فرودی بی پرواز…

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اراک؛ گونه‌های مختلف جانوری چند روزی است که به علت شیوع آنفولانزای فوق حاد پرندگان در این زیستگاه طبیعی و منحصر به فرد در حال از بین رفتن هستند.
کشف و جمع آوری لاشه بیش از هزار قطعه پرنده در این مدت مهر تاییدی بر این ادعاست.
آنطور که مدیر کل دامپزشکی استان مرکزی می گوید: از زمان شناسایی و تایید این بیماری در پرندگان مهاجر تالاب میقان اراک که اوایل ماه جاری بوده، 14 گروه به صورت روزانه مرغداری‌ها، روستا‌ها و تالاب ها‌ی استان مرکزی را پایش می‌کنند تا مبادا این ویروس به دیگر مناطق منتقل شود.
حال ناخوش تالاب…
تالاب میقان اراک که زیستگاه 201 گونه جانوری است از 30 آبان مورد هجوم ویروس آنفولانزای فوق حاد پرندگان قرار گرفته است.
این تالاب در سال 1395 هم با شیوع گسترده آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان مواجه و در آن سال بیش از 2 هزار و 400 لاشه پرنده از تالاب جمع‌آوری شد، اما با این حال در سه سال گذشته موردی از این بیماری در این تالاب مشاهده نشده بود.
مهاجرت میلیون ها پرنده به تالاب های ایران...
سالانه بیش از چهار میلیون پرنده به 620 نقطه آبگیر کشور مهاجرت می‌کنند.
از این رو امسال با آغاز ورود پرندگان به کشور از اوایل پاییز، رصد و پایش زیستگاه‌های آبی مثل سدها، تالاب‌ها، آب بندها و آبگیرهای کشور و به ویژه در استان مرکزی با هدف پیشگیری از شیوع بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در دستور کار محیط بانان و گروه های بازرسی مشترک محیط زیست و دامپزشکی استان مرکزی قرار گرفت.
احتمال ناقل بودن پرندگان مهاجر روسی...
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست کشور هم 7 آذرماه جاری اعلام کرد که این سازمان احتمال می‌داد بخشی از پرندگان مهاجر که از روسیه وارد ایران می‌شوند به این بیماری مبتلا باشند، به همین دلیل جلسه هایی با سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت برگزار و هشدارهای لازم برای افزایش میزان پایش و مدیریت این موضوع به دستگاه‌های مختلف در استان‌های کشور داده شد.
شهاب الدین منتظمی با تاکید بر اینکه کارشناسان این سازمان در استان‌ها هرگونه تلفاتی در پرندگان مهاجر را به سازمان دامپزشکی برای نمونه‌برداری اعلام می‌کنند این را هم گفت که تا کنون همه لاشه‌های پرندگان مرده جمع‌آوری و به ‌صورت بهداشتی دفن شده اند.
روسیه و قزاقستان نخستین کشورهای درگیر با آنفولانزا...
نخستین گزارش رسمی درباره همه گیری این ویروس در سال 2005 میلادی در مرز برخی کشورها به سازمان بهداشت جهانی دام (OIE) داده شد و در پایان ماه ژوئیه همان سال، روسیه و قزاقستان گسترش آنفلوآنزای پرندگان را در کشورهای خود اعلام کردند.
عامل اصلی شیوع ویروس...
هر سال با آغاز فصل سرما، مهاجرت پرندگان از عرض‌های شمالی به سمت نواحی جنوب و گرمسیر کشور آغاز می شود که در مسیر مهاجرت، تعدادی از این پرندگان زمستان خود را در تالاب ها می‌گذرانند و این موضوع احتمال شیوع ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را افزایش می دهد.
این بیماری پارسال خسارت سنگینی به صنعت مرغ ‌داری به ویژه مرغداری صنعتی کشور وارد کرد که بر اساس آمارهای منتشر شده، خسارت این بیماری تنها در سال گذشته 2 هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
آنفلوانزای پرندگان چیست...؟
این بیماری از نوع ویروسی و مشترک بین انسان و طیور است و در پرندگان اهلی به سرعت سبب همه گیری بین آنها می‌شود.
پرندگان وحشی آبزی به عنوان مهمترین ذخایر طبیعی ویروس آنفلوانزا محسوب می شوند و به وسیله آنها ویروس از یک نقطه به نقطه دیگری حمل و از طریق بزاق، و فضله، بیماری به پرندگان اهلی و کسانی که با پرندگان تماس دارند منتقل می شود.
در نوع خفیف آن ابتلا به بیماری با ریزش پرهای پرندگان و کاهش تولید تخم همراه است و در نوع دوم، بیماری به سرعت بین پرندگان شایع و سبب اتلاف تعداد زیادی از آنها می‌شود.
این بیماری از طریق تجارت پرندگان زنده و پرندگان مهاجر مثل اردک ها و سایر پرندگان دریایی از کشوری به کشور دیگر هم منتقل می‌شود.
سرفه، گلودرد، تنگی نفس و سابقه تماس در یک هفته قبل از مرگ پرندگان آلوده یا در مرحله واگیری و یا سطوح آلوده به ویروس و تب بالای ‎38 درجه هم از علایم بیماری آنفلوانزای مرغی در انسان است.
نحوه انتقال ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به انسان...
بر اساس یافته های پزشکی انسان به دو شکل به انواع ویروس آنفلوانزای پرندگان آلوده می شود.
روش قدیمی یا کلاسیک که انتقال یا جابجایی هر دو ویروس های آنفلوانزای پرندگان و انسان به یک گونه دامی واسط مانند خوک وگراز است.
در روش غیرکلاسیک، انتقال مستقیم ویروس پرندگان به افراد انسانی است که البته به راحتی قابل انتقال نیست و انسان تنها زمانی به شکل مستقیم به ویروس پرندگان آلوده می شوند که تماس نزدیک و طولانی با پرندگان مبتلا به آنفلوآنزا داشته باشد.
مرغداران، کارگران و کارکنان مرغداری ها و سایر طیور صنعتی مثل بوقلمون، اردک، شتر مرغ و بلدرچین و باغ و بوستان های محل نگهداری گونه های مختلف پرندگان و دامپزشکان هم با احتمال زیادی برای درگیر شدن با ویروس های قابل انتقال به انسان مواجه اند.
مردم نگران انتقال ویروس نباشند...
رئیس اداره آنفلوانزای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 8 آذرماه جاری اعلام کرد نه تنها هیچ موردی از ابتلای انسانی به آنفلوانزای پرندگان در کشور نداریم بلکه از ابتدای امسال تاکنون هیچ موردی از ابتلا به آنفلوانزای فصلی انسانی هم در ایران گزارش نشده است.
به گفته حمیدرضا نجاری تنها در یک یا دو نقطه کشور در دو مرغداری و آن هم به صورت محدود موارد ابتلا به این بیماری در تعدادی از مرغ ها دیده شده که همه آنها معدوم شده اند و هیچ موردی از ورود این مرغ های آلوده، به بازار وجود نداشته است.
آنفلوانزای فوق حاد پرندگان فقط در محدوده تالاب میقان اراک...
به گفته دکتر شانقی خوشبختانه تاکنون از آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در طیور خارج از تالاب میقان اراک هیچ گزارشی ارائه نشده است.
او با تاکید بر شیوع آنفلوانزای فوق حاد پرندگان تنها بین پرندگان تالاب میقان اراک گفت: خوشبختانه محدوده این بیماری تنها تالاب میقان را شامل شده و تا کنون گزارشی از بیماری در طیور صنعتی و روستایی استان مرکزی نداریم.
اگرچه جمع آوری تلفات پرندگان مبتلا به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در محدوده تالاب میقان همچنان ادامه دارد، اما شانقی با هشدار جدی درباره خطر تردد مردم در محدوده تالاب و تماس با پرندگان مهاجر می گوید: تا الآن بیش از 767 مورد از واحد‌های مرغداری، 274 روستا‌ و واحد های پرورش طیور آنها و 66 مورد هم از تالاب‌ها و آبگیر‌های استان مرکزی بازدید، بررسی و سلامت آنها تایید شده و همه چیز تحت کنترل است.
تالاب ميقان اكوسيستمي طبيعي با ظرفيت هاي گردشگری و اقتصادي...
برای اطلاع از عمق وخامت موضوع نگاهی کوتاه دارم به پتانسیل بالای یکی از بکرترین تالاب های ایران و جهان که از ظرفیت زیست طبیعی حیات وحش و ظرفیت های عظیم اقتصادی حکایت دارد.
تالاب كويري میقان اراک در 15 كيلومتري شمال شرق اراك، ظرفيتي طبيعي و يكي از 10 تالاب مهم كشور است كه در بخش صنعت گردشگري مي تواند در ايجاد اشتغال و درآمد زايي نقش محوري داشته باشد.
اين تالاب ارزشمند در عین حال از زيستگاه هاي مهم پرندگان مهاجر است كه از 140 گونه پرنده در فصول مختلف سال ميزباني مي كند و صحنه هاي بدیع و کم نظیر پرواز پرندگان در كنار جلوه هاي طبيعي نيزار و درياچه فصلي آن تابلوي هزار رنگی از زيبايي های خلقت را به تصویر می کشد که هر گردشگري را به وجد مي آورد.
نقش محوري تالاب در حوزه تنوع زيستي...
دیگر موهبت درياچه فصلي اين تالاب كويري علاوه بر نقش محوري در حوزه تنوع زيستي، ایجاد اثرات مستقيم در مهار كانون هاي توليد شن و نمك و آلايندگي هواي اراك است.
تنوع زيستي در اين تالاب بالا و پرتعداد است و تنها در گونه هاي پرندگان كنگر، خودكا، اردك نوك پهن، فلامينگو، غاز خاكستري، هوبره، تنچه، حواصيل و اردك سبز از جمله ميهمانان هر سال اين زيستگاه زیبا و طبیعی است.
درناي خاكستري از گونه هاي خاص و مهم تحت حمايت بين المللي است كه تالاب میقان اراک هر سال با آغاز فصل سرما ميزبان كوچ موقت اين گونه ارزشمند است.
اما اینها را گفتم تا بیشتر متوجه اهمیت موضوع شوید که چگونه با وجود همه این ظرفیت ها متاسفانه این تالاب 25 هزار هكتاری با سطح آبگيری 10 تا 12 هكتار این روزها به گورستان زیباترین مخلوقات خدا تبدیل شده که نمایش تصاویر آن هر بیننده ای را متاثر می کند.
آنفلوآنزا در کمین صنعت طیور سه استان کشور...
همزمان با فصل سرما و شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در سه استان کشور و مرگ تعدادی از پرندگان، احتمال سرایت ویروس به طیور روستایی و صنعتی دور از ذهن نبوده و نیست.
از این رو سازمان دامپزشکی کشور در روزهای گذشته مرگ پرندگان مهاجر به علت ابتلا به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان را در تالاب های استان مرکزی، اردبیل و مازندران تایید و اعلام کرده است.
تالاب ازباران شهرستان فریدونکنار، تالاب میقان اراک و تالاب سد میل مغان اردبیل از مناطقی هستند که شیوع این ویروس در آنها تایید شده است .
رونمایی از نخستین بذر بومی واکسن آنفلوانزای فوق حاد پرندگان...
دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری آبان امسال در مراسم رونمایی از نخستین بذر بومی واکسن آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و آنتی ژن H5 در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به اینکه تا کنون دانش فنی تولید بذرواکسن را در کشور نداشتیم گفت: با تلاش محققان مرکز ملی تشخیص سازمان دامپزشکی توانستیم بذر بومی واکسن این بیماری را تولید کنیم.
مصطفی قانعی افزود: فعالیت در زمینه تولید این بذر از سه سال پیش شروع شده بود و قرار است با تولید این بذر تولید واکسن آن هم در شرکت های دانش بنیان پیگیری شود.
تا پیش از این همه بذرها از خارج وارد می شد و برای کشور نوعی وابستگی ایجاد می شد و البته خروج ارز را به همراه داشت.
کاهش زمان تشخیص بیماری به 72 ساعت...
یکی از دلایل موفقیت در شناسایی گله های پرندگان مبتلا به ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را می توان در بومی سازی کیت های مورد نیاز تشخیص بیماری های دام و طیور جست و جو کرد که به گفته معاون تشخیص و درمان سازمان دامپزشکی کشور اکنون 70 درصد این کیت ها با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران تولید می‌شود.
به گفته خالد خداوردی اکنون در 17 استان کشور تشخیص آنفلوانزای فوق حاد پرندگان امکان پذیر شده است به طوری که اگر در گذشته تشخیص و معدوم سازی پرندگان بیمار 10 تا 12 روز طول می کشید، اما الآن با قابلیت‌های ایجاد شده این زمان بین 15 تا 72 ساعت کاهش یافته است.
جمع آوری هزار و 300 لاشه پرندگان از تالاب...
اما باز گردیم به تالاب میقان اراک که شدت آلودگی به ویروس آنفولانزای فوق حاد پرندگان پای استاندار مرکزی هم به تالاب باز کرد.
سید علی آقازاده در پوششی کاملاً بهداشتی به تالاب آمد تا از نزدیک وخامت اوضاع را ارزیابی کند.
او می‌گوید: با محوریت ستاد بحران استان مرکزی تاکنون لاشه هزار و 300 پرنده جمع آوری و به صورت کاملا بهداشتی دفن شده است.
کار کردن در تالاب بسیار سخت است، اما نیروهای حفاظت از محیط زیست و تشکل‌های مردم نهاد در 2 هفته اخیر به‌ صورت شبانه ‌روزی در این منطقه مشغول جمع ‌آوری پرندگان تلف شده و دفن بهداشتی آنها بوده‌اند تا از گسترش ویروس به طیور اهلی مناطق همجوار جلوگیری کنند.
مردم از تالاب فاصله بگیرند...
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی هم که همراه استاندار برای بررسی موضوع به تالاب آمده بود تاکیدا از مردم خواست برای حفظ سلامت عمومی، فاصله خود را با تالاب حفظ کنند.
میرزایی از مردم خواست در صورت مشاهده لاشه پرندگان در این منطقه به هیچ وجه به آن دست نزنند و خیلی سریع موضوع را به سازمان دامپزشکی و محیط زیست استان مرکزی اطلاع دهند.
او می گوید: پس از حفر چاله و آهک پاشی، لاشه های پرندگان دفع می شود تا خطی متوجه محیط زیست نشود.
اعزام بالگرد برای سهولت در جمع آوری لاشه پرندگان...
در همین حین صدای غرش بالگری در منطقه توجه همه را به خود جلب کرد.
کمی آن سوتر محمودی مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان مرکزی هم از راه رسید و درباره حضور این بالگرد در منطقه گفت: با کمک این بالگرد عملیات جمع آوری لاشه ها با سهولت و سرعت بیشتری انجام می شود.
خوشبختانه تا کنون دیگر مناطق آبی و صنعتی استان مرکزی از این بیماری مصون مانده اند.
پایش دقیق حوزه های آبی...
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی می‌گوید: با هداف کنترل بیماری، همه سد و بندهای خاکی استان پایش شده و هیچ تلفاتی در این حوزه های آبی مشاهده نشده است.
آنفولانزای فوق حاد پرندگان تا کنون به مرغداری های استان سرایت نکرده است.
به گفته میرزایی گروه های پایش، همه روستاها و مرغداری های آنها را در اطراف تالاب میقان اراک رصد می کنند، ولی با این حال مردم و روستاییان باید نکات بهداشتی لازم را به خوبی رعایت کنند.
هشدار استاندار مرکزی...
سید علی آقازاده که در حال بررسی وضعیت تالاب و شاهد عملکرد و تلاش منسجم مسئولان و کارکنان آنها در تالاب بود تاکید کرد اگر با ورود سگ ها و دیگر حیوانات اهلی موجود در روستاهای اطراف به تالاب میقان احتمال انتقال ویروس افزایش یابد مجبور خواهیم شد ده ها هزار قطعه پرنده خانگی در مرغداری های این منطقه را معدوم کنیم.
تالاب میقان اراک اکنون با 12 هزار هکتار وسعت در قرنطینه قرار گرفته است.
جمع آوری اجساد پرندگان در تالاب میقان اراک همچنان ادامه دارد و با توجه به وجود خطرات ناشی از آنفولانزای فوق حاد پرندگان، مردم برای حفظ سلامت خود و جامعه نباید به هیچ وجه به تالاب میقان اراک حتی نزدیک شوند.
ضرورت جدی گرفتن هشدارها...
با توجه به آغاز فصل مهاجرت پرندگان مهاجر به استان های کشور به ویژه استان مرکزی برای مقابله با شیوع احتمالی بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان نیاز است تولیدکنندگان طیور صنعتی و سنتی نکاتی را در دستور کار قرار دهند.
کنترل تردد رفت و آمد به مرغداری‌ها، رعایت اقدامات بهداشتی، انجام ضدعفونی محوطه و اطراف مرغداری، ضد عفونی مواد، لوازم و تجهیزات و جلوگیری از ورود پرندگان آزاد و بومی به داخل واحدهای مرغداری از جمله مواردی است که صاحبان این صنایع باید به آن توجه ویژه داشته باشند.
البته شهروندان هم باید از خرید مرغ و طیور از دست فروشان و بازارهای غیر رسمی، همچنین استفاده از گوشت انواع پرندگان خودداری و در صورت مشاهده این موارد مراتب را به اداره کل دامپزشکی اطلاع دهند.
حرف آخر...
سهل‌انگاری در رعایت اصول امنیت زیستی و قرنطینه‌ای توسط مدیریت واحـدهای پرورش طیور می‌تواند منـجر به فاجعه‌ای جبران ناپذیر شود.
بنابراین با رعایت پروتکل‌های بهداشتی دامپزشکی، توجه فعالان صنعت طیور به مسائل بهداشتی، جلوگیری از هرگونه جابه جایی طیور، تخم‌ مرغ و نهاده‌های مرتبط می‌توان از شیوع این بیماری تا حد زیادی جلوگیری کرد./
نویسنده: سید احمد طباطبایی