در مکتب نهج البلاغه؛ ره آورد تقوا

به گزارش وب گردی خبرگزاری صداوسیما؛ در این مطلب وب گردی قصد داریم، خطبه شماره ۱۹۱ از کتاب ارزشمند نهج البلاغه با ترجمه محمد دشتی را مرور نماییم، ضمنا صوت خوانش خطبه و ترجمه آن ضمیمه شده است:

۱. شناخت پروردگار
سپاس خداوندى را سزاست که ستایش او در خلق آشکار و سپاهش پیروز و بزرگى او والا و بیکرانه است. خدا را براى نعمت هاى پى در پى و بخشش هاى بزرگش ستایش مى کنم، خدایى که حلمش بزرگ و عفوش فراگیر است، در فرمانش عادل و از گذشته و آینده با خبر است، با علم خود جهان هستى را پدید آورده و با فرمان خود موجودات را آفریده است، بى آنکه از کسى پیروى کند و یا بیاموزد و یا از طرح حکیم دیگرى استفاده نماید، در آفرینش پدیده ها، دچار اشتباهى نشده و نه با حضور و مشورت گروهى، آفریده است. گواهى مى دهم که محمّد (صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) بنده و فرستاده اوست، هنگامى او را مبعوث فرمود: که مردم در گرداب جهالت فرو رفته بودند و در حیرت و سرگردانى به سر مى بردند، هلاکت آنان را مهار کرده و به سوى خود مى کشید، و گمراهى بر جان و دلشان قفل زده بود.

۲. ره آورد پرهیزکارى
اى بندگان خدا شما را به پرهیزکارى سفارش مى کنم، که حق خداوند بر شماست و نیز موجب حق شما بر پروردگار است. از خدا براى پرهیزکارى یارى بخواهید و براى انجام دستورات خدا از تقوا یارى جویید، زیرا تقوا، امروز سپر بلا و فردا راه رسیدن به بهشت است، راه تقوا روشن و رونده آن بهرمند و امانت دارش خدا، که حافظ آن خواهد بود. تقوا همواره خود را بر امّت هاى گذشته (و حال) عرضه کرده و بر آینده نیز عرضه مى کند، زیرا فرداى قیامت، همه به آن نیازمندند.
آنگاه که در قیامت آفریده‌ها را گرد مى آورد و آنچه باز داده است باز پس مى گیرد و درباره همه نعمت‌ها مى پرسد، پس چه اندکند آنان که تقوا را برگزیدند و بار آن را بدرستى بر دوش کشیدند آرى پرهیزکاران تعدادشان اندک است و شایسته ستایش خداوند سبحان که فرمود: «بندگان سپاسگزار من اندکند» پس گوش جان را به نداى تقوا بسپارید و براى بدست آوردن آن تلاش کنید. تقوا را به جاى آنچه از دست رفته به دست آورید و عوض هر کار مخالفى که مرتکب شده اید انتخاب کنید، با تقوا خواب خود را به بیدارى تبدیل و روزتان را با آن سپرى کنید، دلهاى خود را با تقوا زنده کنید و گناهان خود را با آن شستشو دهید.
بیمارى هاى روان و جان خود را با تقوا درمان، و خود را آماده سفر آخرت گردانید، از تباه کنندگان تقوا عبرت گیرید و خود عبرت پرهیزکاران نشوید. آگاه باشید تقوا را حفظ کنید و خویشتن را با تقوا حفظ نمایید.

۳. پرهیز از دنیاى حرام
برابر دنیا خویشتن دار و برابر آخرت دلباخته باشید. آن کس را که تقوا بلند مرتبت کرد خوار نشمارید و آن را که دنیا عزیزش کرد گرامى ندارید. برق درخشنده دنیا شما را خیره نکند و سخن ستاینده دنیا را نشنوید. به دعوت کننده دنیا پاسخ ندهید و از تابش دنیا روشنایى نخواهید و فریفته کالاهاى گران قدر دنیا نگردید. همانا برق دنیاى حرام بى فروغ است و سخنش دروغ و اموالش به غارت رفتنى و کالاهاى آن تاراج شدنى است. آگاه باشید دنیاى حرام چونان عشوه گر هرزه اى است که تسلیم نشود و مرکب سرکشى است که فرمان نبرد، دروغگویى خیانتکار، ناسپاس حق نشناس، دشمنى حیله گر، پشت کننده اى سرگردان، حالاتش متزلزل، عزّتش خوارى، جدّش بازى و شوخى، و بلندى آن سقوط است. خانه جنگ و غارتگرى، تبهکارى و هلاکت و سر منزل نا آرامى است، جایگاه دیدار کردن‌ها و جدایى هاست. راه هاى آن حیرت زا، گریزگاهایش ناپیدا و خواسته هایش نومید کننده و زیانبار است، پناهگاه هاى آن دنیا انسان را تسلیم مرگ مى کند و از خانه هاى خود بیرون مى راند و چاره اندیشى هاى آن ناتوان کننده است.

۴. اقسام دنیا پرستان
نجات یافته اى مجروح، یا مجروحى پاره پاره تن، دسته اى سر از تن جدا و دسته اى دیگر در خون خود تپیده، گروهى انگشت به دندان و جمعى از حسرت و اندوه دست بر دست مى مالاند، برخى سر بر روى دست‌ها نهاده به فکر فرو رفته اند، عدّه اى بر اشتباهات گذشته افسوس مى خورند و خویشتن را محکوم مى کنند و عدّه اى دیگر از عزم و تصمیم‌ها دست برداشته اند، چرا که راه فرار و هر نوع حیله گرى بسته شده و دنیا آن‌ها را غافلگیر کرده است و کار از کار گذشته و عمر گرانبها هدر رفته است، هیهات هیهات آنچه از دست رفت گذشت و آنچه سپرى شد رفت و جهان چنانکه مى خواست به پایان رسید. «نه آسمان بر آن‌ها گریست و نه زمین، و هرگز دیگر به آن‌ها مهلتى داده نشد.»

۱۹۱- و من خطبة له (علیه السلام) یحمد اللّه و یثنی على نبیه و یوصی بالزهد و التقوى:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الْفَاشِی فِی الْخَلْقِ حَمْدُهُ وَ الْغَالِبِ جُنْدُهُ وَ الْمُتَعَالِی جَدُّهُ أَحْمَدُهُ عَلَى نِعَمِهِ التُّؤَامِ وَ آلَائِهِ الْعِظَامِ الَّذِی عَظُمَ حِلْمُهُ فَعَفَا وَ عَدَلَ فِی کُلِّ مَا قَضَى وَ عَلِمَ مَا یَمْضِی وَ مَا مَضَى مُبْتَدِعِ الْخَلَائِقِ بِعِلْمِهِ وَ مُنْشِئِهِمْ بِحُکْمِهِ بِلَا اقْتِدَاءٍ وَ لَا تَعْلِیمٍ وَ لَا احْتِذَاءٍ لِمِثَالِ صَانِعٍ حَکِیمٍ وَ لَا إِصَابَةِ خَطَإٍ وَ لَا حَضْرَةِ مَلَإٍ.
الرسول الأعظم
وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ ابْتَعَثَهُ وَ النَّاسُ یَضْرِبُونَ فِی غَمْرَةٍ وَ یَمُوجُونَ فِی حَیْرَةٍ قَدْ قَادَتْهُمْ أَزِمَّةُ الْحَیْنِ وَ اسْتَغْلَقَتْ عَلَى أَفْئِدَتِهِمْ أَقْفَالُ الرَّیْنِ.
الوصیة بالزهد و التقوى
عِبَادَ اللَّهِ أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ فَإِنَّهَا حَقُّ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ الْمُوجِبَةُ عَلَى اللَّهِ حَقَّکُمْ وَ أَنْ تَسْتَعِینُوا عَلَیْهَا بِاللَّهِ وَ تَسْتَعِینُوا بِهَا عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ التَّقْوَى فِی الْیَوْمِ الْحِرْزُ وَ الْجُنَّةُ وَ فِی غَدٍ الطَّرِیقُ إِلَى الْجَنَّةِ مَسْلَکُهَا وَاضِحٌ وَ سَالِکُهَا رَابِحٌ وَ مُسْتَوْدَعُهَا حَافِظٌ لَمْ تَبْرَحْ عَارِضَةً نَفْسَهَا عَلَى الْأُمَمِ الْمَاضِینَ مِنْکُمْ وَ الْغَابِرِینَ لِحَاجَتِهِمْ إِلَیْهَا غَداً إِذَا أَعَادَ اللَّهُ مَا أَبْدَى وَ أَخَذَ مَا أَعْطَى وَ سَأَلَ عَمَّا أَسْدَى فَمَا أَقَلَّ مَنْ قَبِلَهَا وَ حَمَلَهَا حَقَّ حَمْلِهَا أُولَئِکَ الْأَقَلُّونَ عَدَداً وَ هُمْ أَهْلُ صِفَةِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ إِذْ یَقُولُ وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُورُ فَأَهْطِعُوا بِأَسْمَاعِکُمْ إِلَیْهَا وَ أَلِظُّوا بِجِدِّکُمْ عَلَیْهَا وَ اعْتَاضُوهَا مِنْ کُلِّ سَلَفٍ خَلَفاً وَ مِنْ کُلِّ مُخَالِفٍ مُوَافِقاً أَیْقِظُوا بِهَا نَوْمَکُمْ وَ اقْطَعُوا بِهَا یَوْمَکُمْ وَ أَشْعِرُوهَا قُلُوبَکُمْ وَ ارْحَضُوا بِهَا ذُنُوبَکُمْ وَ دَاوُوا بِهَا الْأَسْقَامَ وَ بَادِرُوا بِهَا الْحِمَامَ وَ اعْتَبِرُوا بِمَنْ أَضَاعَهَا وَ لَا یَعْتَبِرَنَّ بِکُمْ مَنْ أَطَاعَهَا أَلَا فَصُونُوهَا وَ تَصَوَّنُوا بِهَا وَ کُونُوا عَنِ الدُّنْیَا نُزَّاهاً وَ إِلَى الْآخِرَةِ وُلَّاهاً وَ لَا تَضَعُوا مَنْ رَفَعَتْهُ التَّقْوَى وَ لَا تَرْفَعُوا مَنْ رَفَعَتْهُ الدُّنْیَا وَ لَا تَشِیمُوا بَارِقَهَا وَ لَا تَسْمَعُوا نَاطِقَهَا وَ لَا تُجِیبُوا نَاعِقَهَا وَ لَا تَسْتَضِیئُوا بِإِشْرَاقِهَا وَ لَا تُفْتَنُوا بِأَعْلَاقِهَا فَإِنَّ بَرْقَهَا خَالِبٌ وَ نُطْقَهَا کَاذِبٌ وَ أَمْوَالَهَا مَحْرُوبَةٌ وَ أَعْلَاقَهَا مَسْلُوبَةٌ أَلَا وَ هِیَ الْمُتَصَدِّیَةُ الْعَنُونُ وَ الْجَامِحَةُ الْحَرُونُ وَ الْمَائِنَةُ الْخَئُونُ وَ الْجَحُودُ الْکَنُودُ وَ الْعَنُودُ الصَّدُودُ وَ الْحَیُودُ الْمَیُودُ حَالُهَا انْتِقَالٌ وَ وَطْأَتُهَا زِلْزَالٌ وَ عِزُّهَا ذُلٌّ وَ جِدُّهَا هَزْلٌ وَ عُلْوُهَا سُفْلٌ دَارُ حَرَبٍ وَ سَلَبٍ وَ نَهْبٍ وَ عَطَبٍ أَهْلُهَا عَلَى سَاقٍ وَ سِیَاقٍ وَ لَحَاقٍ وَ فِرَاقٍ قَدْ تَحَیَّرَتْ مَذَاهِبُهَا وَ أَعْجَزَتْ مَهَارِبُهَا وَ خَابَتْ مَطَالِبُهَا فَأَسْلَمَتْهُمُ الْمَعَاقِلُ وَ لَفَظَتْهُمُ الْمَنَازِلُ وَ أَعْیَتْهُمُ الْمَحَاوِلُ فَمِنْ نَاجٍ مَعْقُورٍ وَ لَحْمٍ مَجْزُورٍ وَ شِلْوٍ مَذْبُوحٍ وَ دَمٍ مَسْفُوحٍ وَ عَاضٍّ عَلَى یَدَیْهِ وَ صَافِقٍ بِکَفَّیْهِ وَ مُرْتَفِقٍ بِخَدَّیْهِ وَ زَارٍ عَلَى رَأْیِهِ وَ رَاجِعٍ عَنْ عَزْمِهِ وَ قَدْ أَدْبَرَتِ الْحِیلَةُ وَ أَقْبَلَتِ الْغِیلَةُ وَ لَاتَ حِینَ مَنَاصٍ هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ قَدْ فَاتَ مَا فَاتَ وَ ذَهَبَ مَا ذَهَبَ وَ مَضَتِ الدُّنْیَا لِحَالِ بَالِهَا فَما بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما کانُوا مُنْظَرِینَ.