سرگیجه؛ علائم و درمان

وقتی یکی از اندام های بدن همچون چشم، مغز، گوش درونی، اعصاب درون پا و ستون فقرات مختل می‌شوند احساس سرگیجه به شما دست می‌دهد که می‌تواند نشانه‌ای جدی باشد و همچنین خطرناک اگر باعث شود شما زمین بخورید.

به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما، به احساس سبکی سر، حالت خواب‌آلودگی یا عدم تعادل سرگیجه می‌گویند. سرگیجه اندام‌های حسی، به‌ویژه چشم و گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بنابراین گاهی اوقات می‌تواند باعث غش شود. سرگیجه یک بیماری نیست، بلکه بیشتر نشانه‌ای از اختلالات مختلف است.

قسمت‌های متعدی از بدن شما مثل چشم‌هایتان، مغزتان، گوش درونی، اعصاب درون پاهایتان و ستون فقرات به کمک یکدیگر موجب ایجاد تعادل در بدن شما می‌شوند. وقتی یکی از این موارد مختل می‌شوند احساس سرگیجه به شما دست می‌دهد که می‌تواند نشانه‌ای جدی باشد و همچنین خطرناک اگر باعث شود شما زمین بخورید.

سرگیجه و عدم تعادل ممکن است موجب احساس گیجی و سرگیجه شوند، اما این دو اصطلاح علائم مختلفی را توصیف می‌کنند. سرگیجه با احساس چرخش، مانند چرخش اتاق به دور سر، مشخص می‌شود. همچنین ممکن است مانند بیماری حرکت (ماشین‌گرفتگی) احساس شود یا انگار به یک طرف متمایل شده‌اید. عدم تعادل، از دست دادن تعادل یا توازن است. سرگیجه واقعی احساس سبکی سر یا تقریباً غش کردن است.

سرگیجه شایع است و علت اصلی آن معمولاً جدی نیست. گه گاهی دچار سرگیجه شدن جای نگرانی ندارد؛ اما اگر به‌طور مکرر دچار سرگیجه بدون دلیل مشخص یا برای مدتی طولانی هستید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

 

 

علل رایج سرگیجه، میگرن، دارو‌ها و الکل است. علاوه بر این‌ها سرگیجه می‌تواند ناشی از مشکلی در گوش داخلی باشد، جایی که تعادل تنظیم می‌شود.

از دیگر دلایل سرگیجه عفونت گوش است که در این مورد معمولاً سرگیجه به صورت ناگهانی ایجاد می‌شود، گوش‌هایتان زنگ می‌زنند تا جایی که حتی ممکن است شنیدن دشوار شود. محتمل است حالت تهوع، تب و گوش درد داشته باشید. معمولاً این علائم چند هفته طول می‌کشند.

احساس گیجی اغلب نتیجه‌ی سرگیجه‌ی دورانی است. شایع‌ترین علت سرگیجه و احساس گیجی و سبکی سر مرتبط با سرگیجه‌ی چرخشی، یعنی سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم (BPV) است. این عامل باعث سرگیجه کوتاه‌مدت می‌شود و وقتی به وجود می‌آید که فرد به‌سرعت موقعیت خود را تغییر دهد، مانند بلند شدن سریع بعد از حالت درازکش از رختخواب.

سرگیجه و احساس گیجی می‌تواند توسط بیماری منییر (Meniere’s disease) ایجاد شود. این بیماری باعث تجمع مایعات در گوش می‌شود که با احساس پُری گوش، کاهش شنوایی و وزوز گوش همراه است. فرد ممکن است بعد از رد شدن حملات این بیماری خستگی زیادی را تجربه کند.

دلیل احتمالی دیگر سرگیجه و احساس گیجی، نوروم صوتی یا همان نوروم شنوایی است. نوروم صوتی یک تومور غیرسرطانی است که روی عصبی که گوش داخلی را به مغز متصل می‌کند تشکیل می‌شود.

 

 

در موارد نادر، سرگیجه می‌تواند ناشی از مولتیپل اسکلروزیس (MS)، سکته مغزی، تومور بدخیم یا اختلال مغزی دیگری باشد.

 

 

افرادی که دچار سرگیجه می‌شوند ممکن است احساسات مختلفی را تجربه کنند، از جمله:

 

 

 

اگر به صورت دوره‌های مکرر دچار سرگیجه می‌شوید، باید با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین اگر همراه با موارد زیر دچار سرگیجه ناگهانی شدید، باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:

غش
آسیب به سر
سردرد متفاوت و شدید
گردن درد یا سفتی گردن
ضعف یا بی‌حسی صورت
ضعف در دست و پا
تب شدید
تاری دید
از دست دادن شنوایی
مشکل در صحبت کردن
بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن
افتادگی چشم یا دهان
از دست دادن هوشیاری
درد قفسه سینه
استفراغ مداوم
افتادن یا عدم توانایی در راه رفتن
ضربان قلب شدید

این علائم می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی در سلامتی باشد، بنابراین مهم است که در اسرع وقت به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
شایع‌ترین علت سرگیجه و احساس گیجی و سبکی سر مرتبط با سرگیجه‌ی چرخشی، یعنی سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم (BPV) است. این عامل باعث سرگیجه کوتاه‌مدت می‌شود و وقتی به وجود می‌آید که فرد به‌سرعت موقعیت خود را تغییر دهد، مانند بلند شدن سریع بعد از حالت درازکش از رختخواب

 

 

درمان سرگیجه روی علت اصلی ایجاد آن متمرکز است. در بیشتر موارد، درمان‌های خانگی و درمان‌های پزشکی می‌توانند علت سرگیجه را کنترل کنند. مثلاً:
* مشکلات گوش داخلی می‌تواند با دارو‌ها و تمرینات در منزل کنترل شود که می‌تواند به کنترل تعادل کمک کند.
* سرگیجه‌ی وضعیتی خوش‌خیم (BPV) نیز با مانور‌هایی که می‌تواند به کاهش علائم کمک کند قابل حل است. جراحی گزینه‌ی دیگری برای بیمارانی است که BPV آن‌ها با دیگر روش‌ها کنترل نمی‌شود.
* بیماری منییر نیز با رژیم غذایی کم‌نمک، تزریقات موقعیتی یا جراحی گوش درمان می‌شود.
* میگرن با دارو‌ها و تغییر سبک زندگی، مانند یادگیری شناسایی و جلوگیری از عوامل تحریک‌کننده میگرن، درمان می‌شود.
* دارو‌ها و تکنیک‌های کاهش اضطراب نیز می‌توانند به اختلالات اضطرابی کمک کنند.
* نوشیدن مایعات زیاد می‌تواند به سرگیجه ناشی از ورزش بیش از حد، گرما یا کم‌آبی بدن کمک کند.

اگر به صورت مکرر دچار سرگیجه می‌شوید از این نکات پیروی کنید:
* در صورت احساس سرگیجه بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید و تا زمان رفع آن استراحت کنید. این کار می‌تواند از احتمال از دست دادن تعادل شما که ممکن است منجر به سقوط و آسیب جدی شود، جلوگیری کند.
* در صورت لزوم برای حفظ ثبات و پایداری از عصا یا واکر استفاده کنید.
* همیشه هنگام بالا و پایین رفتن از پله‌ها دستتان را به نرده‌ها بگیرید.
* فعالیت‌هایی را انجام دهید که تعادل را بهبود می‌بخشد، مانند یوگا و تای چی.
* از جابجایی یا تعویض موقعیت به طور ناگهانی خودداری کنید.
* اگر مرتباً بدون اخطار دچار سرگیجه می‌شوید، از رانندگی با ماشین یا کار با ماشین‌آلات سنگین خودداری کنید.
* از مصرف کافئین، الکل و دخانیات خودداری کنید. استفاده از این مواد ممکن است باعث سرگیجه یا بدتر شدن آن شود.
* حداقل هشت لیوان آب در روز بنوشید، هفت ساعت یا بیشتر بخوابید و از موقعیت‌های استرس‌زا خودداری کنید.

در صورت احساس سرگیجه بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید و تا زمان رفع آن استراحت کنید. این کار می‌تواند از احتمال از دست دادن تعادل شما که ممکن است منجر به سقوط و آسیب جدی شود، جلوگیری کند.

* برای جلوگیری از سرگیجه، یک رژیم غذایی سالم و متشکل از سبزیجات، میوه‌ها و پروتئین‌های بدون چربی داشته باشید.
* اگر گمان می‌کنید سرگیجه شما به دلیل دارویی ایجاد شده است، در مورد کاهش دوز یا جایگزین کردن آن با داروی دیگر با پزشکتان صحبت کنید.
* در صورت بروز حالت تهوع همراه با سرگیجه، یک داروی بدون نسخه مانند مکلیزین (Antivert) یا آنتی‌هیستامین مصرف کنید. این دارو‌ها ممکن است باعث خواب‌آلودگی شوند، بنابراین در صورت نیاز به فعالیت یا هوشیاری، از آن‌ها استفاده نکنید.
* اگر سرگیجه شما به دلیل گرم شدن بیش از حد یا کم‌آبی بدن ایجاد شده است، در جای خنک استراحت کنید و آب بنوشید.