«کلزا» دانه‌ای سیاه با اقتصاد طلایی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آذربایجان غربی،کلزا یکی ازمهم ترین گیاهان زراعی است که از دانه آن جهت تولید روغن استفاده می‌شود و همه ساله مزارع کلزا با رنگ زیبای زرد، طبیعت چشم‌نواز و دل‌انگیز ی رادر استان آذربایجان غربی به وجود می آورد.

کشت این محصول کم آب بر و استراتژیک  باعث افزایش حاصلخیزی وبهبود خاک می شود به همین خاطر است که برای افزایش عملکرد در تولید گندم و همچنین افزایش پایداری این محصول، کشت کلزا بهترین راهکار است.

وقتی کلزا در تناوب با گندم قرارمی گیرد، باعث کاهش آفات و بیماری ها و علف های هرز مزارع شده و همچنین گندمی که بعد از کلزا کشت می شود افزایش عملکرد را به دنبال دارد.

استان آذربایجان غربی در میزان تولید کلزا و همچنین در سطح زیر کشت این محصول، رتبه هشتم را در کشور دارد.

کلزا از جمله محصولات کشاورزی است که در اواخر تابستان و اوایل پاییز به صورت آبی کشت می‌شود و این فصل کشت در آذربایجان غربی متقارن با شروع بارش‌های پاییزه است.

کلزا در این فصل تنها برای رویش نیاز به آبیاری دارد و بارش‌های پاییزه باعث رشد بوته می‌شود تا جایی که گیاه بتواند سرمایه زمستانه را تحمل کند.

اوج رشد و شکوفایی کلزا در فصل بهار است؛ فصلی که در آذربایجان غربی به خاطر بارش بهاره بویژه در سال‌های پربارش مزارع تنها از آب حاصل از بارش تغذیه می‌کند.

کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و دستیابی به خودکفایی در تولید از جمله مهمترین انگیزه‌های توسعه کشت این محصول است.

کشت مداوم گندم در اراضی زراعی سبب کاهش توان رویشی اراضی و افت قابل توجه میزان تولید گندم می­ شود که برای جلوگیری از این روند باید محصول دیگری را در تناوب گندم برای کشت جایگزین در نظر داشت که بررسی­‌های علمی نشان می­دهد دانه روغنی کلزا بهترین نوع محصول در این زمینه است.

کلزا (Brassica napus) یکی از گیاهان دانه روغنی مهم در مناطق معتدل و دارای طیف وسیعی از سازگاری اقلیمی است. دانه کلزا دارای ۲۵ تا ۵۵ درصد روغن، ۱۸ تا ۲۴ درصد پروتئین و ۱۲ تا ۲۰ درصد پوست است.

روغن کلزا بدلیل ترکیب مناسب اسید‌های چرب غیراشباع و درصد پایین اسید‌های چرب اشباع همانند زیتون جزء با کیفیت ­ترین روغن‌های خوراکی است.

طرح ۱۰ ساله خودکفایی دانه روغنی از چند سال قبل در کشور آغاز شده و سازمان جهاد کشاورزی از افزایش سطح کشت این محصول حمایت می‌کند چرا که سالیانه ۹۰ درصد دانه روغنی و مواد اولیه کارخانجات تولید روغن خوراکی کشور وارد می‌شود و هر سال برای این منظور چهار میلیارد دلار ارز اختصاص می‌یابد.

و در این میان تاکید رهبر معظم انقلاب بر توسعه کشت دانه کلزا برای خودکفایی در تولید روغن، نشان از ضرورت حرکت سریع در این عرصه است.

کارشناسان می‌گویند، سالیانه بیش از ۵۵ میلیون تن کلزا در کشور‌های عضو اتحادیه اروپا با ۲۲ میلیون تن، چین با ۱۳ تن و کانادا با ۲۰ تن به عنوان سه قطب تولیدکننده این محصول تولید می‌شود در حالی که میزان تولید این محصول در ایران کمتر از ۳۰۰ هزار تن در سال برآورد می‌شود.

صرفه جویی در مصرف آب، کنترل آفت ها، درآمد ۲ برابری از هر هکتار نسبت به کشت گندم و رعایت تنوع کشت در مزارع از مزایای کشت کلزاست و وزارت جهاد کشاورزی نیز با توزیع بذر یارانه‌ای و خرید تضمینی محصول از بهره برداران حمایت می‌کند.

آذربایجان غربی روزگاری دومین استان پرآب کشور بود، اما امروز سیمای کم آبی بر آن سایه انداخته است، باتوجه به بحران آب در این استان به خصوص در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، اصلاح الگوی کشت یکی از راهکار‌های دولت برای مدیریت منابع آبی و عبور از بحران کم آبی به شمار می‌رود.

رسول جلیلی رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به اهمیت کاشت کلزا اظهار کرد: کلزا از جمله محصولات مهم روغنی به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر مورد توجه جدی مسئولان قرار گرفته، اما هنوز جایگاه خود را جهت بهبود الگوی کشت در بین کشاورزان پیدا نکرده است؛ محصولی راهبردی که می‌تواند در حل مشکلات اقتصادی در بخش کشاورزی و کاهش مصرف آب نقش آفرین باشد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی ادامه داد: کشاورزان با توجه به خشکسالی‌های پی در پی، کمبود آب و تغییر شرایط اقلیمی و کمک به روند احیای دریاچه ارومیه، باید به سمت کشت‌های استراتژیک با آب بری کم حرکت کنند که یکی از این محصولات دانه‌های روغنی از جمله کلزاست.

جلیلی با بیان اینکه سازمان تعاون روستایی مباشر خرید کلزا در استان است، گفت: پیش بینی می‌شود امسال حدود ۸ هزار تن دانه روغنی کلزا در آذربایجان غربی از، ۳ هزار و ۳۲۴ هکتار سطح زیر کشت این محصول برداشت شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی  با بیان اینکه ۴۸ درصد مزارع کلزا در شهرستان پلدشت واقع شده است، اضافه کرد: پیش بینی می‌شود، شهرستان‌های پلدشت، بوکان، نقده، میاندوآب، پیرانشهر، مهاباد بیشترین میزان خرید‌ها را از زارعین استان داشته باشند.

کلزا در اواخر تابستان و اوایل پاییز به صورت آبی کشت می‌شود و این فصل کشت در آذربایجان غربی مقارن با شروع بارش‌های پاییزه است.

قلی‌زاده کارشناس مسئول دانه‌های روغنی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی نیز می گوید: امسال ۴۰۰ هکتار مزارع الگو در شهرستان‌های میاندوآب و بوکان با استفاده از بذر‌های داخلی و خارجی (فرانسه) کشت شده که پیش‌بینی برداشت محصول در این مزارع بیش از میانگین استان و حدود ۳.۵ تُن در هکتار است.

قلی‌زاده گفت: با توجه به اینکه خرید کلزا به صورت تضمینی بوده و محصول تولید شده تنها با این قیمت باید تحویل کارخانه‌های تولید روغن داده شود، فرصتی برای ورود دلالان به بازار کلزا وجود ندارد.

پرداخت تمامی مطالبات کلزا کاران

کرامتی معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی نیز با اشاره به مطالبات کلزا کاران می گوید:طی زمان برداشت محصول امسال، پنج هزار و ۴۵۴ تن دانه روغنی کلزا توسط مراکز خرید دولتی مستقر در ۹ شهرستان استان خریداری شده است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی افزود:در سال زراعی جاری، سه هزار و ۶۸۶ هکتار از مزارع استان به کشت کلزا اختصاص یافته بود که از این مقدار دو هزار و ۷۰۰هکتار قابلیت برداشت محصول را داشت.

کرامتی افزود: برای خرید تضمینی این محصول از کشاورزان ۶ مرکز خرید اصلی در شهرستان‌های پلدشت، خوی، نقده، پیرانشهر، میاندوآب و بوکان و سه مرکز خرید فرعی در شهرستان‌های ارومیه، سلماس و مهاباد راه‌اندازی شده بود.

این مسئول بیان کرد: در بین شهرستان‌های آذربایجان‌غربی، پلدشت با هزار و ۶۰۰ هکتار، جایگاه نخست کشت کلزا را در استان به خود اختصاص داده و بوکان با ۵۵۰ هکتار، نقده با ۴۴۷ هکتار، میاندوآب با ۲۳۱ هکتار و پیرانشهر با ۱۶۸ هکتار در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.

خان بابائی یکی از کشاورزان کلزا در ارومیه به خبرنگار صداوسیما می گوید:خرید تضمینی و صرفه اقتصادی کلزا موجب شده تا کشاورزان آذربایجان غربی به سمت کشت این محصول مهم و راهبردی روی بیاورند.

تقی زاده دیگر کشاورز کلزا کار ارومیه ای با انتقاد از نبود کارخانه روغن کشی مناسب در استان گفت:با بر طرف کردن موانع و مشکلات کشاورزان، سطح زیر کشت کلزا دراستان به بیش از ده هزار هکتار افزایش می‌یابد.

این کشاورز با اشاره به اینکه کشت کلزا یک محصول استراتژیک و سود ده است ، افزود:انتظار داریم دولت و وزارت جهاد کشاورزان از کشاورزان کلزا کار حمایت کنند.

قلی زاده مسئول کشت دانه روغنی جهاد کشاورزی استان با اشاره به موانع پیش روی کلزا کاران می گوید: عمده مشکلاتی که در کاشت کلزا در استان وجود دارد می‌توان به محدودیت تاریخ کشت، گا‌ها عدم تحویل بموقع اب برای اراضی پایاب سد‌ها و نبود کارخانجات روغن کشی در استان که باعث افزایش هزینه‌های حمل و نقل و کاهش کیفیت دانه روغی منجر می‌گردد.

مسئول کشت دانه روغنی جهاد کشاورزی استان بیان کرد: اگر دستگاه‌های زیربط وزارت خانه، شرکت غله و سازمان اب منطقه‌ای بتوانند هماهنگی‌های لازم در خصوص کشت کلزا  به عمل اورند کلزا را می‌توان به ۱۰ هزار هکتار در استان توسعه داد.

رستمیان دیگر کلزاکار نقده ای می گوید:امسال با توجه به افزایش هزینه های کاشت،داشت و برداشت کلزا باید قیمت خرید تضمینی کلزا افزایش یابد.

وی به افزایش سطح زیر کشت کلزا در استان تاکید کرد و افزود:کلزا یک محصول استراتژیک و کم آب بر است که کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه  می توانند با تغییر الگوی کشت خود از محصولات پرآب به آب بر در احیای دریاچه ارومیه به دولت کمک کنند.

افزایش نرخ خرید تضمینی دانه‌ روغنی کلزا

مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی درباره نظر وزارت برای افزایش نرخ خرید تضمینی دانه روغنی کلزا گفت: بر اساس این پیشنهاد به شورای اقتصاد، قیمت کلزا در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹، بالای ۹ هزار تومان تعیین می‌شود.

علیرضا مهاجر درباره پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی برای نرخ خرید تضمینی دانه روغنی کلزا در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ گفت: پیشنهاد ما این بوده که قیمت تضمینی از ۴۶ هزار و ۶۰۲ ریال در سال زراعی جاری به قیمت بالای ۹ هزار تومان در سال زراعی جدید افزایش یابد.

مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه این اقدام، باعث ترغیب کشاورزان برای افزایش کشت این محصول خواهد شد، ادامه داد: این امر در راستای پایداری تولیدغلات، افزایش درآمد کشاورزان و تامین نهاده‌های دام و طیورانجام می‌گیرد و از زارعین استان درخواست داریم با کشت به موقع و جایگزینی کشت این محصول با سایر محصولات زراعی روند تولید کلزا را شتاب بخشیده تا با مشارکت همگانی کشاورزان کشور را ازواردات دانه‌های روغنی بی نیاز کنیم.

مهاجر تاکید کرد: کشت کلزا در اوایل شهریورماه آغاز شده و در اواخر خرداد و اوایل تیر سال بعد برداشت می‌شود و استان آذربایجان غربی با داشتن اراضی مستعد و حاصلخیز جزو استان‌های پیشرودر زمینه کشت این محصول است.

کشت کلزا در اوایل شهریورماه آغاز می‌شود و برای جوانه‌زدن و رویش اولیه نیازمند آبیاری است؛ این محصول با شروع بارش‌های پاییزه نیازی به آبیاری ندارد و برداشت آن در اواخر خرداد و اوایل تیر سال بعد انجام می‌شود.

تامین روغن مورد نیاز کشور و جلوگیری از خروج ارز، تامین علوفه مورد نیاز دام و طیور و تامین امنیت غذایی و سلامت جامعه از اهداف توسعه کشت دانه‌های روغنی است.

کارشناسان، وارداتی بودن بخشی از بذر کلز، آشنا نبودن کشاورزان با این محصول، ضرورت اجرای تحقیقات میدانی برای شناسایی گونه های سازگار با شرایط اقلیمی این منطقه و تمایل بیشتر کشاورزان برای کشت محصولات معمول از جمله چغندرقند و نخود و سایر حبوبات را از جمله مشکلات ترویج کلزا به عنوان کشت جایگزین می دانند.

با توجه به اهمیت آب در کشور و روند خشک شدن دریاچه ارومیه، ترویج کشت جایگزین از جمله کلزا حائز اهیمت است چرا که علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب خودکفایی تولید دانه های روغنی نیز محقق می شود و این مهم نیازمند ترویج علمی و روشمند کشت این محصول برای کشاورزان منطقه است.

گزارش از ندا موسی زاده