سهم خاکستری مردم از معدن طلای بزرگ غرب کشور

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز کردستان، یکی از ثروتمندترین مناطق کشور در شرق کردستان قرار دارد، جایی که مردمش روی طلا نشسته اند، ولی سقف خانه هایشان چوبی است.

روستا‌هایی که بافت روستایی خود را حفظ کرده و هنوز هم می‌شود بوی کاهگل باران خورده را رد عبور از کوچه‌های آن حس کرد.

بهارلو، نی‌بند، داشکسان، قوجاق، جداقایه و باغلوجه ۶ روستایی است که روی گنج خوابیده اند و اهالی آن هر روز کوهی از طلا را مقابل چشمان خود می‌بینند، ولی سهمی از آن ندارند.

کوهی که به ساریگونی (اصطلاحی ترکی به معنای خورشید زرد) معروف است و آن را زرکوه هم می‌نامند.

چند دهه از روز‌هایی که همهمه پیدا شدن رگه‌هایی از طلا از دل این کوه بر سر زبان‌ها افتاد می‌گذرد، روز‌هایی که امید‌های مردم منطقه می‌رفت تا رنگ طلایی به خود بگیرد، اما جز خاکستر نصیبشان نشد.

خبرسازترین معدن
معدن طلای ساریگونی که از خبرسازترین معادن کشور به شمار می‌رود بار‌ها از سوی سرمایه‌گذاران خارجی دست به دست شد تا بالاخره قزاق‌ها قرعه آن را به نام خود زدند و استخراج طلا از زرکوه را آغاز کردند.

این معدن چند سال قبل به یکی از بزرگترین شرکت‌های اکتشاف و بهره‌برداری طلا با ماهیتی انگلیسی ـ استرالیایی واگذار شد، شرکت «ریوتینتو» از غول‌های معدن در جهان کار مطالعات اکتشافی این معدن را انجام داد، ولی به علت اختلاف‌هایی که با مسئولان وزارت صنایع و معادن آن زمان پیدا کرد حاضر به ادامه کار و بهره‌برداری نشد و اواخر سال ۱۳۸۹ از این طرح انصراف داد.

هرچند این طرح تا مرحله بهره‌برداری نیز پیش رفته بود، اما به یک‌باره شرکت خارجی از ادامه این طرح انصراف داد و حرف و حدیث‌های این انصراف در آن سال‌ها زبان به زبان چرخید که بسیاری آن را به صرفه‌نبودن استخراج طلا برای این غول معدنی دنیا و برخی آن را ناشی از تحریم‌ها اعلام کردند.

به هر حال هرچه که بود سرمایه‌گذار خارجی این طرح کنار کشیده بود و امید برای طلایی‌شدن کردستان رنگی خاکستری به خود می‌گرفت که قزاق‌ها وارد عمل شده و برای اجرایی‌شدن این طرح آستین بالا زدند.

آغاز فعالیت رسمی قزاق‌ها در این واحد معدنی از سال ۱۳۹۱ بود و عملیات اجرایی آن یک سال بعد کلید خورد و بالاخره سال ۱۳۹۴ قزاق‌ها کار استخراج طلا را به نام خود زند.

نیمی از طلای کشور در یک معدن
معدن طلای داشکسن قروه یکی از معادن غنی کشور است که ۷۰ درصد از طلای استخراجی این معدن در اختیار شرکت قزاقی قرار می‌گیرد و فقط ۳۰ درصد آن نصیب شرکت خدمات اکتشافی کشور می‌شود.

سالانه پنج تن طلای خالص از معدن طلای ساریگونی استخراج می‌شود که نیمی از طلای کشور را شامل می‌شود.

از طرفی، این کارفرمایان مطابق قانون ۹ درصدی حقوق دولتی پرداخت می‌کنند که از این رقم باید ۱۵ درصد آن به تامین زیرساخت‌های شهرستان اختصاص یابد.

مدیرعامل شرکت خدمات اکتشافی کشور مدعی است که طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران، مالکیت معادن منتقل نمی‌شود و شرکت خدمات اکتشافی کشور مستأجر دولت در معدن ساری‌گونی است و بابت اجاره‌بهای آن به دولت، مبلغی پرداخت می‌کند.

به گفته محمد فاضلی، عده‌ای ابراز نارضایتی می‌کنند که چرا بخشی از درآمد حاصله از فعالیت این معدن برای استان کردستان و روستا‌های اطراف معدن هزینه نمی‌شود؛ در حالی که باید گفت که دولت باید این بودجه را اختصاص دهد، چرا که ما هزینه مربوطه را به دولت پرداختیم و حق دخالتی در نحوه هزینه‌کرد آن نداریم.

این گفته فاضلی در حالی است که بر اساس تبصره ۶ قانون ۱۴ معادن، ۱۵ درصد از درآمد معادن باید به استان‌های معدنی برگردد، مبلغی که سال گذشته رییس سازمان صمت استان گفت که برنگشته است.

او حتی پیرامون حقوق دولتی که از سوی این شرکت پرداخت می‌شود، می‌گوید: مطابق قانون، کارفرمایان معدن مبلغی به عنوان حقوق دولتی به دولت پرداخت می‌کنند و ۱۵ درصد از این حقوق وصولی دولتی طبق تبصره ۶ ماده ۱۴ قانون معادن باید صرف تأمین زیرساخت‌های قروه شود و این هزینه صرف جاده سازی در روستا‌های منطقه شده و این روند قرار است ادامه دار باشد.

فاضلی گفته که ساکنان روستا‌های نزدیک ساری‌گونی، انتظار دارند تمام این ۱۵ درصد صرف منطقه شود، اما این در حالی است که دولت بر اساس اهم و مهم و ضرورت‌ها و نیاز‌های موجود، این هزینه را صرف بخش‌های مختلف می‌کند و اینگونه نیست که تمام آن، صرف قروه و کردستان شود چرا که دولت باید مخارج دیگر خود را از طریق این حقوق دولتی تأمین کند!

شواهد حاکی از آن است که ۴۷ روستای شهرستان قروه با اینکه در نزدیکی معدن ساری گونی واقع شده اند، از نظر زیرساختی توسعه پیدا نکرده اند و تا سال ۹۸ آبرسانی در این روستا‌ها به صورت سیار صورت می‌گرفت، معضلی که در شرایط خشکسالی امسال شاید حادتر هم شده باشد.

رضا احمدی بازنشسته یکی از ارگان‌های نظامی است و سالهاست به شهر مهاجرت کرده، ولی نمی‌تواند از زادگاهش دل بکند، تمام اقوامش در بهارلو ساکن هستند.

از آلودگی آب‌های منطقه می‌گوید، آبی که محیط زیست عقیده دارد پاک است، ولی بیماری‌های مردم منطقه آن را رد می‌کند.

دکتر محمدی پزشک خانه بهداشت روستای بهارلوست، او می‌گوید: نتایج آزمایش کارگران معدن غیرقابل دسترس است و به گونه‌ای کاملا سری است، به هر ارگانی گفته می‌شود تا برای بررسی آب و خاک منطقه بیایند، پاسخ درستی نمی‌دهند.
اگرچه رییس سازمان صمت استان سلامت مردم را با ارزش‌تر از هر طلایی می‌داند، اما آنچه که به چشم می‌خورد این است که این معدن طلا، بلای جان مردم شده است.

مردمی که تمام ترسشان از آینده است، آینده‌ای که حتی ممکن است دیگر گندمشان را نخرند و حالا هم خیلی از محصولاتشان روی دستشان می‌ماند، چون می‌گویند که خاکشان سمی است.

اینکه معدن طلای ساریگونی چقدر ذخیره طلا دارد و اینکه چند درصد از درآمدش عاید کشور می‌شود، بماند، اینجا این مردم راه مهاجرت را انتخاب می‌کنند تا از خاکی بروند که خودشان دست به آن زدند و برایشان خاکستر شد، ولی برای قزاق‌ها طلا.

گزارش از : کلثوم مومنی