رياض به دنبال ترسیم سیاست یکپارچه علیه ایران بود

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ وزیر امور خارجه قطر در گفتگوی اختصاصی با شبکه تلویزیونی العربی, هدف رژیم سعودی از برگزاری همزمان نشستهای شورای همکاری خلیج فارس, نشست سران اتحادیه عرب و نشست سران سازمان همکاری اسلامی را در مکه, ترسیم سیاستی یکپارچه علیه ایران اعلام کرد.

محمد بن عبدالرحمن آل ثانی تأکید کرد برگزاری نشستی بین کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و ایران می توانست به حل چالشهایی که این کشورها با آن روبرو هستند, کمک کند.
 محمد بن عبدالرحمن آل ثانی گفت: ”اوضاع در منطقه بسیار حساس است و چالشها روز به روز بیشتر می شود, بویژه پس از افزایش تنشها با ایران و نشستهای سه گانه در مکه که در آن ریاض به دنبال ترسیم سیاستی یکپارچه علیه ایران بود. اگر بخواهیم نتایج این نشستها را بررسی کنیم, خواهیم دید که هیچ اقدام محسوسی وجود ندارد, در حالی که امیدوار بودیم موضعی یکپارچه برای پایان دادن به این مشکلات شکل بگیرد و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس کشورهای منطقه و ایران برای حل چالشهایی که این کشورها با آن روبرو هستند, با هم مذاکره کنند اما تنها چیزی که دیدیم صدور بیانیه هایی بود که مورد توافق همه طرفها نیز قرار نگرفت“.

مشروح سخنان وزیر امور خارجه قطر در این گفتگوی تلویزیونی به این شرح است:

محمد بن عبدالرحمن آل ثانی در گفتگوی اختصاصی با شبکه تلویزیونی العربی درباره اوضاع منطقه پس از برگزاری نشستهای مکه گفت: ”اوضاع در منطقه بسیار حساس است و چالشها روز به روز بیشتر می شود, به ویژه پس از افزایش تنشها با ایران و نشستهای سه گانه در مکه که در آن ریاض به دنبال ترسیم سیاستی یکپارچه علیه ایران بود. اگر بخواهیم نتایج این نشستها را بررسی کنیم, خواهیم دید که هیچ اقدام محسوسی وجود ندارد, در حالی که امیدوار بودیم موضعی یکپارچه برای پایان دادن به این مشکلات شکل بگیرد و کشورهای عرب حوزه خلیج (فارس) کشورهای منطقه و ایران برای حل چالشهایی که این کشورها با آن روبرو هستند, با هم مذاکره کنند اما تنها چیزی که دیدیم صدور بیانیه هایی بود که مورد توافق همه طرفها نیز قرار نگرفت.”

وی درباره رفع محاصره قطر نیز گفت: ”در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که تدابیر اتخاذ شده علیه قطر از همان ابتدا باطل و نادرست بود و هیچ کشوری نباید چنین وانمود کند که در قبال رفع محاصره قطر به این کشور لطف کرده است یا اینکه هیچ کشوری نباید از قطر بخواهد در قبال رفع محاصره, اقدامی انجام دهد زیرا این محاصره به همه منطقه آسیب رساند و بر امنیت منطقه تأثیر منفی گذاشت. متأسفانه محاصره, اقدامی نامسئولانه و برای ما و مردم قطر غیرمنتظره بود و تا به این لحظه تأثیرات منفی بر منطقه و امنیت همه کشورهای آن داشته است”. 

وی درباره بیانیه های پایانی این نشستها و موضع قطر درباره آنها گفت: ”بیانیه های پایانی این نشستها, حاوی بندهایی است که با سیاستهای کشور قطر تعارض دارد و دوحه ملاحظات خود را در این باره پس از صدور بیانیه ها مطرح کرد. البته این بیانیه ها با مشورت همه کشورها صادر نشده, بلکه از قبل آماده بوده است و معمولا در نشستهای سران اینگونه عمل نمی شود, بلکه باید جلسات بحث و بررسی این بیانیه ها بین کارشناسان برگزار و پس از آن بیانیه ای صادر شود و اگر کشوری به برخی از بنود آن اعتراض داشت, می تواند پس از صدور بیانیه ملاحظات خود را مطرح کند و این چیزی است که چه در شورای همکاری خلیج (فارس) و چه در اتحادیه عرب مرسوم است.

تا این لحظه هیچ نتیجه روشنی برای این نشستها مشاهده نکرده ایم, البته امیدواریم نتایج مثبتی برای کشورهای منطقه داشته باشد. در این بیانیه از اصطلاح خلیج (فارس) متحد استفاده شده است, در حالی که سه کشور حوزه خلیج (فارس), یکی دیگر از کشورهای خلیج فارس را محاصره کرده اند و این خلیج (فارس) متحدی قلمداد نمی شود, بلکه این به منزله احمق فرض کردن ملتهایمان است هنگامی که می گوییم خلیج (فارس), متحد است“.

وزیر امور خارجه قطر در پاسخ به این سؤال که آیا کشورهای تحریم کننده قطر پس از صدور بیانیه های پایانی, توانایی انجام اقدام خاصی علیه ایران را دارند یا خیر, گفت: ”در اینجا موضوع, توانایی آنها نیست, بلکه موضوع, دیدگاه و راهبرد آنها برای تعامل با چالشهایی است که از سوی ایران می بینند, آیا راهبرد آنها تنها صدور بیانیه و اقداماتی تنش زا است که هیچ چیز را تغییر نمی دهد یا اینکه نتایج مثبتی به همراه خواهد داشت و راه حل یا گفتگو یا مذاکراتی بین این طرفها صورت خواهد گرفت؟ از این رو هیچ چیزی را نمی یابیم که بر اساس آن اقداماتی برای حل این چالشها صورت گیرد و چالشهایی که کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) مطرح می کنند همچنان پابرجاست, چه امنیتی, چه نظامی و غیره, اما تنها چیزی که صادر کردند, بیانیه ای برای محکوم کردن و تلاش برای نشان دادن اینکه موضع آنها در این اعلام محکومیت, متحد است.

قطعا ما نیز منفجر کردن کشتی ها در امارات, شلیک موشک به خاک عربستان, آنچه در جنگ یمن روی می دهد و همه اقدامات خشونت آمیز علیه ملتهای عربی و هدف قرار دادن هر کشوری عربی را محکوم می کنیم, اما در آخر باید فجایعی که روزانه در یمن, سوریه, فلسطین و لیبی مشاهده می کنیم پایان پذیرد. سرزمینهای عربی شعله ور است و نمی توانیم همه مشکلات جهان عربی را تنها در ایران یا شلیک موشک به لوله نفتی یا منفجر کردن کشتی خاصی خلاصه کنیم؛ اینها فقط جنایاتی در چارچوب حالت بزرگتری از خشونت در منطقه است“.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا درباره ایران و اقدامات آن در منطقه بزرگنمایی می شود یا اینکه آنچه اتفاق می افتد نتایج سیاستهای این کشورهاست, گفت: ”در ابتدا باید گفت که هر اتفاقی, شرایط خاص خود را دارد. عربستان امروز با حوثی ها در یمن می جنگد و هر کس دست به اقدامی می زند باید انتظار واکنش آن را نیز داشته باشد, اما درباره انفجارهایی که در سواحل اماراتی روی داد, بیانیه پایانی نشستهای مکه به صورت مستقیم ایران را به انجام این اقدام متهم نکرد و عقیده دارم هر کدام از این دو مسئله شرایط خاص خود را دارد, اگرچه هر دو جنایت, محکوم هستند.

در عوض شاهد این هستیم که امروز مسائل بسیار مهمی در منطقه در حال جریان است, اما در بیانیه پایانی هیچ اشاره ای به آنها نشده است, مانند مسئله فلسطین که امروز شاهد تحولات خطرناکی در آن هستیم. همچنین آنچه در لیبی در جریان است و حمامهای خونی که روزانه به دلیل حملات نیروهای حفتر به طرابلس به راه می افتد اما شاهد هیچ تحرک عربی یا از سوی کشورهای خلیج (فارس) نیستیم. همچنین اتفاقات یمن که تا به امروز هیچ آشتی صورت نگرفته است و حتی یمنی ها با یکدیگر صحبت نمی کنند”.

وزیر خارجه قطر در ادامه درباره شرط های 13 گانه کشورهای تحریم کننده, بار دیگر تأکید کرد که هیچ کشور دارای حاکمیتی نمی پذیرد که برایش شرط بگذارند و افزود: ”باید تفاهم هایی بین ما و همسایگانمان صورت گیرد اما تفاهم از این منظر که آنها قویترند و عمل انجام شده ای را به قطر تحمیل می کنند, این مسئله برای ما قابل قبول نیست کما اینکه هر کشور دارای حاکمیتی نیز آن را رد می کند. آماده ایم درباره هر موضوع مورد اختلافی مذاکره کنیم اما بدون شرط. محاصره ای بدون هیچ هشدار به ما تحمیل شد.

در اوایل بحران و پس از اعمال محاصره علیه قطر, همچنان در حال آماده سازی شکایت خود از قطر برای کشورهایی بودند که به آنها گفته بودند از چه شکایت دارید و درست یکماه پس از آغاز محاصره توانستند شکایت خود را تنظیم و ارائه کنند, آیا این به معنای آن است که محاصره خود را بر اساس تصمیماتی تصادفی یا ارزیابی تصادفی اجرا کردند یا بر اساس واقعیتها؟ اگر بر اساس واقعیت بود, از همان ابتدا و پیش از هک خبرگزاری نزد ما می آمدند و آنچه داشتند روی میز می گذاشتند و قطر نیز این حق را داشت که درباره آن توضیح دهد و آنها نیز حق داشتند که با این توضیحات قانع شوند یا خیر.

وی در ادامه درباره شرایط قطر در صورت برچیده شدن محاصره گفت: ”در وهله اول محاصره زیان زیادی به بافت اجتماعی خلیجی وارد آورد و روی ملتهای ما تأثیر گذاشت, برخی خانواده ها پراکنده شدند و حتی گفتمانی خصمانه بین ملتها بوجود آمد و این شرایطی است که کشورهای عربی خلیج (فارس) در طول تاریخ خود به آن نرسیده بودند. دوم اینکه امنیت منطقه و بی ثباتی امروز منطقه, نیاز به همکاری مشترک و خلیجی (فارس) یکپارچه دارد. اینها چیزهایی است که روی قطر تأثیر می گذارد, اما در سطح داخلی و بین المللی و دیپلماتیک, قطر تحت تاثیر محاصره قرار نگرفت“.

محمد بن عبدالرحمن آل ثانی در ادامه، درباره روابط بین قطر و ایران گفت: ”روابط دوحه با ایران در وهله اول, رابطه ای بر اساس همجواری است. ما در برخی از سیاستها با تهران اختلاف نظر داریم و البته درباره آنها بحث و تبادل نظر می کنیم. ایران تنها روزنه نفس کشیدن برای قطر در زمان محاصره بود. البته روابط ما با ایران از روابط اقتصادی و روابط مشاوره های سیاسی در چارچوب مسائل مورد اهتمام دو کشور تجاوز نکرد و این در چارچوب همکاری محدود در تبادل تجاری بین دو کشور است که با وجود همه شایعات درباره همکاری بین دو کشور, از 200 تا 240 میلیون دلار تجاوز نکرد. از آسمان ایران به عنوان تنها آسمان باز برای ما استفاده می کنیم در حالی که برادرانمان که از رابطه ما با ایران شکایت می کنند, آسمان خود را به روی ملت قطر بسته اند”.

وزیر امور خارجه قطر همچنین با تأکید بر ضرورت ایجاد تفاهم بین ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس گفت: ”منافع مشترک و امنیت مشترکی داریم و باید گفتگویی سازنده بین ایران و کشورهای عربی خلیج (فارس) برای قرار دادن همه چالشها روی میز مذاکرات و صحبت درباره آنها به شکلی متمدن و سازنده صورت گیرد. در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما در آمریکا, کشورهای شورای همکاری اتفاق نظر داشتند که گفتگویی مستقیم بین کشورهای خلیج (فارس) و ایران صورت گیرد و در نشست سال 2016 در جده که با حضور اوباما برگزار شد, این تصمیم گرفته شد.

پس از آن در نشست سران بحرین در اواخر 2016 بار دیگر این موضوع مطرح شد و در اینجا شاهد عقب نشینی برخی از کشورهای خلیج (فارس) بودیم و گفتند که نمی خواهند در این مرحله با ایران صحبت کنند زیرا انتخابات ریاست جمهوری جدیدی در آمریکا در راه است و ممکن است سیاستهای آمریکا تغییر کند. این در حالی است که دیدگاه قطر این بود که سیاستهای ما در قبال ایران باید بر اساس همجواری و نگرانی های ما به عنوان کشورهای خلیج (فارس) شکل گیرد, و نه اینکه منتظر سیاستهای دیگر کشورها باشیم“.

آل ثانی در ادامه درباره حوادث اخیر در عربستان و امارات و اتهام زنی های آنان به ایران گفت: ”امارات تا این لحظه نتایج تحقیقات خود را منتشر نکرده است و نمی توانیم در این رابطه ایران یا کشور دیگری را متهم کنیم. منطقه به طور کامل شعله ور است و تشدید اوضع بین آمریکا و ایران در اوج خود قرار دارد.  بنابراین ما به عنوان کشورهای منطقه نباید این نزاع را شعله ور تر سازیم, بلکه باید این آتش را خاموش کنیم و باید مشارکت سازنده ای برای خاموش کردن این تشنج داشته باشیم. ما در قطر با مشاوره با برخی از برادران در منطقه به دنبال راه حلی هستیم. ایران نیز پیشنهاداتی ارائه کرد مانند پیشنهاد پیمان عدم تعرض که باید بررسی شود و توسعه یابد و همچنین به همه چالشهای موجود بین ایران و کشورهای خلیج (فارس) نیز توجه کرد, زیرا اگر راه حلی برای این مسائل پیدا نکنیم نزاع و تنش در منطقه به قوت خود باقی خواهد ماند. ما می خواهیم این درگیری ها پایان یابد”.

وزیر امور خارجه قطر درباره امکان وساطت کشورش بین ایران و کشورهای عربی خلیج فارس گفت: ”قطر آماده ایفای نقش دیپلماتیک و میانجیگری بین طرفهای مختلف است, اگرچه امروز بدلیل شرایط شورای همکاری و محاصره قطر توسط سه کشور عضو این شورا, بسیار سخت است که چنین میانجیگری از سوی قطر بین ایران و آن کشورها انجام گیرد, اما قطر به تلاشهای دیپلماتیک خود برای آرام کردن اوضاع ادامه می دهد تا بحران در منطقه تشدید نشود. قطر همچنین آماده است در صورت وجود درخواستی چه از آمریکا و چه از ایران, تلاشهای خود را به کار گیرد, زیرا در نهایت ایران همسایه ماست و با آمریکا نیز روابط راهبردی داریم”.

وی درباره اینکه آیا در سفرش به تهران چنین چیزی از او خواسته شده است یا خیر گفت: ”همه پیامهایی که به ایران و آمریکا فرستادیم, تنها پیامهایی بود که دعوت به آرام کردن اوضاع می کرد و هیچ پیامی برای ورود به فرایند وساطت وجود نداشت. دو کشور عراق و عمان نیز چنین پیامهایی ارسال کردند. در رابطه با سفر به ایران و اعلام کردن یا نکردن آن نیز باید بگویم که هدف از آن تنها دیپلماتیک است, یعنی بسیاری از گفتگوها باید تا مدتی محرمانه بماند و پس از آن اعلام شود. من اگر بخواهم در رابطه با مسئله ای که به روابط دوجانبه مربوط است به ایران بروم, با هواپیمای خود به صورت کاملا علنی پرواز می کنم و به تهران می روم اما اگر بحث درباره تلاشهای دیپلماتیک در سطوح دیگر باشد, قطعا شیوه ای را اتخاذ خواهیم کرد که برای آن مناسب باشد. بار دیگر تأکید می کنم که قطر این آمادگی را دارد تا هر نقشی را برای آرامتر کردن منطقه ایفا کند“.