پخش زنده
امروز: -
نوروزخوانان، نوید دهنده بهار در مازندران
نوروزخوانان در گروه های چند نفری گرد هم می آیند و از اواسط اسفند ، نوروزخوانی می کنند و مژده دهنده بهار هستند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز مازندران ، مازندران از فرهنگ و تمدن بسیار کهن و اصیل کاسپی برخوردار است و به دلیل داشتن این تمدن باستانی و دیرینه، مراسم‌های باستانی و به دلیل علاقه به دین و مذهب، مراسم مذهبی بس با شکوهی در این دیار کهن برگزار می‌شود.
پس از گرویدن مردم آن به اسلام، برخی از مراسم باستانی بسته به فرهنگ مردمان مختلف مازندرانی با آداب اسلامی درآمیخته و بنا بر این شیوه اجرای آن در هر روستا با روستای دیگر متفاوت است.
باد بِهارون بِیَمو / نِئروز سِلطون بِیَمو
مژده هادین دوستون رِ / گل بیَمو گلستون رِ
بهار آمد بهار آمد خِش آمد / علی با ذولفقار آمد، خِش آمد
نِئروزتان نِئروز دیگر / شِه ما رِ سال نِئ بووئه مِوارِک
(نوروز خوانی در بندپی بابل)
نوروزخوانی، از جمله آیین های ریشه دار و قدیمی است که از حدود بیش از هزار سال پیش تا کنون در مناطق مختلف ایران به ویژه در مناطق البرز شمالی و استانهای مازندران ، گیلان و گلستان رواج داشته است .
برخی ها بر این باورند که نوروزخوانی در ایران پیش از اسلام وجود داشته است و مضامین آن در ایران قبل از اسلام ، علاوه بر توصیف طبیعت و مژده بهار ، در ستایش اهورا مزدا و مدح پادشاهان ایرانی بود.
این آیین پس از اسلام، علاوه بر اینکه وصف طبیعت و بشارت های بهار را در خود حفظ کرده ، خود را با مضامین ستایش الله و ائمه اطهار و روایات دینی منطبق ساخته است.
نوروز خواني در واقع کارناوالی بوده است که در آن شعر و موسيقي و آواز و نمايش در کنار يکديگر مي آمدند و مردم را به جشن و سرور مهمان می کردند.
نوروزخوانان در گروه های 2 تا چند نفری گرد هم می آیند و از اواسط اسفند ماه، شروع به نوروزخوانی یا بهار خوانی می کنند و مژده دهنده بهار هستند.
صورت معمول این آیین در روستاهای مازندران به این صورت بوده است، هنگامی که نوروزخوانان وارد محلی می شدند یکی از آنها نوروزخوانی را انجام می داد و دیگری یا همراهان وی بعد از خواندن اشعار توسط نوروزخوان اصلی، آن شعر را تکرار می کردند و یکی از آنها به انجام حرکاتی نمادین که شادی بخش باشد روی می آورد.
نوروزخوانان وقتی در حیاط خانه ای وارد می شدند، صاحبخانه را به نام صدا می زدند و با به کار بردن نام وی در شعر نوروزخوانی، از وی تقاضای هدیه می کردند. برای مثال در برخی اشعار این گونه بیان می شد: " مشتی گوهِرِ مهربون، خِنِه ی جا بِرو بیرون، بموئه نوروزِخون،… " یا در جایی دیگر " صد سِلامُ و سی عَلِیک، بِرار سلامَ عَلِیک، ته سِرپیششِ زممه پا، ته جا گیرمه جِمه تَنخا، باد بهارون بموئه، نوروز سلطون بموئه، مژده هادین دوسِتون، گل در گلستون بموئه " و یا " مشت عمویِ با ایمون، شَکِرِ شیرین ته زِبون، صَدِف هَسسه ته دندون، انعام ر بیار بیرون"، " مشتی هاجر با وفا، خنه جا برو دیا، سننخ در رِ هاکِن وا، انعامِ ته هاده اِما".
اشعار این گروه ها که با همراهی ساز و پاسخ هم خوانان خوانده می شد مردم شهر و روستا را دعوت می کرد که برای تبریک، چیزی به نوروزخوان بدهند و البته باید یادآور شد که نوروزخوانان این انعام را در قالب شعر درمی آوردند و بیان می کردند. به عبارتی دیگر انعام را از صاحبخانه درخواست می کردند. در این هنگام افراد صاحبخانه به پاس آنکه این نوروزخوانان آمدن بهار و سرزندگی را به خانواده آنان مژده داده و شادی را به خانه شان آورده بودند، مقداری میوه، شیرینی، تخم مرغ، برنج، گردو ، پول یا هر چیز دیگری را به آنها مژدگانی یا انعام می دادند. یکی از نوروزخوانان معمولا همراه خود کیسه ای داشت و این انعام را در آن کیسه می ریخت.
اگرچه نوروز خوانان در شهرها فعالیتشان کم‌تر شده است، اما در روستاها به شکل مستمر فعالیت می‌کنند. تقریباً در تمام محله‌های مازندران نوروز خوان وجود دارد، اما به‌طور حرفه‌ای تنها چند گروه هستند که فعالیت می‌کنند.
« بهار آمد، بهار آمد، خوش آمد / علی با ذوالفقارآمد، خوش آمد/ علی با ذوالفقار آن شاه مردان/ دل ناشاد ما رِ شاد گردان/ محمد، یا محمد، یا محمد / قبای اطلسی داره محمد/ اگه خواندی محمد، ره شناسی/ بئو صل علی و ال محمد» تکه ای اشعار نوروزخوانی است که با مدح و ثنای اهل بیت (ع) عجین شده است.
نوروز خوانان، پیام‌آوران شادی و بهار هستند که در آستانه سال نو و روزهای پایانی سال، بساطشان در مناطق مختلف مازندران گسترده می‌شود و از گذشته دور با فروکش کردن سرمای زمستان و نزدیک شدن بهار و تجدید حیات طبیعت، پیک‌های نوروزی روستاها و شهرهای مازندران با اجرای مراسم، بازی‌های نمایشی، خواندن اشعار و ترانه‌هایی در وصف بهار و نوروز، به عاشقان طبیعت بشارت آمدن نوروز را می‌دادند.
(نوروزخوانی با صدای مرحوم استاد طیبی)
متن کامل شعر نوروز خوانی:
همی خوانم امام اولین را
شه کشور امیرالمومنین را
وصی و جانشین یعنی علی (ع) را
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نـــــــوروز
امام دومین هم دسته ی گل
شفاعت می کند او بر سر پل
حسن بابش سوار است او به دلدل
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نـــــــوروز
امام سومین شاه جهان است
بود نامش حسین شاه یگانه ست
محمد را به محراب می رساند
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نـــــــوروز
امام چارمین زین العباد است
گل باغ حسین اما مراد است
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نـــــــوروز
امام پنجمین، پنجاه بلا را
بگردان دور از این دولتسرا را
خصوصا هم از این دولتسرا را
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نـــــــوروز
امام ششمین شاه مدینه
الهی نوجوانت بد نبینه
الهی نوجوانت خیر ببینه
گل عشرت به کام دل بچینه
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نـــــــوروز
امام هفتمین موسای کاظم
ز نور او منور گشته عالم
چو بلبل در قفس تاکی بنالم
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نوروز
امام هشتمین شاه خراسان
بکن تلخی ی جان کندن تو آسان
بهار آمد همه جا شد گلستان
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نوروز
امام نُه قدم آید به میدان
ملائک بر سرش خوانند قرآن
یقین دین محمد برقرار است
علی در خدمت پروردگار است
به حق حرمت آیات قرآن
تو صاحبخانه را خوشحال گردان
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نوروز
امام ده در این دنیای فانی
نگهدار زمین و آسمانی
بده بر صاحبخانه زندگانی
الهی صاحبخانه در نمانی
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهیدمژده که آمد عید نوروز
امام یازدهم در روز محشر
شفاعت می کند او با پیمبر
به حکم خالق و خلاق داور
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نوروز
امام دوازدهم مهدیش نام است
تمام کل عالم را امام است
بدانید حضرت صاحب زمان است
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نـــــــوروز
خدایا صاحبخانه را خوشحال گردان
جوانان ورا داماد گردان
عروسش صاحب اولاد گردان
به یاسین و الف لام و به فیروز
دهید مژده که آمد عید نـــــــوروز
هوا سرد است و بگرفته صدایم
که چند تا تخم مرغ باشد دوایم
ایا همشیره ی فرخ لقایم
بکش زحمت بیار عیدی برایم
جوانت خیر ببینه از دعایم
انتشار یافته: ۶
عالی عالی بود عالی عالیییییییییی چقدر زیباست فرهنگ کهن ایرانی بسیار عالی نظر شما