ادامه جنگ ترامپ با سازمان جهانی بهداشت

آمریکا اکنون در تلاش است تا بودجه‌های سازمان جهانی بهداشت را تغییر مسیر داده و آن‌ها را در اختیار سازمان‌های غیر دولتی قرار دهد که در حوزه مسائل بهداشت عمومی فعالیت دارند. وزیر امور خارج آمریکا از این وزارتخانه و همچنین آژانس توسعه بین المللی آمریکا درخواست کرده است تا مجریان جایگزینی را برای اجرای برنامه‌های کمک رسانی خارجی، شناسایی و از آن‌ها استفاده کنند. مقامات اروپایی نیز عرصه سیاست داخلی آمریکا را مانعی در مسیر پاسخگویی کارآمد به بحران شکل گرفته، قلمداد می‌کنند.

آمریکا اکنون در تلاش است تا بودجه‌های سازمان جهانی بهداشت را تغییر مسیر داده و آن‌ها را در اختیار سازمان‌های غیر دولتی قرار دهد که در حوزه مسائل بهداشت عمومی فعالیت دارند.

به گفته این مقامات، دولت آمریکا بر کارزار انتخابات ریاست جمهوری، و همچنین این موضوع تمرکز کرده است که چه کسی مقصر وضعیت فاجعه بار شیوع بیماری کووید-۱۹ در آمریکا است. دولت آمریکا، سازمان جهانی بهداشت و چین را در خصوص این فاجعه مقصر می‌داند.
در این مقاله آمده است بر اساس اعلام مقامات آمریکایی و مقامات خارجی آگاه، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و دستیاران عالی وی، در پشت صحنه در تلاش هستند تا سازمان جهانی بهداشت را در چند جبهه جدید، در حاشیه قرار دهند. آن‌ها همزمان در تلاش هستند تا تقصیر همه گیری ویروس کرونا در جهان را به گردن این سازمان بیاندازند.
هفته گذشته، رئیس جمهور آمریکا از توقف ۶۰ روزه کمک‌های آمریکا به سازمان جهانی بهداشت خبر داد، اما دیگر گام‌های مقامات عالی دولت ترامپ، فراتر از توقف موقت بودجه است، و باعث شکل گیری نگرانی‌هایی درباره تضعیف این سازمان در بحبوحه این بحران فزاینده شده است.
مقامات وزارت امور خارجه آمریکا در حال حذف اشارات و ارجاعات به سازمان جهانی بهداشت در گزاره-برگ مربوط به ویروس کرونا هستند. مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا نیز به کارمندان خود گفته است در خصوص ابتکار عمل‌های بهداشت عمومی که آمریکا پیشتر آن‌ها را از طریق سازمان جهانی بهداشت انجام می‌داد، اکنون این واسطه (سازمان جهانی بهداشت) را حذف کنند.
بر اساس گفتگو‌های صورت گرفته با مقامات آمریکایی و همچنین به استناد یک یادداشت داخلی که واشنگتن پست آن را به دست آورده است، آمریکا اکنون تلاش خواهد کرد تا بودجه‌های سازمان جهانی بهداشت را تغییر مسیر داده و آن‌ها را در اختیار سازمان‌های

بر اساس اعلام مقامات آمریکایی و مقامات خارجی آگاه، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و دستیاران عالی وی، در پشت صحنه در تلاش هستند تا سازمان جهانی بهداشت را در چند جبهه جدید، در حاشیه قرار دهند. آن‌ها همزمان در تلاش هستند تا تقصیر همه گیری ویروس کرونا در جهان را به گردن این سازمان بیاندازند.

غیر دولتی قرار دهد که در حوزه مسائل بهداشت عمومی فعالیت دارند.در یک یادداشت که طی روز‌های اخیر خطاب به کارکنان وزارت امور خارجه آمریکا منتشر شده آمده است "وزیر (امور خارجه) از وزارت خارجه و همچنین آژانس توسعه بین المللی آمریکا درخواست کرده است تا به غیر از سازمان جهانی بهداشت، مجریان جایگزینی را برای اجرای برنامه‌های کمک رسانی خارجی شناسایی و از آن‌ها استفاده کنند. "
دولت ترامپ در شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز قطعنامه‌ای را که در پاسخ به بحران اخیر در حوزه بهداشت و سلامت است، به تعویق انداخته است. این در حالی است که فرانسه طی چند هفته اخیر در تلاش برای پیشبرد این قطعنامه بوده است. مقامات اروپایی اعلام کردند علت این اقدام آمریکا آن است که این کشور، با زبان پیش نویس این قطعنامه که حامی سازمان جهانی بهداشت است، مخالف است.
مخالفت آمریکا با سازمان جهانی بهداشت همچنین مانع از آن شد که وزرای بهداشت کشور‌های عضو گروه ۲۰ در نشست مجازی ماه کنونی خود، بیانیه مشترکی را در خصوص این بیماری همه گیر صادر کنند.
کاخ سفید از متحدان خود می‌خواهد تا اعتبار این سازمان را زیر سوال ببرند و این ادعا را مطرح کنند که کارکنان سازمان جهانی بهداشت، عموما "سفر‌های لوکس" و بی موردی را انجام می‌دهند. این موضوع را «سارا ماکین آسیانی» از مقامات کاخ سفید در یکی از کنفرانس‌های تلفنی اخیر خود با همکارانش نیز مطرح کرد، بدون آنکه شواهدی را در این باره ارائه دهد. یک نسخه از متن این اظهارات در اختیار واشنگتن پست قرار گرفته است.
یک مقام عالی اروپایی که به علت ملاحظات دیپلماتیک خواست نامش فاش نشود در این باره گفت "تلاش برای یافتن زمینه مشترک با آمریکا درباره دیدگاه‌ها در خصوص عملکرد و نقش سازمان جهانی بهداشت، غیر ممکن است. "
مقامات سازمان جهانی بهداشت در ابتدا امیدوار بودند با مصالحه‌ای نمادین در برابر ترامپ بتوانند توقف جریان بودجه از سوی آمریکا را رفع و از وقوع رویارویی پرآشوب با این کشور پرهیز کنند. اما گفتگو‌ها میان سازمان جهانی بهداشت و «اندرو برمبرگ» فرستاده آمریکا به این سازمان، نتوانست باعث کاهش تنش‌ها میان دو طرف شود.
ترامپ اعلام کرده است اگر سازمان جهانی بهداشت به وظیفه خود عمل کرده بود، شیوع این بیماری می‌توانست "با حداقل مرگ و میرها" مهار شود. وی همچنین طی ماه کنونی در کنفرانس تلفنی مقامات گروه هفت، بار دیگر بر شکایت‌های خود تاکید کرد. مقامات کشور‌های جهان هشدار دادند انجام چنین تغییرات هنگفتی در بحبوحه این بحران، اقدامی خردمندانه نیست، و اینکه تحقیق درباره اشتباهات صورت گرفته می‌تواند پس از فروکش کردن شرایط بحران انجام شود. این موضوع را مقامات عالی اروپایی آگاه به گفتگو‌ها اعلام کردند. پس از پایان این گفتگو، چندین تن از مقامات عضو گروه هفت، بیانیه‌هایی عمومی در حمایت از سازمان جهانی بهداشت صادر کردند.
کارشناسانی که یادداشت وزارت خارجه آمریکا و اقدامات این کشور را بررسی می‌کنند در این باره اعلام کردند این اقدامات دولت ترامپ ممکن است بیش از آنکه توقف موقت تامین بودجه برای سازمان جهانی بهداشت باشد، راه را برای آسیب بیشتر به این سازمان باز کرده باشد.
ریچارد گاون، عضو ارشد «گروه بین المللی بحران» در این باره گفت "توقف ۶۰ روزه تامین بودجه آمریکا، مایه دردسر سازمان جهانی بهداشت است، اما الزاما به معنای تهدید علیه موجودیت این سازمان نیست. با وجود این، اگر آمریکا اقدام به تامین بودجه برای سایر مجریانی جهت انجام برنامه‌های بهداشت و درمانی کند که سازمان جهانی بهداشت ناظر آن‌ها بوده است، این خطر وجود دارد که آمریکا اقدام به توزیع منابع به شکلی ناکارآمد و نامنسجم کند. "
وی در ادامه گفت "اگر این بحران تنها یک درس به ما آموخته باشد، آن است که ما برای مقابله با چالش‌های جهانی در عرصه بهداشت و درمان، نیازمند هماهنگی‌های بین المللی بهتر و بیشتری هستیم. "
کاترین مک کیو سخنگوی وزارت بهداشت و خدمات انسانی در این باره اعلام کرد دولت ترامپ "به دنبال متمرکز کردن دوباره سازمان جهانی بهداشت بر انجام وظایف اصلی آن در خصوص آمادگی، پاسخ دادن، و ایجاد هماهنگی میان اعضا است. "
«کیلی مکنینی» مسئول روابط عمومی کاخ سفید در این باره گفت سازمان جهانی بهداشت "سوگیری آشکاری را در قبال چین نشان داده است، حتی با وجود آنکه چین، در مقایسه با آمریکا، سالانه کمک‌های بسیار اندکی را انجام می‌دهد. "
وی افزود "سازمان جهانی بهداشت با اقداماتی از قبیل تکرار اظهارات غیر دقیق مطرح شده توسط چین در دوران همه گیری ویروس کرونا، و مخالفت با اعمال محدودیت‌های سفر توسط آمریکا که جان بسیاری را نجات داد، باعث شد آمریکایی‌ها در معرض خطر قرار بگیرند. "
در بیانیه سازمان جهانی بهداشت در پایگاه اینترنتی آن آمده است این سازمان از خاکستر‌های جنگ دوم جهانی زاده شد "تا بهداشت و سلامت همه مردم را ارتقا دهد و از آن محافظت کند". این سازمان به منظور تشخیص بیماری‌های واگیردار در حال گسترش و "حمایت از تامین خدمات ضروری بهداشت و درمان در شرایط آسیب زننده" تشکیل شد.
ترامپ اعلام کرد وی و مشاوران عالی او، از سازمان جهانی بهداشت بابت بررسی نکردن کامل اطلاعات چین درباره ویروس کرونا، و معتبر دانستن بسیاری از اظهارات مقامات چین، بدون بررسی آن‌ها انتقاد کرده اند.
ترامپ در سخنرانی خود در کاخ سفید در اشاره به سازمان جهانی بهداشت گفت "اشتباهات آن‌ها باعث مرگ و میر‌های زیادی شده است. "
ترامپ اعلام کرده است این سازمان، "اقدام چین در ارائه اطلاعات نادرست " را تقویت کرد، و اساسا "چین-محور" است. برخی دیگر از دولت‌ها نیز چنین انتقادی را مطرح کرده اند، که علت آن هم تا حدی، لابی کردن‌های پکن به نمایندگی از برخی از افراد مهم، جهت دستیابی به سمت‌های پرنفوذ در سازمان جهانی بهداشت است.

در بیانیه سازمان جهانی بهداشت در پایگاه اینترنتی آن آمده است این سازمان از خاکستر‌های جنگ دوم جهانی زاده شد "تا بهداشت و سلامت همه مردم را ارتقا دهد و از آن محافظت کند". این سازمان به منظور تشخیص بیماری‌های واگیردار در حال گسترش و "حمایت از تامین خدمات ضروری بهداشت و درمان در شرایط آسیب زننده" تشکیل شد.

اما منتقدان اعلام کردند رئیس جمهور آمریکا، سازمان جهانی بهداشت را قربانی کرده است تا توجه‌ها را از اتهاماتی که علیه وی مطرح شده است دور کند؛ اتهاماتی از قبیل پاسخ کند به شیوع بیماری و اجرای دیرهنگام تدابیر محافظتی که می‌توانست جان بسیاری از مردم را در آمریکا نجات دهد. آن‌ها همچنین ارزشمند بودن تلاش برای تعیین جایگزین سازمان جهانی بهداشت را در این برهه زمانی، زیر سوال می‌برند.
حامیان سازمان جهانی بهداشت اعلام می‌کنند از اواخر ماه ژانویه، تدروس آدهانوم مدیر کل این سازمان تقریبا هر روز اقدام به برگزاری کنفرانس‌های خبری با موضوع ویروس کرونا کرده و به مقامات کشور‌های جهان هشدار داده است که فرصت برای مقابله با شیوع این ویروس رو به اتمام است. مقامات دولت ترامپ و مقامات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا، در سازمان جهانی بهداشت نیز مشغول به کار بودند و هنوز هم به همکاری با این سازمان ادامه می‌دهند، حتی پس از آنکه ترامپ علنا علیه این سازمان موضع گیری کرده است.
مقامات پیشین دولت آمریکا در این باره اعلام کردند دولت ترامپ از تدروس در تلاش برای کسب این سمت حمایت کرد، و حتی در کاخ سفید با او دیدار کرد. به گفته مقامات آمریکایی، از میان افرادی که پس از برگزیده شدن تدروس به این سمت مرتبا با وی گفتگو کرده است، ایوانکا ترامپ دختر رئیس جمهور است.
به گفته مقامات، هم رئیس جمهور و هم ایوانکا ترامپ، تماس‌هایی دوستانه را با تدروس در ماه مارس داشتند، و گفته می‌شود وی اکنون از کاهش بودجه و انتقاد‌های شدید علیه این سازمان، یکه خورده است.
وزارت امور خارجه آمریکا روز سه شنبه از طرح خود برای تغییر مسیر بودجه‌هایی که پیشتر در اختیار سازمان جهانی بهداشت قرار می‌گرفت خبر داد، اما به هیچ گروه خاصی برای دریافت این بودجه‌ها اشاره نکرد. همچنین نمی‌توان اعلام کرد که آیا آمریکا، در خصوص مسائل بهداشت و سلامت، در آینده با این سازمان همکاری خواهد کرد یا نه.
«جان بارسا» کفیل ریاست آژانس توسعه بین المللی آمریکا در این باره گفت "نمی توانیم در این خصوص به شما چیزی بگوییم. " وی تصریح کرد دولت آمریکا هنوز هم در حال بازنگری سیاست‌های خود است.
پمپئو نیز اعلام کرده است آمریکا، که در سال ۲۰۱۹ مبلغ ۵۵۳ میلیون دلار به سازمان جهانی بهداشت کمک کرد، ممکن است همه کمک‌ها به این سازمان را در آینده متوقف کند. وی شامگاه چهارشنبه از رد این احتمال خودداری کرد که آمریکا، یکی از شرایط خود برای ادامه کمک‌ها را برکناری تدروس تعیین کند.
وی در گفتگو با فاکس نیوز گفت "ممکن است آمریکا هرگز دوباره (این کمک‌ها را) تایید نکند، و پول مالیات دهندگان آمریکایی را در اختیار سازمان جهانی بهداشت قرار ندهد. "
پمپئو همچنین در گفتگو‌های خصوصی با دیگر مقامات آمریکایی این ایده را مطرح کرده است که ساختاری به موازات سازمان جهانی بهداشت ایجاد شود که بودجه آمریکا برای مقابله با ویروس کرونا را دریافت کند. این موضوع را مقامات آگاه به این جریان اعلام کردند.
اقدامات دولت ترامپ علیه سازمان جهانی بهداشت باعث نگرانی دموکرات‌ها و برخی از جمهوریخواهانی شده است که تضعیف این سازمان را اقدامی مخاطره آمیز در بحبوحه بحران جهانی در عرصه بهداشت و سلامت می‌دانند.
«روی بلانت» سناتور جمهوریخواه که ریاست هیات نظارت بر بودجه‌های بهداشت و درمان سنا را نیز به عهده دارد در این باره گفت " در میانه این جنگ، زمان مناسبی برای حذف یکی از شرکا نیست، حتی اگر نگرانی‌ها در خصوص عملکرد این شریک، بسیار زیاد باشد. نمی‌خواهم به این موضوع فکر کنم. "
همچنین این نگرانی‌ها وجود دارد که آمریکا، که بیش از هر کشور دیگری به سازمان جهانی بهداشت بودجه اختصاص می‌دهد، ممکن است در مقایسه با چین از نفوذ کمتری برخوردار شود. چین روز پنجشنبه متعهد شد ۳۰ میلیون دلار به این سازمان کمک کند.
منتقدان تدروس می‌گویند وی و معاونان او نتوانستند ادعا‌های چین در اواسط ماه ژانویه را زیر سوال ببرند. مقامات چین در این تاریخ ادعا کردند هیچ شواهد دقیقی مبنی بر انتقال ویروس کرونا از انسان به انسان نیست. منتقدان همچنین عقیده دارند تدروس و معاونان او، فرصت‌های موجود برای ترغیب کشور‌ها به انجام اقدامات پیشگیرانه را از دست دادند.
تدروس که تبعه اتیوپی و متخصص میکروب شناسی است، تا کنون مورد حمله ۱۷ تن از نمایندگان جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا قرار گرفته است. آن‌ها هفته گذشته از تدروس خواستند از سمت خود کناره گیری کنند، زیرا به گفته آن‌ها سازمان جهانی بهداشت "نقشی حیاتی" ایفا می‌کند، اما آن‌ها دیگر به تدروس اعتماد ندارند.
سازمان‌هایی که با سازمان جهانی بهداشت همکاری می‌کنند، اعلام کرده اند این سازمان می‌توانست واکنش سریع تری به این بیماری همه گیر نشان دهد، اما تلاش‌ها با هدف تضعیف این سازمان، اکنون دچار انحراف شده است.
«شبا کراکر» معاون سیاست گذاری انسانی در موسسه «کر» در این باره گفت "سازمان جهانی بهداشت صرفا یک میانجی نیست. سازمان جهانی بهداشت، نقشی چند جانبه و مسلم را ایفا می‌کند، و تنها سازمانی است که ظرفیت، دسترسی و ماموریت جهانی را برای حمایت از پاسخ به بیماری‌های همه گیری دارد که همه کشور‌های جهان را تهدید می‌کنند. "
بلومبرگ نخستین بار روز جمعه گزارش داد دولت ترامپ در اندیشه ادامه برخی کمک‌های بودجه‌ای به سازمان جهانی بهداشت برای مقابله با فلج اطفال و شیوع ویروس کرونا در هفت کشور است. این اقدام ممکن است به عنوان تاییدی بر این موضوع باشد که برخی برنامه‌های خاص سازمان جهانی بهداشت، به آسانی قابل جایگزینی نیست. اما یک مقام عالی آمریکایی هشدار داد هیچ تصمیم گیری نهایی در خصوص این معافیت‌ها صورت نگرفته است.
برخی از محافظه کاران، تغییر مسیر بودجه و دور کردن آن از سازمان جهانی بهداشت را مورد دفاع قرار دادند و اعلام کردند این سازمان، توجه کافی را به بیماری‌های همه گیر شایع و در حال ظهور معطوف نکرده است، و اینکه تغییر مسیر این بودجه‌ها از طریق این سازمان، به هیچ وجه تضمین نمی‌کند که به این بحران‌ها به شکل موثرتری پرداخته شود.
«برت شافر» از کارشناسان «بنیاد هریتج» در اشاره به عملکرد سازمان جهانی بهداشت در خصوص بیماری‌های قلبی، سرطان و برنامه‌های اضطراری بخش بهداشت و درمان گفت "سازمان جهانی بهداشت، پول زیادی را صرف موارد دیگری غیر از بیماری‌های واگیر می‌کند. "
وی تایید کرد تامین بودجه مقطعی و جسته و گریخته برای تلاش‌های جهانی در حوزه بهداشت و درمان، از دورنمایی جهانی بهره‌مند نیست. وی همچنین با این موضوع مخالفت کرد که نظام سازمان ملل متحد، که شامل سازمان جهانی بهداشت و صندوق کودکان ملل متحد نیز می‌شود، قابل "جزء جزء شدن و تکرار" باشد.
مقامات آگاه اعلام کردند حضور آمریکا در رویداد‌های مرتبط با سازمان جهانی بهداشت نیز رو به کاهش گذاشته است. آمریکا روز جمعه در ضیافت ناهار سازمان جهانی بهداشت با موضوع تلاش‌های این سازمان برای تامین واکسن و دارو‌های مرتبط با ویروس کرونا شرکت نکرد. یک مقام آگاه سازمان جهانی بهداشت در این باره گفت رهبران این سازمان "واقعا" امیدوار بودند آمریکا در این مراسم حضور پیدا کند، و اینکه بار‌ها از واشنگتن خواستند تا در این مراسم حاضر شود. سخنگوی «الکس اِیزار» (Alex Azar) وزیر بهداشت و خدمات انسانی آمریکا نیز اعلام کرد وی به علت شرکت در جشن عید پاک، در نشست مجازی وزرای بهداشت کشور‌های عضو گروه بیست شرکت نکرد.
شورای امنیت سازمان ملل متحد از چند هفته پیش در تلاش برای تهیه قطعنامه‌ای بوده است که در آن، خواستار آتش بس جهانی به علت تقویت پاسخ‌ها به همه گیری ویروس کرونا می‌شود. در پیش نویس مطرح شده توسط فرانسه که نسخه‌ای از آن به رویت واشنگتن پست رسیده است، از کشور‌های عضو درخواست شده است تا "اطلاعات به موقع و شفاف خود را در خصوص شیوع بیماری کووید-۱۹ به اشتراک بگذارند" و "از اجرای کامل مقررات بین المللی سلامت سازمان جهانی بهداشت حمایت کنند. " به گفته مقامات اروپایی، اشاره به سازمان جهانی بهداشت در این پیش نویس، مورد مخالفت آمریکا قرار گرفت.
یک مقام آگاه وزارت امور خارجه آمریکا در این باره اعلام کرد این کشور همچنان از آتش بس جهانی به طور کلی حمایت می‌کند، اما باید به دنبال منافع "مشروع" خود نیز باشد.
در نسخه اخیر این قطعنامه، که توسط تونس و فرانسه تهیه شده است، لحنی مورد استفاده قرار گرفته است که امید می‌رود به واسطه آن، اختلافات در خصوص سازمان جهانی بهداشت، بعدا حل و فصل شود. در بخشی از این پیش نویس که نسخه‌ای از آن به رویت واشنگتن پست رسیده، آمده است تصمیم گیری درباره "مصالحه در خصوص زبان مورد استفاده درباره سازمان جهانی بهداشت" در "پایان مذاکرات" صورت خواهد گرفت.
در حالی که مذاکرات همچنان ادامه دارد، مقامات اروپایی عرصه سیاست داخلی آمریکا را مانعی در مسیر پاسخگویی کارآمد به این بحران قلمداد می‌کنند.
یک مقام عالی اروپایی در این باره گفت "آمریکا بر کارزار انتخابات دوباره (ریاست جمهوری)، و همچنین اینکه چه کسی مقصر این وضعیت فاجعه بار شیوع بیماری کووید-۱۹ در آمریکا است، تمرکز زیادی کرده است. آن‌ها سازمان جهانی بهداشت و چین را در این خصوص مقصر می‌دانند. بنابراین، توافق در خصوص یک زبان مشترک درباره سازمان جهانی بهداشت، بسیار دشوار خواهد بود. "