره مشارکت روسیه در ساختار امنیتی جدید اروپا را علامتی امیدوار کننده ای برای تجدید روابط روسیه و اروپا تلقی می کند، در حالی که آمریکا که در سالهای اخیر تمام تلاش خود را صرف ایجاد شکاف هر چه بیشتر بین روسیه و اروپا کرده است، با هر گونه ابتکاری که باعث نزدیکی بین روسیه با اروپا شود بشدت مخالف است.

تناقض هاي ترامپ
دیدار ترامپ از پاریس و گفتگوی وی با مکرون رئیس جمهوری فرانسه به منظور واداشتن وی برای تغییر موضع خود در قبال لزوم ایجاد ارتش اروپایی با توجه به مخالفت مکرون با خواسته های وی ، ناکامی بزرگی برای ترامپ بود.
ترامپ پس از بازگشت به آمریکا روز دوشنبه 21 آبان بار دیگر مساله به دوش کشیدن هزینه دفاع اروپا توسط آمریکا را مطرح کرده و خواهان پرداخت سهم شان توسط اروپایی ها شد.
ترامپ در توئیتی نه فقط اروپا بلکه دیگر متحدان و شرکای آمریکا در دیگر نقاط جهان را خطاب قرار داد و بر پرداخت هزینه دفاع آمریکا از آنها تاکید کرد.
ترامپ مدعی شد: مبالغ هنگفتی پول صرف دفاع از سایر کشورها می شود و چیزی جز کسری تجاری و زیان نصیب ما نمی شود. زمان آن رسیده است که این کشورهای بسیار ثروتمند یا به آمریکا بابت حفاظت نظامی فوق العادهِ آن بپردازند یا خودشان از خود حفاظت کنند.
در واقع ترامپ متحدان واشنگتن در نقاط مختلف جهان را از عربستان سعودی تا ژاپن و کره جنوبی و اروپا را خطاب قرار داده است. در عین حال این موضع ترامپ نشان دهنده تناقض در رویکرد امنیتی و نظامی ترامپ است .وی از یک سو با هر گونه اقدامی برای کسب استقلال دفاعی و وابستگی به آمریکا در این زمینه به ویژه در قاره اروپا به مخالفت شدید بر می خیزد و از سوی دیگر خواهان پرداخت هزینه های حفظ امنیت شرکای آمریکا به ویژه در اروپا است. واقعیت این است که آمریکا همواره خواهان وابستگی اروپا به خود در ابعاد مختلف از جمله در زمینه نظامی و امنیتی است تا بدین ترتیب نه فقط به حضور نظامی گسترده اش در اروپا ادامه دهد بلکه از این طریق بتواند بر سیاست دفاعی و سیاست خارجی کشورهای اروپایی اعمال نفوذ کند.
ترامپ مدام به اروپایی ها در باره سهم آمریکا از هزینه های ناتو و حفاظت از اروپا می تازد .ترامپ در این زمینه مدعی شده که در حالی که آلمان یک درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف هزینه‌های دفاعی می‌کند اما آمریکا برای حفاظت از اروپا بیش از 4 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف می کند .البته این هم دروغی دیگر از جانب ترامپ است ، بودجه نظامی امریکا که بالاترین بودجه نظامی در جهان است در راستای توسعه طلبی و سلطه گری واشنگتن در سراسر جهان هزینه می شود و صرفا بخشی از آن به اروپا اختصاص می یابد. ضمن اینکه ترامپ با اعلام خروج از پیمان نیروهای هسته ای میانبرد، عملا امنیت اروپا را دچار خدشه کرده و چشم انداز تاریکی را فرا روی اروپایی ها قرار داده است. به گفته دونالد توسک رئیس شورای اروپا : برای اولین بار در تاریخ، ما در آمریکا با دولتی روبرو هستیم که شور و هیجانی برای دیدن یک اروپای متحد و قدرتمند از خود نشان نمی دهد.
با این حال این وضعیت دیگر برای اروپایی ها به ویژه کشورهای مهم و تاثیر گذار اتحادیه اروپا یعنی فرانسه و آلمان قابل تحمل نیست و اکنون آنها خواهان تغییر الگوی امنیتی و دفاعی به سمت الگویی اروپا محور هستند .کما اینکه مکرون حتی خواهان مشارکت روسیه در ساختار امنیتی جدید اروپا شده است.مساله ای که خشم آمریکا را دو چندان کرده است زیرا واشنگتن چندین سال است تلاش می کند تا روسیه را به عنوان دشمن اصلی غرب و اروپا جلوه گر سازد.

جمع بندی
برخلاف مخالفت واشنگتن ، اروپایی ها گام های قابل توجهی در مسیر ایجاد ساختارهای مستقل دفاعی برداشته اند و این به مفهوم کاهش تاثیر و نفوذ آمریکا خواهد بود.
دولت های اروپایی به این جمع بندی رسیده اند که اکنون باید به خود متکی باشند و دوره اتکاء صرف به آمریکا برای حفظ امنیت اروپا گذشته است.به ویژه اینکه ترامپ صراحتا تاکید کرده که آمریکا دیگر حاضر به اصطلاح "سواری ریگان"به متحدان خود نیست و خواهان آن است تا آنها نه فقط هزینه های دفاع از خود را برعهده بگیرند، بلکه واشنگتن باید از بابت رابطه با آنها، سود ببرد.
اقدامات اروپا برای کسب استقلال دفاعی و نظامی که از جمله اهداف آن ایجاد توانایی اروپایی برای برخورد با بحران های امنیتی داخل اروپا است، موجب نارضایی هر چه بیشتر آمریکا شده است،زیرا تحقق این امر به معنای کاهش ظرفیت واشنگتن برای مداخله و نقش آفرینی در بحران های امنیتی اروپا خواهدشد./
===============================
نویسنده:سید رضا میرطاهر- کارشناس مسائل بين المللي.
.