پخش زنده
امروز: -
وب گردی
ترامپ یا بایدن؟
هر آنچه درباره انتخابات ریاستجمهوری آمریکا باید بدانید در این مطلب دنبال کنید.
به گزارش خبرگزاري صدا وسيما، انتخابات ریاستجمهوری امسال آمریکا به دلایل زیادی «تاریخی» و «مهم» توصیف شده است. برخی از این دلایل به عوامل خارجی مربوط میشود؛ مثلاً برگزاری انتخابات در شرایط خاص با توجه به شیوع ویروس کرونا. اما بعضی از این دلایل مربوط به شرایط داخلی آمریکا میشود؛ مثلاً اینکه مردم این کشور باید تصمیم بگیرند آیا میخواهند دونالد ترامپ چهار سال دیگر رئیسجمهورشان باشد یا نه. در گزارش پیش رو اطلاعات بیشتری درباره انتخابات امسال آمریکا خدمت مخاطبان محترم ارائه شده است.
اطلاعات کلی درباره انتخابات امسال
تاریخ رسمیِ رأیگیری برای انتخابات ریاستجمهوری امسال آمریکا، روز سهشنبه، ۳ نوامبر ۲۰۲۰ (۱۳ آبان ۹۹) تعیین شده است، اگرچه چنانکه در ادامه این گزارش خواهید دید، بخشی از فرآیند رأیگیری قبل از این تاریخ انجام خواهد شد. مردم آمریکا در این تاریخ پای دستگاههای اخذ رأی خواهند رفت تا در «فرآیندی غیرمستقیم» به گزینههای مدنظر خود برای ریاستجمهوری و معاون اولی رئیسجمهور رأی بدهند. انتخابات امسال، پنجاهونُهمین انتخابات ریاستجمهوری آمریکاست و نتیجهی آن میتواند تمدید دورهی ریاستجمهوری «دونالد ترامپ»، نامزد جمهوریخواهان و چهلوپنجمین رئیسجمهور آمریکا، یا انتخاب «جو بایدن»، نامزد دموکراتها، به عنوان چهلوششمین رئیسجمهور آمریکا باشد. البته، روی کاغذ، این احتمال ناچیز هم وجود دارد که یکی از نامزدهای دیگر از «حزبهای ثالث» در انتخابات امسال پیروز شوند.
در انتخاباتهای مقدماتی یا درونحزبی، که برای انتخاب نامزدهای نهاییِ حزبهای مختلف آمریکا بین ماههای فوریه تا آگوست سال جاری (بهمن ۹۸ تا شهریور ۹۹) برگزار شدند، ترامپ به عنوان ساکنِ فعلی کاخ سفید، تقریباً بدون هیچ مشکلی توانست نامزدی حزب جمهوریخواه را به دست بیاورد، اما بایدن با شماری از نامزدهای دیگر در حزب دموکرات رقابت کرد که تعدادشان در تاریخ سیاسی معاصر آمریکا، برای هر یک از دو حزب، بیسابقه بود. نزدیکترین رقیب بایدن، «برنی سندرز» نامزد مستقل-دموکرات بود که ۸ آوریل (۲۰ فروردین ۹۹) از رقابت کنارهگیری کرد و پنج روز بعد رسماً از بایدن حمایت کرد تا دموکراتها شانس بیشتری برای شکست ترامپ در انتخابات داشته باشند.
«برنی سندرز» (راست) و «جو بایدن» (چپ) طی یکی از مناظرههای درونحزبی دموکراتها در ماه ژانویه سال ۲۰۲۰؛ سندرز جدیترین رقیب بایدن بود که بعداً از او حمایت کرد تا حامیانش به بایدن رأی بدهند و دموکراتها متحدتر برای شکست ترامپ تلاش کنند
حزب دموکرات آمریکا برای انتخابات ریاستجمهوری امسال، «تاریخسازی»های زیادی کرد. از معرفی یک نامزد علناً همجنسگرا به نام «پیت بوتِجِج» گرفته تا انتخاب «کاملا هریس» به عنوان اولین آفریقایی-آمریکایی، اولین آسیایی-آمریکایی، و سومین زنی که نامزد معاون اولیِ یکی از دو حزبِ اصلی آمریکا میشود.
با این حال، رکوردهای جدیدی هم صرفنظر از اینکه ترامپ پیروزِ انتخابات شود یا بایدن، بعد از انتخابات ریاستجمهوری آمریکا ثبت خواهند شد. به عنوان نمونه، ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ (۱ بهمن ۹۹)، ترامپ یا بایدن، هر کدام که به عنوان رئیسجمهور سوگند یاد کند، به پیرترین نامزد انتخابات ریاستجمهوری آمریکا تبدیل خواهد شد که پیروز انتخابات میشود. البته اگر بایدن پیروز انتخابات شود، با ۷۸ سال سن، تبدیل به پیرترین رئیسجمهور آمریکا خواهد شد. در حال حاضر، این رکورد متعلق به رونالد ریگان است که در انتهای دور دوم ریاستجمهوریاش ۷۷ سال داشت.
انتخابات غیرمستقیم و «مجمع انتخابکنندگان»
بر خلاف آنچه از مفهوم انتخابات تصور میشود، مردم در آمریکا مستقیماً به رئیسجمهور و معاون اولِ مدنظرِ خود رأی نمیدهند، اگرچه نام آنها را روی برگ رأی میبینند و انتخاب میکنند. رأی مردم آمریکا برای انتخاب اعضای مجمعی تحت عنوان «مجمع انتخابکنندگان» یا «اِلِکتِرال کالِج» است؛ واقعیتی که بعضاً خودِ رأیدهندگان آمریکایی هم از آن بیاطلاع هستند. این «انتخابکننده»های رئیسجمهور، یا «اِلِکتِر» ها، در انتخابات دیگری شرکت خواهند کرد (که امسال در تاریخ ۱۴ دسامبر، مصادف با ۲۴ آذر ۹۹، برگزار میشود) و مستقیماً رئیسجمهور و معاون اول او را تعیین خواهد کرد.
در آستانه انتخابات قبلی ریاستجمهوری آمریکا، مفصلاً درباره مجمع انتخابکنندگان و سازوکار غیرمعمول انتخابات ریاستجمهوری در آمریکا توضیح داده است. توصیه میشود برای آشنایی با سازوکار انتخاب رئیسجمهور در آمریکا، دلایل طراحیِ این سازوکار، معایب آن، و مثالهایی باورنکردنی از نتایجِ استفاده از این فرآیند، در عین حال، یادآوری بخشی از آن گزارش در اینجا، همراه با ارائه توضیحات تکمیلی، برای جلوگیری از تکرار، مفید است.
«مجمع انتخابکنندگان» عبارتی غیررسمی است که در دهه اول قرن نوزدهم اختراع شد و برای اشاره به گروهی از «شهروندان» آمریکایی استفاده میشود که رأی آنها رئیسجمهور و معاون رئیسجمهور را انتخاب میکند. این مجمع متشکل از افرادی است که (در اکثریت ایالتهای آمریکا) توسط مردم انتخاب میشوند و نباید از اعضای کنگره یا نهادهای فدرال باشند. (در برخی ایالتهای آمریکا، مجمع انتخابکنندگان را نیز مردم انتخاب نمیکنند، بلکه نهادهای ایالتی مانند مجلس ایالتی، اعضای آن را «منصوب» میکنند.) هر ایالت آمریکا، دو نماینده در مجلس سنا و (بسته به جمعیت ایالت) تعدادی نماینده در مجلس نمایندگان آمریکا دارد. مجموع نمایندگان هر ایالت در این دو مجلس، یعنی تعداد نمایندگان آن ایالت در «کنگره»، برابر با تعداد نمایندگان ایالت در مجمع انتخابکنندگان نیز هست. به عبارت دیگر، هر ایالت در آمریکا، برابرِ تعدادِ نمایندگانش در کنگره، رأی برای انتخاب رئیسجمهور دارد؛ که به آن «رأی الکترال» میگویند.
جمعیت اعضای مجمع انتخابکنندگان در کل ایالتهای آمریکا در حال حاضر (مطابق سرشماری سال ۲۰۱۰ آمریکا) ۵۳۸ نفر است و نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری برای پیروزی در انتخابات باید دستکم ۲۷۰ رأی از ۵۳۸ رأی مجمع انتخابکنندگان را کسب کنند. اعضای مجمع انتخابکنندگان معمولاً خود را وابسته به یک حزب میدانند و اگر با رأی مردم انتخاب شوند، به نامزد همان حزب رأی میدهند. البته این مسئله استثناهایی هم دارد؛ مباحثی مانند «انتخابکنندههای خائن» (که به نامزدِ حزبِ مخالف رأی میدهند)، قوانین متفاوت ایالتی یا حزبی درباره جریمهی انتخابکنندههای خائن، و موضوعاتی از این دست که از حوصله این بحث خارج است. آنچه اهمیت دارد این است که رأی مردم آمریکا، ارتباط مستقیمی با انتخاب رئیسجمهور ندارد، بلکه برای تعیین تکلیف مجمع انتخابکنندگان است؛ این یعنی هیچ تضمینی وجود ندارد که رأی اکثریت مردم آمریکا حرف اول را در تعیین رئیسجمهور بزند.
البته اعضای مجمع انتخابکنندگان تقریباً هیچوقت به صورت شخصی به یکی از نامزدهای انتخابات رأی نمیدهند، بلکه صرفاً به صورت نمادین، به نمایندگی از مردم، به نامزدی رأی میدهند که اکثریتِ آرای مردمیِ آن ایالت را به دست آورده است. اما نکته اینجاست که، به جز در ایالتهای «مِین» و «نبراسکا»، در سایر ایالتهای آمریکا هر نامزدی که در آن ایالت بیشترین رأی مردمی را بیاورد، صاحب رأی همه اعضای مجمع انتخابکنندگان از آن ایالت میشود؛ و نقطهی آغاز مشکل همینجاست. نکات کوچک، اما تعیینکنندهای در این میان هست که با استناد به قانون اساسی آمریکا، قاعده «هر نفر یک رأی» را به کلی نادیده میگیرد.
بزرگترین مشکل در نحوه برگزاری انتخابات ریاستجمهوری آمریکا این است که ممکن است آرای اکثریت مردم (نمایانگر «محبوبیت» یک نامزد)، رئیسجمهور را انتخاب نکند. این اتفاق در تاریخ آمریکا پنج بار رخ داده است. در حقیقت، آخرین نامزدی که بدون به دست آوردن رأی اکثریت مردم آمریکا، در انتخابات ریاستجمهوری پیروز شد، دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ بود. ترامپ با ۶۲،۹۸۴،۸۲۸ رأی مردمی در حالی به پیروزی رسید که «هیلاری کلینتون» رقیب دموکراتش توانسته بود ۶۵،۸۵۳،۵۱۴ رأی کسب کند. طبق سازوکار انتخاباتی آمریکا، ترامپ با اختلاف زیادی در آرای الکترال موفق شد کلینتون را شکست بدهد؛ ۳۰۴ رأی به ۲۲۷ رأی (جالب است بدانید که در انتخابات آن سال، دو انتخابکننده خائن از حزب دموکرات به ترامپ رأی دادند و پنج انتخابکننده خائن از حزب جمهوریخواه به کلینتون).
با توجه به «ظرافت»های سازوکار انتخابات ریاستجمهوری در آمریکا، شاید بتوان این انتخابات را بیشتر به «کنکور» رایج در ایران تشبیه کرد تا به «انتخاباتِ دموکراتیک»؛ به عبارت دیگر، نامزدی که حائز اکثریت آرای مردم هم نشود، اگر بهتر بتواند از ترفندهای انتخاباتی استفاده کند، میتواند رأی اکثریت را خنثی کند. برای درک اینکه چگونه ممکن است یک نامزد، آرای اکثریت مردم را به دست نیاورد، اما پیروز انتخابات شود، این مثال ساده را در نظر بگیرید: فرض کنیم آمریکا تنها ۵ ایالت دارد (بزرگترین ایالتهای آمریکا و صاحبان بیشترین تعداد آرای انتخابکنندگان): کالیفرنیا (حدود ۳۷ میلیون جمعیت، ۵۵ رأی)، تگزاس (حدود ۲۵ میلیون جمعیت، ۳۸ رأی)، نیویورک (حدود ۱۹.۵ میلیون جمعیت، ۲۹ رأی)، فلوریدا (حدود ۱۹ میلیون جمعیت، ۲۹ رأی)، و ایلینویز (حدود ۱۳ میلیون جمعیت، ۲۰ رأی).
اکنون فرض کنیم که «نامزد شماره یک» بتواند در تنها دو ایالت کالیفرنیا و تگزاس، تعداد آرای مردمی معادل «نصف به علاوه یک» را کسب کند، یعنی حدود ۳۱ میلیون رأی مردمی. این تعداد آرای مردمی تضمین میکند که این نامزد، تمام آرای مجمع انتخابکنندگان در این دو ایالت را از آن خود خواهد کرد، یعنی ۹۳ رأی. از سوی دیگر، فرض کنیم «نامزد شماره دو» بتواند تمام آرای مردمی سه ایالت دیگر، به علاوه «نصف منهای یک» رأی مردمی در کالیفرنیا و تگزاس را به دست آورد، یعنی بیش از ۸۲/۵ میلیون رأی مردمی. این تعداد رأی مردمی، میتواند ۷۸ رأی در مجمع انتخابکنندگان را برای «نامزد شماره دو» تضمین کند.
در این صورت، «نامزد شماره دو» که بیش از ۵۱ میلیون رأی مردمی، بیشتر کسب کرده است، به خاطر کسب ۱۵ رأی کمتر در مجمع انتخابکنندگان (۷۸ نسبت به ۹۳)، نتیجه انتخابات را به «نامزد شماره یک» واگذار میکند. این محاسبه اگرچه در ابتدا، خیلی غیرواقعی به نظر میآید، اما آمارهای واقعی نشان میدهد نتیجهی برخی انتخاباتهای آمریکا همینگونه تعیین شده است. خوب است بدانید در انتخابات سال ۲۰۰۰، اگرچه بیش از ۱۰۰ میلیون نفر (تقریباً یک سوم جمعیت آمریکا) شرکت داشتند، اما ۷۹ درصد از آرای مردم یعنی حدود ۸۰ میلیون رأی، عملاً تأثیری در انتخاب رئیسجمهور این کشور نداشت. به همین ترتیب، در انتخابات سال ۲۰۰۸، اگر ۷۰ درصد از افرادی که پای دستگاههای رأیگیری رفتند، روز انتخابات در خانهشان مانده بودند، باز هم نتیجه انتخابات، تغییری نمیکرد.
ویژگیهای منحصربهفرد انتخابات امسال
انتخابات ریاستجمهوری امسال آمریکا ویژگیهای منحصربهفرد یا تقریباً منحصربهفردی دارد که در اینجا برخی از آنها برشمرده میشوند:
◄ شیوع ویروس کرونا: شیوع ویروس کرونا تأثیرات مختلفی روی روند تبلیغات انتخاباتی در آمریکا گذاشته و برگزاری انتخابات را نیز دستخوش تحولات بیسابقهای خواهد کرد. گردهماییهای تبلیغاتی در آمریکا توسط هر دو نامزد اصلی، یعنی ترامپ و بایدن، برای جلوگیری از تشکیل اجتماعات گسترده، لغو شدند. برگزاری انتخابات درونحزبی در بسیاری از ایالتها تعلیق یا مختل شد. اگرچه انتقادها از مدیریتِ ضعیف ترامپ درباره شیوع کرونا در آمریکا به ضرر نامزد جمهوریخواهان تمام میشود، اما ترامپ به عنوان رئیسجمهور کنونی، تریبونِ بسیار قویتری برای تبلیغات در اختیار دارد و از آن استفاده هم کرده است. به عنوان نمونه، رئیسجمهور آمریکا اخیراً کوتاهی در اعلام ضرورت استفاده از ماسک در سطح ملی را گردنِ جو بایدن انداخت که در حال حاضر مسئولیت سیاسیای ندارد. پس از تبلیغات ترامپ در سخنرانیهای روزانهاش از کاخ سفید، کارشناسان او را به سوءاستفاده از این نشستها متهم کردند.
◄ انتخابات پُستی: یکی از نتایج شیوع ویروس کرونا، تمایل بسیاری از ایالتها به استفاده از انتخابات پُستی است. اگرچه انتخابات با استفاده از نظام پستی در آمریکا پدیدهی جدیدی نیست، اما با توجه به شیوع کرونا، پیشبینی میشود استفاده از این روش، افزایش چشمگیری در انتخابات پیش رو داشته باشد. در انتخاباتهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ (میاندورهای کنگره - جزئیات بیشتر) حدود ۲۵ درصد از آرا از طریق پست ثبت شدند، اما پیشبینی میشود شمار آرای پستی در انتخابات امسال به ۸۰ میلیون عدد، یعنی بیش از دو برابرِ رقم سال ۲۰۱۶، برسد. در عین حال، موضوع رأیگیری پستی تبدیل به یک بحران ملی در آمریکا شده است. از یک طرف، شبکه پستی این کشور ممکن است جوابگوی این بارِ اضافه نباشد و از طرفِ دیگر، ترامپ که خودش عمدتاً در ایالت فلوریدا و به صورت پستی رأی میدهد، بارها ادعا کرده که رأیگیری پستی در انتخابات امسال منجر به تقلب گسترده میشود و حتی «انتخابات ۲۰۲۰ ناصحیحترین و تقلبآمیزترین انتخابات تاریخ خواهد بود.» این در حالی است که رسانههای آمریکا مرتباً این ادعا را بیاساس توصیف کردهاند. اگرچه بخشی از نگرانیها درباره شبکه پستی آمریکا، با وعدههای رئیس جدید پست آمریکا و طرح مجلس نمایندگان (که اکثریت دموکرات دارد) برای تخصیص ۲۵ میلیارد دلار بودجه اضطراری، تا حد زیادی رفع شده، اما ترامپ همچنان بر مخالفت با رأیگیری پستی مخالف است؛ مخالفتی که برخی کارشناسان، آن را تلاش رئیسجمهور آمریکا برای تأثیرگذاری بر روند انتخابات به سود خودش دانستهاند. عمدتاً پیشبینی میشود رأیگیری پستی بیشتر به نفع دموکراتها تمام شود تا جمهوریخواهان.
◄ پیشنهاد تعویق انتخابات: ترامپ نه تنها حاضر به امضای طرح اعطای بودجه بیشتر به پست نشده، بلکه حتی تلویحاً پیشنهاد داده انتخابات ریاستجمهوری آمریکا به تأخیر بیفتد تا زمانی که مردم بتوانند حضوراً پای دستگاههای رأیگیری بیایند. این پیشنهاد، اعتراض بایدن را نیز به دنبال داشته است. با این حال، کارشناسان میگویند تصمیمگیری درباره تعویق احتمالی انتخابات در حوزه اختیارات و به عهدهی کنگره است. به علاوه، متخصصان حقوقی میگویند از آنجایی که قانون اساسی آمریکا، تاریخ پایان دوره رئیسجمهور و معاون اولش را ۲۰ ژانویه تعیین کرده، حتی کنگره هم نخواهد توانست این تاریخ را تغییر بدهد. این یعنی ترامپ حتی در صورت تعویق انتخابات هم به هیچ عنوان نمیتواند بعد از این تاریخ، رئیسجمهور آمریکا باشد، بلکه طبق روالی مشخص، فرد دیگری به عنوان رئیسجمهور موقت منصوب خواهد شد.
◄ عدم پذیرش نتیجهی انتخابات: با توجه به توئیتهای متعدد ترامپ درباره تقلب گسترده در انتخابات امسال، بسیاری از رسانهها پیشبینی کردهاند که رئیسجمهور آمریکا ممکن است در صورت شکست در انتخابات، نتیجه انتخابات را نپذیرد. البته شخص ترامپ هم درباره عدم پذیرش شکست در انتخابات امسال صحبتهایی کرده و عملاً به این ادعاها دامن زده است. به عنوان مثال، ترامپ ماه آگوست امسال در سخنانی، که البته بیشتر جنبهی تبلیغاتی داشت، مدعی شد فقط در صورتی شکست میخورد که «انتخابات دستکاری شود.» با این وجود، کارشناسان معتقدند احتمال اینکه ترامپ واقعاً از پذیرش نتیجه انتخابات امسال امتناع کند، تقریباً صفر است، چراکه عوامل مختلفی به او این اجازه را نخواهند داد.
◄ ادعای دخالت خارجی: بعضی از مقامات آمریکایی، ایران، روسیه و چین را به تلاش برای دخالت در انتخابات امسال آمریکا متهم کردهاند. اگرچه این ادعاها جدید نیستند، اما امسال پررنگتر شدهاند. به عنوان مثال، کمپانی مایکروسافت اوایل ماه اکتبر سال ۲۰۱۹ مدعی شد گروهی از هکرها به نام «فسفر» (Phosphorus) که وابسته به دولت ایران هستند، تلاش کردهاند تا با نفوذ در حسابهای ایمیلی خبرنگاران، مقامات دولتی، و ستاد تبلیغاتی یکی از نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری، بر انتخابات امسال تأثیر بگذارند. مقامات آمریکایی میگویند ایران به دنبال کمک به جو بایدن است، چون معتقد است انتخاب دوباره ترامپ، فشارها علیه این کشور را افزایش خواهد داد.
ترامپ پیروز انتخابات خواهد شد یا بایدن؟
چنانکه توضیح داده شد، مطابق قانون اساسی آمریکا، رأی اکثریت مردم تأثیر مستقیمی در انتخاب رئیسجمهور این کشور ندارد؛ و این در صورتی است که بپذیریم رأی مردم آمریکا اصلاً میتواند تأثیری در انتخاب رئیسجمهور این کشور داشته باشد. به فرضِ اینکه رأی مردم واقعاً تأثیرگذار باشد، تبلیغاتِ زیادی درون آمریکا دارد صورت میگیرد تا مردمِ بیشتری پای صندوقهای رأی بیایند که تلویحاً به معنای تلاش برای برکنار کردن ترامپ است. با این حال، پیشبینی نتیجه انتخابات امسال تقریباً غیرممکن است.
برخی آمارها نشان میدهد شمار آرای سیاهپوستان، اسپانیاییتبارها، آسیاییتبارها، اقلیتهای نژادی دیگر، و «سفیدپوستان دارای مدرک دانشگاهی» در انتخابات امسال افزایش خواهد داشت که میتواند به نفع بایدن تمام شود، اما در عین حال، دور از انتظار نیست که ترامپ، حتی در صورت شکست در به دست آوردن رأی اکثریت مردم آمریکا، باز هم به لطف آرای الکترال، پیروز انتخابات امسال شود. روی هم رفته، عوامل مختلفی در تعیین نتیجه انتخابات ریاستجمهوری آمریکا دخیل هستند که چهبسا اصلیترینِ آنها، خواستِ نظام حاکم بر این کشور است که مستقل از دو حزب اصلی آمریکا عمل میکند و به آن «دولت پنهان» میگویند.
اطلاعات کلی درباره انتخابات امسال
تاریخ رسمیِ رأیگیری برای انتخابات ریاستجمهوری امسال آمریکا، روز سهشنبه، ۳ نوامبر ۲۰۲۰ (۱۳ آبان ۹۹) تعیین شده است، اگرچه چنانکه در ادامه این گزارش خواهید دید، بخشی از فرآیند رأیگیری قبل از این تاریخ انجام خواهد شد. مردم آمریکا در این تاریخ پای دستگاههای اخذ رأی خواهند رفت تا در «فرآیندی غیرمستقیم» به گزینههای مدنظر خود برای ریاستجمهوری و معاون اولی رئیسجمهور رأی بدهند. انتخابات امسال، پنجاهونُهمین انتخابات ریاستجمهوری آمریکاست و نتیجهی آن میتواند تمدید دورهی ریاستجمهوری «دونالد ترامپ»، نامزد جمهوریخواهان و چهلوپنجمین رئیسجمهور آمریکا، یا انتخاب «جو بایدن»، نامزد دموکراتها، به عنوان چهلوششمین رئیسجمهور آمریکا باشد. البته، روی کاغذ، این احتمال ناچیز هم وجود دارد که یکی از نامزدهای دیگر از «حزبهای ثالث» در انتخابات امسال پیروز شوند.
در انتخاباتهای مقدماتی یا درونحزبی، که برای انتخاب نامزدهای نهاییِ حزبهای مختلف آمریکا بین ماههای فوریه تا آگوست سال جاری (بهمن ۹۸ تا شهریور ۹۹) برگزار شدند، ترامپ به عنوان ساکنِ فعلی کاخ سفید، تقریباً بدون هیچ مشکلی توانست نامزدی حزب جمهوریخواه را به دست بیاورد، اما بایدن با شماری از نامزدهای دیگر در حزب دموکرات رقابت کرد که تعدادشان در تاریخ سیاسی معاصر آمریکا، برای هر یک از دو حزب، بیسابقه بود. نزدیکترین رقیب بایدن، «برنی سندرز» نامزد مستقل-دموکرات بود که ۸ آوریل (۲۰ فروردین ۹۹) از رقابت کنارهگیری کرد و پنج روز بعد رسماً از بایدن حمایت کرد تا دموکراتها شانس بیشتری برای شکست ترامپ در انتخابات داشته باشند.
«برنی سندرز» (راست) و «جو بایدن» (چپ) طی یکی از مناظرههای درونحزبی دموکراتها در ماه ژانویه سال ۲۰۲۰؛ سندرز جدیترین رقیب بایدن بود که بعداً از او حمایت کرد تا حامیانش به بایدن رأی بدهند و دموکراتها متحدتر برای شکست ترامپ تلاش کنند
حزب دموکرات آمریکا برای انتخابات ریاستجمهوری امسال، «تاریخسازی»های زیادی کرد. از معرفی یک نامزد علناً همجنسگرا به نام «پیت بوتِجِج» گرفته تا انتخاب «کاملا هریس» به عنوان اولین آفریقایی-آمریکایی، اولین آسیایی-آمریکایی، و سومین زنی که نامزد معاون اولیِ یکی از دو حزبِ اصلی آمریکا میشود.
با این حال، رکوردهای جدیدی هم صرفنظر از اینکه ترامپ پیروزِ انتخابات شود یا بایدن، بعد از انتخابات ریاستجمهوری آمریکا ثبت خواهند شد. به عنوان نمونه، ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ (۱ بهمن ۹۹)، ترامپ یا بایدن، هر کدام که به عنوان رئیسجمهور سوگند یاد کند، به پیرترین نامزد انتخابات ریاستجمهوری آمریکا تبدیل خواهد شد که پیروز انتخابات میشود. البته اگر بایدن پیروز انتخابات شود، با ۷۸ سال سن، تبدیل به پیرترین رئیسجمهور آمریکا خواهد شد. در حال حاضر، این رکورد متعلق به رونالد ریگان است که در انتهای دور دوم ریاستجمهوریاش ۷۷ سال داشت.
انتخابات غیرمستقیم و «مجمع انتخابکنندگان»
بر خلاف آنچه از مفهوم انتخابات تصور میشود، مردم در آمریکا مستقیماً به رئیسجمهور و معاون اولِ مدنظرِ خود رأی نمیدهند، اگرچه نام آنها را روی برگ رأی میبینند و انتخاب میکنند. رأی مردم آمریکا برای انتخاب اعضای مجمعی تحت عنوان «مجمع انتخابکنندگان» یا «اِلِکتِرال کالِج» است؛ واقعیتی که بعضاً خودِ رأیدهندگان آمریکایی هم از آن بیاطلاع هستند. این «انتخابکننده»های رئیسجمهور، یا «اِلِکتِر» ها، در انتخابات دیگری شرکت خواهند کرد (که امسال در تاریخ ۱۴ دسامبر، مصادف با ۲۴ آذر ۹۹، برگزار میشود) و مستقیماً رئیسجمهور و معاون اول او را تعیین خواهد کرد.
در آستانه انتخابات قبلی ریاستجمهوری آمریکا، مفصلاً درباره مجمع انتخابکنندگان و سازوکار غیرمعمول انتخابات ریاستجمهوری در آمریکا توضیح داده است. توصیه میشود برای آشنایی با سازوکار انتخاب رئیسجمهور در آمریکا، دلایل طراحیِ این سازوکار، معایب آن، و مثالهایی باورنکردنی از نتایجِ استفاده از این فرآیند، در عین حال، یادآوری بخشی از آن گزارش در اینجا، همراه با ارائه توضیحات تکمیلی، برای جلوگیری از تکرار، مفید است.
«مجمع انتخابکنندگان» عبارتی غیررسمی است که در دهه اول قرن نوزدهم اختراع شد و برای اشاره به گروهی از «شهروندان» آمریکایی استفاده میشود که رأی آنها رئیسجمهور و معاون رئیسجمهور را انتخاب میکند. این مجمع متشکل از افرادی است که (در اکثریت ایالتهای آمریکا) توسط مردم انتخاب میشوند و نباید از اعضای کنگره یا نهادهای فدرال باشند. (در برخی ایالتهای آمریکا، مجمع انتخابکنندگان را نیز مردم انتخاب نمیکنند، بلکه نهادهای ایالتی مانند مجلس ایالتی، اعضای آن را «منصوب» میکنند.) هر ایالت آمریکا، دو نماینده در مجلس سنا و (بسته به جمعیت ایالت) تعدادی نماینده در مجلس نمایندگان آمریکا دارد. مجموع نمایندگان هر ایالت در این دو مجلس، یعنی تعداد نمایندگان آن ایالت در «کنگره»، برابر با تعداد نمایندگان ایالت در مجمع انتخابکنندگان نیز هست. به عبارت دیگر، هر ایالت در آمریکا، برابرِ تعدادِ نمایندگانش در کنگره، رأی برای انتخاب رئیسجمهور دارد؛ که به آن «رأی الکترال» میگویند.
جمعیت اعضای مجمع انتخابکنندگان در کل ایالتهای آمریکا در حال حاضر (مطابق سرشماری سال ۲۰۱۰ آمریکا) ۵۳۸ نفر است و نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری برای پیروزی در انتخابات باید دستکم ۲۷۰ رأی از ۵۳۸ رأی مجمع انتخابکنندگان را کسب کنند. اعضای مجمع انتخابکنندگان معمولاً خود را وابسته به یک حزب میدانند و اگر با رأی مردم انتخاب شوند، به نامزد همان حزب رأی میدهند. البته این مسئله استثناهایی هم دارد؛ مباحثی مانند «انتخابکنندههای خائن» (که به نامزدِ حزبِ مخالف رأی میدهند)، قوانین متفاوت ایالتی یا حزبی درباره جریمهی انتخابکنندههای خائن، و موضوعاتی از این دست که از حوصله این بحث خارج است. آنچه اهمیت دارد این است که رأی مردم آمریکا، ارتباط مستقیمی با انتخاب رئیسجمهور ندارد، بلکه برای تعیین تکلیف مجمع انتخابکنندگان است؛ این یعنی هیچ تضمینی وجود ندارد که رأی اکثریت مردم آمریکا حرف اول را در تعیین رئیسجمهور بزند.
البته اعضای مجمع انتخابکنندگان تقریباً هیچوقت به صورت شخصی به یکی از نامزدهای انتخابات رأی نمیدهند، بلکه صرفاً به صورت نمادین، به نمایندگی از مردم، به نامزدی رأی میدهند که اکثریتِ آرای مردمیِ آن ایالت را به دست آورده است. اما نکته اینجاست که، به جز در ایالتهای «مِین» و «نبراسکا»، در سایر ایالتهای آمریکا هر نامزدی که در آن ایالت بیشترین رأی مردمی را بیاورد، صاحب رأی همه اعضای مجمع انتخابکنندگان از آن ایالت میشود؛ و نقطهی آغاز مشکل همینجاست. نکات کوچک، اما تعیینکنندهای در این میان هست که با استناد به قانون اساسی آمریکا، قاعده «هر نفر یک رأی» را به کلی نادیده میگیرد.
بزرگترین مشکل در نحوه برگزاری انتخابات ریاستجمهوری آمریکا این است که ممکن است آرای اکثریت مردم (نمایانگر «محبوبیت» یک نامزد)، رئیسجمهور را انتخاب نکند. این اتفاق در تاریخ آمریکا پنج بار رخ داده است. در حقیقت، آخرین نامزدی که بدون به دست آوردن رأی اکثریت مردم آمریکا، در انتخابات ریاستجمهوری پیروز شد، دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ بود. ترامپ با ۶۲،۹۸۴،۸۲۸ رأی مردمی در حالی به پیروزی رسید که «هیلاری کلینتون» رقیب دموکراتش توانسته بود ۶۵،۸۵۳،۵۱۴ رأی کسب کند. طبق سازوکار انتخاباتی آمریکا، ترامپ با اختلاف زیادی در آرای الکترال موفق شد کلینتون را شکست بدهد؛ ۳۰۴ رأی به ۲۲۷ رأی (جالب است بدانید که در انتخابات آن سال، دو انتخابکننده خائن از حزب دموکرات به ترامپ رأی دادند و پنج انتخابکننده خائن از حزب جمهوریخواه به کلینتون).
با توجه به «ظرافت»های سازوکار انتخابات ریاستجمهوری در آمریکا، شاید بتوان این انتخابات را بیشتر به «کنکور» رایج در ایران تشبیه کرد تا به «انتخاباتِ دموکراتیک»؛ به عبارت دیگر، نامزدی که حائز اکثریت آرای مردم هم نشود، اگر بهتر بتواند از ترفندهای انتخاباتی استفاده کند، میتواند رأی اکثریت را خنثی کند. برای درک اینکه چگونه ممکن است یک نامزد، آرای اکثریت مردم را به دست نیاورد، اما پیروز انتخابات شود، این مثال ساده را در نظر بگیرید: فرض کنیم آمریکا تنها ۵ ایالت دارد (بزرگترین ایالتهای آمریکا و صاحبان بیشترین تعداد آرای انتخابکنندگان): کالیفرنیا (حدود ۳۷ میلیون جمعیت، ۵۵ رأی)، تگزاس (حدود ۲۵ میلیون جمعیت، ۳۸ رأی)، نیویورک (حدود ۱۹.۵ میلیون جمعیت، ۲۹ رأی)، فلوریدا (حدود ۱۹ میلیون جمعیت، ۲۹ رأی)، و ایلینویز (حدود ۱۳ میلیون جمعیت، ۲۰ رأی).
اکنون فرض کنیم که «نامزد شماره یک» بتواند در تنها دو ایالت کالیفرنیا و تگزاس، تعداد آرای مردمی معادل «نصف به علاوه یک» را کسب کند، یعنی حدود ۳۱ میلیون رأی مردمی. این تعداد آرای مردمی تضمین میکند که این نامزد، تمام آرای مجمع انتخابکنندگان در این دو ایالت را از آن خود خواهد کرد، یعنی ۹۳ رأی. از سوی دیگر، فرض کنیم «نامزد شماره دو» بتواند تمام آرای مردمی سه ایالت دیگر، به علاوه «نصف منهای یک» رأی مردمی در کالیفرنیا و تگزاس را به دست آورد، یعنی بیش از ۸۲/۵ میلیون رأی مردمی. این تعداد رأی مردمی، میتواند ۷۸ رأی در مجمع انتخابکنندگان را برای «نامزد شماره دو» تضمین کند.
در این صورت، «نامزد شماره دو» که بیش از ۵۱ میلیون رأی مردمی، بیشتر کسب کرده است، به خاطر کسب ۱۵ رأی کمتر در مجمع انتخابکنندگان (۷۸ نسبت به ۹۳)، نتیجه انتخابات را به «نامزد شماره یک» واگذار میکند. این محاسبه اگرچه در ابتدا، خیلی غیرواقعی به نظر میآید، اما آمارهای واقعی نشان میدهد نتیجهی برخی انتخاباتهای آمریکا همینگونه تعیین شده است. خوب است بدانید در انتخابات سال ۲۰۰۰، اگرچه بیش از ۱۰۰ میلیون نفر (تقریباً یک سوم جمعیت آمریکا) شرکت داشتند، اما ۷۹ درصد از آرای مردم یعنی حدود ۸۰ میلیون رأی، عملاً تأثیری در انتخاب رئیسجمهور این کشور نداشت. به همین ترتیب، در انتخابات سال ۲۰۰۸، اگر ۷۰ درصد از افرادی که پای دستگاههای رأیگیری رفتند، روز انتخابات در خانهشان مانده بودند، باز هم نتیجه انتخابات، تغییری نمیکرد.
ویژگیهای منحصربهفرد انتخابات امسال
انتخابات ریاستجمهوری امسال آمریکا ویژگیهای منحصربهفرد یا تقریباً منحصربهفردی دارد که در اینجا برخی از آنها برشمرده میشوند:
◄ شیوع ویروس کرونا: شیوع ویروس کرونا تأثیرات مختلفی روی روند تبلیغات انتخاباتی در آمریکا گذاشته و برگزاری انتخابات را نیز دستخوش تحولات بیسابقهای خواهد کرد. گردهماییهای تبلیغاتی در آمریکا توسط هر دو نامزد اصلی، یعنی ترامپ و بایدن، برای جلوگیری از تشکیل اجتماعات گسترده، لغو شدند. برگزاری انتخابات درونحزبی در بسیاری از ایالتها تعلیق یا مختل شد. اگرچه انتقادها از مدیریتِ ضعیف ترامپ درباره شیوع کرونا در آمریکا به ضرر نامزد جمهوریخواهان تمام میشود، اما ترامپ به عنوان رئیسجمهور کنونی، تریبونِ بسیار قویتری برای تبلیغات در اختیار دارد و از آن استفاده هم کرده است. به عنوان نمونه، رئیسجمهور آمریکا اخیراً کوتاهی در اعلام ضرورت استفاده از ماسک در سطح ملی را گردنِ جو بایدن انداخت که در حال حاضر مسئولیت سیاسیای ندارد. پس از تبلیغات ترامپ در سخنرانیهای روزانهاش از کاخ سفید، کارشناسان او را به سوءاستفاده از این نشستها متهم کردند.
◄ انتخابات پُستی: یکی از نتایج شیوع ویروس کرونا، تمایل بسیاری از ایالتها به استفاده از انتخابات پُستی است. اگرچه انتخابات با استفاده از نظام پستی در آمریکا پدیدهی جدیدی نیست، اما با توجه به شیوع کرونا، پیشبینی میشود استفاده از این روش، افزایش چشمگیری در انتخابات پیش رو داشته باشد. در انتخاباتهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ (میاندورهای کنگره - جزئیات بیشتر) حدود ۲۵ درصد از آرا از طریق پست ثبت شدند، اما پیشبینی میشود شمار آرای پستی در انتخابات امسال به ۸۰ میلیون عدد، یعنی بیش از دو برابرِ رقم سال ۲۰۱۶، برسد. در عین حال، موضوع رأیگیری پستی تبدیل به یک بحران ملی در آمریکا شده است. از یک طرف، شبکه پستی این کشور ممکن است جوابگوی این بارِ اضافه نباشد و از طرفِ دیگر، ترامپ که خودش عمدتاً در ایالت فلوریدا و به صورت پستی رأی میدهد، بارها ادعا کرده که رأیگیری پستی در انتخابات امسال منجر به تقلب گسترده میشود و حتی «انتخابات ۲۰۲۰ ناصحیحترین و تقلبآمیزترین انتخابات تاریخ خواهد بود.» این در حالی است که رسانههای آمریکا مرتباً این ادعا را بیاساس توصیف کردهاند. اگرچه بخشی از نگرانیها درباره شبکه پستی آمریکا، با وعدههای رئیس جدید پست آمریکا و طرح مجلس نمایندگان (که اکثریت دموکرات دارد) برای تخصیص ۲۵ میلیارد دلار بودجه اضطراری، تا حد زیادی رفع شده، اما ترامپ همچنان بر مخالفت با رأیگیری پستی مخالف است؛ مخالفتی که برخی کارشناسان، آن را تلاش رئیسجمهور آمریکا برای تأثیرگذاری بر روند انتخابات به سود خودش دانستهاند. عمدتاً پیشبینی میشود رأیگیری پستی بیشتر به نفع دموکراتها تمام شود تا جمهوریخواهان.
◄ پیشنهاد تعویق انتخابات: ترامپ نه تنها حاضر به امضای طرح اعطای بودجه بیشتر به پست نشده، بلکه حتی تلویحاً پیشنهاد داده انتخابات ریاستجمهوری آمریکا به تأخیر بیفتد تا زمانی که مردم بتوانند حضوراً پای دستگاههای رأیگیری بیایند. این پیشنهاد، اعتراض بایدن را نیز به دنبال داشته است. با این حال، کارشناسان میگویند تصمیمگیری درباره تعویق احتمالی انتخابات در حوزه اختیارات و به عهدهی کنگره است. به علاوه، متخصصان حقوقی میگویند از آنجایی که قانون اساسی آمریکا، تاریخ پایان دوره رئیسجمهور و معاون اولش را ۲۰ ژانویه تعیین کرده، حتی کنگره هم نخواهد توانست این تاریخ را تغییر بدهد. این یعنی ترامپ حتی در صورت تعویق انتخابات هم به هیچ عنوان نمیتواند بعد از این تاریخ، رئیسجمهور آمریکا باشد، بلکه طبق روالی مشخص، فرد دیگری به عنوان رئیسجمهور موقت منصوب خواهد شد.
◄ عدم پذیرش نتیجهی انتخابات: با توجه به توئیتهای متعدد ترامپ درباره تقلب گسترده در انتخابات امسال، بسیاری از رسانهها پیشبینی کردهاند که رئیسجمهور آمریکا ممکن است در صورت شکست در انتخابات، نتیجه انتخابات را نپذیرد. البته شخص ترامپ هم درباره عدم پذیرش شکست در انتخابات امسال صحبتهایی کرده و عملاً به این ادعاها دامن زده است. به عنوان مثال، ترامپ ماه آگوست امسال در سخنانی، که البته بیشتر جنبهی تبلیغاتی داشت، مدعی شد فقط در صورتی شکست میخورد که «انتخابات دستکاری شود.» با این وجود، کارشناسان معتقدند احتمال اینکه ترامپ واقعاً از پذیرش نتیجه انتخابات امسال امتناع کند، تقریباً صفر است، چراکه عوامل مختلفی به او این اجازه را نخواهند داد.
◄ ادعای دخالت خارجی: بعضی از مقامات آمریکایی، ایران، روسیه و چین را به تلاش برای دخالت در انتخابات امسال آمریکا متهم کردهاند. اگرچه این ادعاها جدید نیستند، اما امسال پررنگتر شدهاند. به عنوان مثال، کمپانی مایکروسافت اوایل ماه اکتبر سال ۲۰۱۹ مدعی شد گروهی از هکرها به نام «فسفر» (Phosphorus) که وابسته به دولت ایران هستند، تلاش کردهاند تا با نفوذ در حسابهای ایمیلی خبرنگاران، مقامات دولتی، و ستاد تبلیغاتی یکی از نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری، بر انتخابات امسال تأثیر بگذارند. مقامات آمریکایی میگویند ایران به دنبال کمک به جو بایدن است، چون معتقد است انتخاب دوباره ترامپ، فشارها علیه این کشور را افزایش خواهد داد.
ترامپ پیروز انتخابات خواهد شد یا بایدن؟
چنانکه توضیح داده شد، مطابق قانون اساسی آمریکا، رأی اکثریت مردم تأثیر مستقیمی در انتخاب رئیسجمهور این کشور ندارد؛ و این در صورتی است که بپذیریم رأی مردم آمریکا اصلاً میتواند تأثیری در انتخاب رئیسجمهور این کشور داشته باشد. به فرضِ اینکه رأی مردم واقعاً تأثیرگذار باشد، تبلیغاتِ زیادی درون آمریکا دارد صورت میگیرد تا مردمِ بیشتری پای صندوقهای رأی بیایند که تلویحاً به معنای تلاش برای برکنار کردن ترامپ است. با این حال، پیشبینی نتیجه انتخابات امسال تقریباً غیرممکن است.
برخی آمارها نشان میدهد شمار آرای سیاهپوستان، اسپانیاییتبارها، آسیاییتبارها، اقلیتهای نژادی دیگر، و «سفیدپوستان دارای مدرک دانشگاهی» در انتخابات امسال افزایش خواهد داشت که میتواند به نفع بایدن تمام شود، اما در عین حال، دور از انتظار نیست که ترامپ، حتی در صورت شکست در به دست آوردن رأی اکثریت مردم آمریکا، باز هم به لطف آرای الکترال، پیروز انتخابات امسال شود. روی هم رفته، عوامل مختلفی در تعیین نتیجه انتخابات ریاستجمهوری آمریکا دخیل هستند که چهبسا اصلیترینِ آنها، خواستِ نظام حاکم بر این کشور است که مستقل از دو حزب اصلی آمریکا عمل میکند و به آن «دولت پنهان» میگویند.
نظر شما