پخش زنده
امروز: -
آداب و رسوم یزدی‌ها در ایام محرم
هرساله با شروع ایام محرم مردم نقاط مختلف استان یزد با آداب و رسوم خاصی به عزاداری می پردازند که امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا این آداب و رسوم قدری محدود شده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، در استان یزد شور حسینی در مردم به ویژه جوانان و نوجوانان با سیاه پوش کردن هر کوی و برزن، برافراشتن پرچم‌ها و بیرق سیاه به یاد مظلومیت امام حسین (ع) و خاندانش در کوچه‌ها وخیابان از روز‌های قبل محرم نمایان و شهر به استقبال محرم می‌رود.
مراسم‌های روضه خوانی، سخنرانی، دست‌های سینه زنی و زنجیرزنی یزد از شهرت خاصی برخوردارند و از هیات‌های معروف یزد می‌توان هیات فهادان، علقمه، خلف باغ، باغ گندم، بعثت، خرمشاه، گنبدسبز، پنبه کاران و مسجدجامع را نام برد
مراسم روضه خوانی
مراسم‌های روضه خوانی در یزد از بعد از نماز صبح تا پاسی از شب در حسنیها، تکایا و مساجد و برخی منازل و اماکن موقوفه با شور و شکوه خاصی برگزار می‌شود
عزاداری را از حسینیه خود شروع می‌کرده و به همراه دسته و شبیه‌های خود به سمت میدان امیر چخماق روانه می‌شده؛ در آنجا نخل را می‌بوسیده به دور کلک آن می‌چرخیده و پس از عزاداری باشکوه و نمایشی باز می‌گشته است.
در یزد نیز مانند بسیاری از شهر‌های کشور، هیئت‌های عزاداری در قالب هیئت سینه‌زنی و زنجیر زنی تشکیل می‌شود. قدمت برخی از هیئت‌های استان یزد به قرن‌ها می‌رسد که آداب و سنن و حتی تجهیزات عزاداری نسل به نسل به یادگار گذاشته شده است به گونه‌ای که حفظ و صیانت از آن سرلوحه کار دست‌اندرکاران هیئت‌های عزداری در هر دوره است.
نام بسیاری از هیئت‌ها برگرفته از محله و شهر است و جالب آنکه در برخی از هیئت‌هایی که گروه سنی خاصی در آن حضور می‌یابند نامی در حد سنین یاران و فرزندان حضرت ابا عبدالله را دارا هستند که می‌توان به هیئت «علی اصغر» مربوط به سنین کودکان و یا «قمر‌بنی هاشم» برای جوانان نام برد البته بدیهی است که اختصاص گروه سنی خاص به هیئت‌ها نمادین بوده و در تمام هیئت‌های کودک، خردسال نوجوان، جوان، میانسال و پیرمردان دوشادوش هم به عزاداری می‌پردازند.
از مجالس معروف روضه خوانی و قدیم یزد می‌توان مسجد مصلی عتیق، خانه امام حسینی ها، مسجد شاه طهماسب، مسجد بیاق خاق و حسینیه صفار را نام برد.
دسته سقا
در مراسم عزاداری امام حسین (ع)، گروهی از نوجوانان لباس سیاه می‌پوشند و لنگ قرمزی دور کمر خود می‌بندند. آن‌ها مشک روی دوش گذاشته و بازوبندی از قرآن‌مجید را که با پولک‌های رنگارنگ و برگ‌های فلزی نقره‌ای رنگ تزیین شده، بر کتف خود می‌بندند و در صفی منظم با ذاکر و سردسته خود هم خوانی می‌کنند. اگر فصل گرما باشد یکی دو نفر هم در پشت صف با مشک پر از آب و یا شرب گلاب به اهل مجلس و عزاداران آب می‌دهند. آن‌ها آب را در جام ابوالفضل (ع) ریخته و به مردم تعارف می‌کنند.
دسته سقای یک علم چهارگوش دوپایه و یا یک علم سه‌گوش با تمثال حضرت ابوالفضل (ع) را با خود حمل می‌کنند.
کتل بستن
در یزد به اسب زین کرده‌ای که به طرز خاص آراسته شده و پیشاپیش دسته عزاداری حرکت می‌کند، «کتل» می‌گویند. گاهی به گردن این اسب چند شال، ترمه یا ابریشمی به رنگ‌های سبز و سرخ آویزان کرده و سر و صورت حیوان را با چند قطعه آیینه کوچک، نگین، قرآن و ... آذین می کنند و گاه بنا بر سلیقه شخصی و به تعبیری دیگر، پارچه سفید خون‌آلودی را بر پشت حیوان می‌کشند و چند قطعه چوب رنگ شده قرمز به نشانه تیر و پیکان در پارچه فرو می‌کنند. هم چنین کبوتر زنده‌ای را که با رنگ قرمز آغشته شده نیز بر پشت اسب می‌گذارند. افسار این اسب یا کتل همواره در دست محافظ آن است و جلو دسته سینه‌زنی حرکت می‌کند و محافظ آن مرتب سر و صورت حیوان را نوازش می‌کند. این حرکت نمادین را «اسب و کتل» می‌نامند.
آش حسین
شبیه آش گندم و تقریبا با همان مواد است در فیروزآباد تاپیش از این فقط شب تاسوعا و اربعین می‌پختند، ولی در سال‌های اخیر محدودیت زمانی ندارد (البته در طول ۲ ماه محرم و صفر) و مناسبت آن منوط به میزان نذورات است.
آیین چاووش خوانی
آیین «چاووش‌خوانی» نیز از دیگر آیین‌های یزدی‌ها در ماه محرم است. این آیین که در مناسبت‌های دیگر مانند رمضان نیز برگزار می‌شود، همزمان با آیین «پرسه‌زنی» ولی با وسعتی بیشتر برگزار می‌شود.
در این مراسم، چاووش‌خوان به بالای بلندی می‌رود و با خواندن اشعاری در رثای امام حسین (ع)، مردم را از آمدن ماه محرم آگاه می‌کند.
تعزیه خوانی
صبح روز عاشورا مراسم تعزیه خوانی در اغلب نقاط استان یزد برگزار می‌شود و در این روز تعزیه‌خوان‌ها وقایع عاشورا را بازسازی می‌کنند.
مراسم تعزیه از ورود "شمر" به صحنه کربلا آغاز می‌شود و تا شهادت امام حسین (ع) ادامه دارد و تمامی گفتگو‌های میان افراد به صورت شعر رد و بدل می‌شود.
سیزده محرم در یزد
مردم مومن استان یزد از دیرباز در روز ۱۳محرم که آن را سوم امام‌حسین (ع) نیز می‌خوانند به برگزاری مراسم‌های مختلف عزاداری و به خصوص نخل‌برداری در گوشه و کنار شهر و در محلات مختلف می‌پردازند و به مقام والای شهدای کربلا ادای احترام می‌کنند.
مردم ولایتمدار یزد در آیینی کهن، مصادف با روز ۱۳ محرم با راه اندازی دستجات سینه زن و زنجیرزن و حضور در مسجد ملااسماعیل نسبت به برپایی مجلس عزاداری حضرت امام حسین (ع) و یاران و اصحاب وفادارش اقدام می‌کنند.
این مراسم معنوی از ابتدای صبح آغاز می شود و تا برگزاری نماز جماعت ظهر و عصر در این مکان مقدس ادامه خواهد داشت.
در روز سیزده محرم و سومین روز شهادت امام حسین (ع) در برخی نقاط استان یزد مراسم ویژه "هیات بنی اسد" برگزار می‌شود.
در این روز، هرساله با نزدیک شدن به ایام محرم مردم نقاط مختلف ایران از جمله یزد با آداب و رسوم خاصی به استقبال محرم می‌روند.
کرونا و عزاداری یزدی‌ها
متاسفانه امسال با شیوع ویروس کرونا بسیاری از این آداب و رسوم انجام نمی‌شود یا به صورت محدود برگزار می‌شود.
روضه خوانی‌ها با رعایت موارد بهداشتی، فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک در اکثر مناطق برپاست.
اما برخی دیگر از آیین‌ها از جمله جا به جا شدن هیئت مذهبی در محلات، پختن آش نذری، کتل بستن، نخل گردانی و ... برای حفظ سلامت مردم برگزار نمی‌شود.
نظر شما