گرجستان و بحران در قفقاز

 به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، مجتبي شاهسوني کارشناس مسائل بين الملل درباره نقش گرجستان در بحران قفقاز نوشت: قفقاز منطقه‌ای است بین دریای سیاه و دریای خزر، منطقه‌ای در اوراسیا که از شمال به روسیه و از جنوب غرب به ترکیه و از غرب به دریای سیاه و از شرق به دریای خزر و از جنوب به ایران محدود است. کوه‌های قفقاز جداکننده اروپا از آسیاست. در شمال قفقاز چچن، اینگوش، داغستان، ادیق، کاباردینو-بالکاریا، کارچای-چرکیسیا، اوستیای شمالی، کراسنودار کرای و استاوروپول کرای و در جنوب ارمنستان، آذربایجان (شامل ناگور و قره باغ) و گرجستان (شامل آبخازیا و اوستیای جنوبی) می‌شود. روسیه منطقه قفقاز جنوب شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان را خارج نزدیک می‌نامند که قبل از فروپاشی شوروی جزء قلمرو این کشور محسوب می‌شد.
ریشه‌های بحران در قفقاز
در منطقه قفقاز بیش از هفتاد قوم و نژاد زندگی می‌کنند، به گونه‌ای که در این منطقه یکی از متکثرترین بافت‌های جمعیتی در جهان یافت می‌شود. در طــول دوران طولانی حاکمیت کمونیسم و اعمال سیاسـت حـذف هویـتهـای قـومی و مـذهبی تـلاش گسترد‌های برای همسان سازی قـومی در این منطقه صـورت گرفـت؛ سیاسـتی کـه باعـث انباشـته شـدن درخواسـت هـای قـومی گردیـد. اعمـال ایـن سیاست باعث شد تا معادلات در منطقه قفقاز بسیار پیچیده گردد.
مسئله مرزبندی‌های مصنوعی که ریـشه در سیاســت هــای رهبــران اتحــاد جمــاهیر شوروی به ویژه در دوران استالین دارد، یکـی از مهمترین ریشه‌های بحـران هـای قـومی در منطقه بـه شـمار مـی رود. استمرار بحران هـای مختلـف در ایـن منطقـه ناشی از عوامـل متعـدد داخلـی، منطقـه‌ای و فرا منطقـه‌ای اسـت. ریشه‌های بحران در منطقـه مربـوط بـه سال‌های اخیر نیست. علاوه بر میـراث اتحـاد جماهیر شوروی که اختلافات قومی- نژادی را نهادینـه کـرده، رقابـت قـدرت هـا در ایـن منطقه موجب بروز بحران هـای جدیـد شـده اسـت.

گرجستان و بحران در قفقاز
ارتش سرخ شوروی در سال ۱۹۲۱ میلادی (۱۳۰۰ شمسی) به گرجستان حمله کرد و به مدت ۷۰ سال، گرجستان یکی از جمهوری‌های شوروی بود تا اینکه در سال ۱۹۹۱ میلادی (۱۳۷۰ شمسی)، به استقلال رسمی رسید. پایتخت این کشور تفلیس است. گرجی‌ها بزرگترین قوم گرجستان بوده و در تمام این کشور پراکنده‌اند و قدرت مرکزی در اختیار آنان است. آذربایجانی‌های گرجستان نیز به عنوان بزرگ‌ترین اقلیت قومی گرجستان براساس آخرین سرشماری قومی دولت گرجستان به‌شمار می‌رود. گرجــستان در منطقه‌ای قرار گرفته که به دلیل وجود برخی بحران‌ها و بلوک بندی‌ها در منطقه قفقـاز شـمالی و همچنین استمرار تنش هـا بـین آذربایجـان و ارمنستان دارای اهمیت و حـساسیت خاصـی اسـت. از سـوی دیگـر، بنـا بـه دلایـل مختلــف، منطقــه قفقــاز جنــوبی در دوره پس از فروپاشی شوروی به یک مرکز مسابقه ژئوپلیتیــک بــین روســیه و آمریکــا تبــدیل شده است.
گرجستان به عنوان یکـی از کـشور‌های منطقه قفقاز در کانون تنش‌های قومی پس از فروپاشی شوروی قرار دارد. گرجی‌ها در طول تاریخ نـشان داده انـد کـه آن‌ها همـواره بـا مـسکو دارای مشکل بوده و یک نیروی گریز از مرکز محــسوب مــی شــده انــد. از ســوی دیگــر، در طیف‌هایی از جامعه گرجستان همواره نـوعی همسویی با غرب به چشم مـی خـورده اسـت. واگرایی گرجستان نسبت به روسیه پس از انقلاب رنگـین در گرجـستان و بـه قـدرت رسیدن ساکاشـویلی بـه اوج خـود رسـید. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻮاﺿﻊ ﻏﺮب ﺑﻪ رﻫﺒﺮی آمریکا ﺑﺎ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن، ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن و ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻫﻤﺴﻮست.

گرجستان و جنگ ۲۰۰۸
در اوت ۲۰۰۸ میلادی جنگ اوستیای جنوبی رخ داد. در این جنگ، ارتش گرجستان برای تصرف اوستیای جنوبی به این منطقه یورش برد، ولی واکنش شدید روسیه سبب شد که ارتش گرجستان مجبور به عقب‌نشینی شود. اکنون روسیه، استقلال دو منطقه آبخازیا و اوستیای جنوبی را به رسمیت شناخته و با حضور نیرو‌های خود در این دو منطقه، عملاً کنترل آن‌ها را در دست دارد.

گرجستان و بحران قره باغ
گرجستان همسایه شمالی هر دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان است. سالومه زورابیشویلی رئیس‌جمهوری گرجستان اخیراً و بعد  از  تشدید تنش میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره باغ، پیشنهاد حل مناقشه قره‌باغ را مطرح کرد. رئیس‌جمهوری گرجستان همچنین تاکید کرده است که حفظ بی طرف بودن گرجستان در این مناقشه امری مهم به شمار می‌رود. در همین راستا وزیر امور خارجه گرجستان نیز هشدار داده است ادامه تنش‌ها و جنگ میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان موجب نابودی حق حاکمیت سه کشور منطقه قفقاز جنوبی خواهد شد. موضع گیری هایی که از بی طرفی گرجستان در بحران قره باغ حکایت دارد.