آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان ، برای دیدن دوقلوهای به هم چسبیده ، به غرب گیلان رفتم.
بعد از گذر از شهر فومن ، در 12 کیلومتری جاده ماسوله ، به ورودی شهر ماکلوان رسیدم ؛ نشانی دوقلوها را از اولین مغازه دار پرسیدم و او با دستش ، مسیر فرعی سمت راست را نشان داد و گفت : باید یک ربع تا بیست دقیقه دیگر ، رانندگی کنم تا به دهستان آلیان و روستای تیمورکوه برسم.
پُرسان پُرسان به تیمور کوه رسیدم و دیدن دوقلوها رفتم !
کُلی آدم برای دیدن دوقلوها آمده بودند و انگار دوقلوها همیشه به خصوص آخر هفته ها همینطور سرشان شلوغ بود.
دقیقا همانطور بود که می گفتند.
به سمت شان رفتم.
پُشت به پُشت شالیزارهای یک دست و یکپارچه ، چشم در چشم کوه ِمقابل شان که سرسبزی اش را وام دار باغ های همیشه بهار چای بود، ایستاده بودند و در طرف دیگر ، راسته ای از درختان انار که البته حالا در این فصل ، بی برگ و بارند ، خودنمایی می کرد.
سال هاست اهالی ، برکت محصول شالیزارهای اطراف را مدیون کَرَم همین دوقلوها هستند و حالا هم چند سالی است ، این دو ، ماهی را هم ، سر سفره برخی ها می برند.
صحبت از آب بندان های دوقلوی تیمور کوه آلیان فومن است ؛ 2 پهنه آبی به هم چسبیده و هم اندازه که چند منظوره اند و در کنار تامین آب زراعی و آبزی پروری، قابلیت اجرای طرح های گردشگری را هم دارند .
آنطور که از آمارهای شرکت آب منطقه ای گیلان بر می آید این استان 9 هزار و 25هکتار آب بندان دارد که نیمی از آنها قابلیت پرورش ماهی و 20 درصد هم قابلیت اجرای طرح های گردشگری دارند.

آن وقت ها....
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای گیلان گذری بر گذشته های دور آب بندان ها دارد و در تعریف این پهنه های آبی می گوید : برخی از این آب بندان ها میلیون ها سال پیش، بر اثر حرکت لایه های زیرین زمین ، به شکل چاله های کم عمق ایجاد و با نفوذ آب باران و جمع شدن روان آب های سطحی و آب رودخانه ها به تدریج ، به استخرهای طبیعی ذخیره آب تبدیل شده اند ؛ البته برخی هم با دخالت انسان ، گودتر ، خاك برداری و حصاربندی شده اند و سال ها به عنوان منبع ذخیره آب، آب مورد نیاز کشاورزی را تامین کرده اند.
وحید خرمی جلوگیری از وقوع سیل، رسوب گیری رودخانه ها و كمك به تنوع زیستی و حفظ محیط زیست را از دیگر فواید آب بندان ها بر شمرد و افزود : بسیاری از آب بندان های گیلان، پناه گاه و محل زندگی بسیاری از حیوانات از جمله پرندگان کنار آبزی و آبزیان است.
او با بیان اینکه تا همین چند دهه پیش ، آب بندان ها نقش مهمی در تامین آب کشاورزی گیلان، به ویژه شالیزارها داشتند گفت : پس از بهره برداری از سد سفید رود- تنها سد مخزنی گیلان - کم کم وابستگی شالیکاران به آب بندان ها کم شد و وسعت این پهنه های آبی، آب رفت به طوری که از 17هزار هکتار آب بندان در دهه 40 به 9 هزار و 25 هکتار فعلی معادل نصف مساحت آن زمان ، کاهش یافت .
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای گیلان معتقد است کاهش وسعت آب بندان های گیلان ، نتیجه رو به فراموشی رفتن این منابع ذخیره آب ، انباشته شدن رسوبات و لجن، فرسایش دیواره ها و تصرف اراضی برخی آب بندان ها توسط اشخاص حقیقی وحقوقی است.

لزوم احیای ظرفیت های آبی فراموش شده گیلان

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان در تشریح الزامات احیای آب بندان های این استان گفت : تغییرات اقلیمی و خشک سالی در سال های اخیر دامن گیر استان پُر باران گیلان هم شده و از طرفی ظرفیت ذخیره سازی آب سد سفید رود که تامین کننده آب172هزار هکتار شالیزار گیلان است ، به علت رسوباتی که در دل خود فرو برده، از یک میلیارد و765میلیون مترمکعب به حدود یک میلیارد و50میلیون مترمکعب کاهش یافته است ؛ امری که اهمیت لزوم استفاده از ظرفیت های دیگر آبی چون آب بندان ها را الزامی می کند.
آنطور که وحید خرمی می گوید : 39 هزار هکتار شالیزار در گیلان آب خور آب بندان های استان هستند.
وی حجم تنظیم ذخیره آب 9 هزار و 25 هکتار آب بندان گیلان را 200 میلیون متر مکعب اعلام کرد و گفت : اگر همه آب بندان های گیلان تعمیق و بازسازی شوند ، حجم تنظیم ذخیره آب در آنها تا 2 برابر افزایش خواهد یافت و با این کار شالیزارهایی که از این آب بندان ها آب می گیرند ، دیگر در فصل گرم با تنش آبی مواجه نخواهند شد.

وقتی آبگیرها ، با طناب اعتبارات ، از باتلاق فراموشی بیرون کشیده می شوند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان از کمبود اعتبارات به عنوان سدی یاد می کند که همواره در مسیر احیا و بازسازی آب بندان ها قرار گرفته است اما در عین حال اذعان دارد امسال اعتبارات خوبی برای احیای آب بندان ها اختصاص یافته است.
وحید خرمی می گوید : اگرچه شرکت آب منطقه ای متولی امور آب بندان هاست اما براساس تفاهم نامه ای که بین سازمان برنامه و بودجه ، وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی واستانداران 3 استان شمالی گیلان ، مازندران وگلستان ، منعقد شده ، لایروبی و تعمیق آب بندان های شمال کشور ، به سازمان های جهاد کشاورزی واگذار شده است.
آنطور که او تشریح کرد تعیین و تشخیص نوع کاربری ، اجاره دادن آب بندان های برای اجرای طرح های اقتصادی سازگار با کاربری تامین آب زراعی کشاورزی و در یک کلام چند منظوره کردن آب بندان ها و مدیریت بهره برداری از آب بندان ها برعهده شرکت آب منطقه ای است .

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان با بیان اینکه تا کنون 950 هکتار از آب بندان های گیلان به 130 بهره بردار اجاره داده شده است گفت : 50 هکتار آب بندان هم برای اجرای طرح های گردشگری به بهره برداران اجاره داده شده است.
وحید خرمی افزود: از طرفی خاک برخی از آب بندان ها که بسیار حاصلخیز و قابل استفاده در گلخانه ها و باغچه ها است قیمت خوبی دارد؛ به طوری که خاک یک پهنه آب بندان 60 هکتاری، حدود 2 و نیم میلیارد تومان قیمت گذاری شده است .
وی می گوید : براساس شیوه نامه ساماندهی آب بندان ها و تالاب های گیلان که در مرحله ابلاغ نهایی است، به بهره بردارانی که متقاضی اجاره این دست آب بندان ها هستند ، اجازه داده می شود تا خاک لایروبی شده حاصلخیز برخی آب بندان ها را بفروشند و از محل فروش آن هزینه های لایروبی را تامین کنند که البته منتظر ابلاغ کشوری هستیم تا این کار را اجرایی کنیم .

قنات های روی زمین، ظرفیتی برای ذخیره سازی
مدیر آب و خاک و امور فنی – مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان فواید آب بندان ها را مرور می کند و در عین حال اذعان دارد ، قابلیت ذخیره سازی و تامین آب زراعی است که بر اهمیت این پهنه های آبی می افزاید.
مجتبی شاه نظری از آب بندان ها به عنوان قنات های روی زمین یاد می کند و می گوید : اگرچه آب بندان های گیلان سازه های سنتی آبند و سن و سالی از این منابع ذخیره آب گذشته است اما از قدیم گفته اند دود از کنده بلند می شود.

وی می گوید : اگرچه کاربردی شدن سامانه های نوین آبیاری و منابع ذخیره آبی چون سد ها چند سالی کارکرد آب بندان ها را کم رنگ کرده بودند اما این پهنه ها همچنان ظرفیت خوبی برای ذخیره سازی و تامین آب زراعی به شمار می رود.
مدیر آب و خاک و امور فنی – مهندسی سازمان جهاد کشاورزی گیلان به تفاهم نامه ساماندهی آب بندان ها اشاره می کند و می گوید : براساس این تفاهم نامه تامین 50 درصد از اعتبارات ساماندهی آب بندان ها بر عهده جهاد کشاورزی و 50 درصد هم سهم استانی در نظر گرفته شده است .
مجتبی شاه نظری می گوید : بر این اساس امسال 88 میلیارد تومان اعتبار برای این کار اختصاص یافت که تا کنون در مجموع 29 میلیارد تومان تخصیص یافته و پیگیر جذب بقیه اعتبارات اختصاص یافته هستیم .
وی می گوید: براساس برنامه ریزی انجام شده اعتبارات تخصیص یافته باید صرف ساماندهی و احیا 2هزار هکتار آب بندان شود که تاکنون هزار هکتار را اجرایی کرده ایم و هزار هکتار دیگر در مرحله مناقصه و انتخاب پیمانکار است.

ظرفیت های خاموشی که با همت بهره برداران احیا می شود.
لیلا اخلاقی یکی از بهره بردارانی است که از 7 سال پیش با اجاره 4 هکتار آب بندان روستای جورکویه رشت، آبزی پروری را شروع و در عین حال حفظ و احیای این آب بندان را هم به دست گرفت و خودش و همسرش با یک کارگر این استخر طبیعی پرورش ماهی را اداره می کند.
این بانوی 43 ساله امسال 9 هکتار دیگر از آب بندان این روستا را اجاره کرده تا آبزی پروری را توسعه دهد که با این کار برای 8 نفر دیگر شغل ایجاد خواهد کرد .
او از این کار راضی است اما می گوید : اجاره بها سنگین است اما گفته اند با اجرای شیوه نامه ساماندهی آب بندان ها ، از هزینه های اجاره بها کم خواهد شد .
لیلا اخلاقی با دو منظوره کردن این آب بندان که بخشی از آب آن به مصرف زراعی می رسد و بخشی برای آبزی پروری استفاده می شود سالانه 86 تن انواع ماهی گرمابی پرورش می دهد.
اسفندیار میرزاپور بهره بردار دیگری است که 3و نیم هکتار از آب بندان گیسوم تالش را از 10 سال پیش برای آبزی پروری اجاره کرده و حالا دو سال است که طرح گردشگری هم در آن اجرا می کند.
او با آوردن قایق های پدالی ، ساخت رستوران و واحد بومگردی تلاش دارد چند منظوره کردن را به معنای واقعی کلمه محقق کند .
البته اسفندیار میرزاپور هم از بالا بودن اجاره بها می گوید و از مسئولان می خواهد افزون بر تسهیل فرآیند اجاره آب بندان ها ، سیاست های تشویقی و حمایتی هم برای بهره داران اعمال کنند .

فردایی روشن برای آب انبارهای شالیزارهای گیلان
حالا که اعتبارات کشوری و استانی دست به دست تالاب ها داده و قرار است به زودی مصوبه های شیوه نامه ساماندهی آب بندان ها هم، دست بهره برداران را برای به صرفه کردن فرآیند چند منظوره شدن آب بندان ها بگیرید، به نظر می رسد این منابع آبی که کارنامه خوبی هم در گذشته های دور برای ذخیره سازی آب زراعی داشته اند ، دوباره به روزهای اوج کارکردهای خود برگردند و بایک تیرِ ساماندهی ، 2 نشان افزایش تولید و توسعه اشتغال بزنند.

* نویسنده : مریم امدادی

آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال آب بندان های چند منظوره ؛ یک تیر و 2 نشان تولید و اشتغال