فصل پنجم کاوش هیات مشترک ایرانی و آلمانی در معدن نمک چهرآباد

به‌گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، آقای ابوالفضل عالی سرپرست ایرانی هیأت باستان‌شناسی ۲۹ آبان ۱۴۰۰ با اعلام این خبر گفت: «پنجمین فصل کاوش هیات مشترک میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و موزه و دانشگاه بوخوم آلمان از نیمه آبان امسال آغاز شده و براساس برنامه‌ریزی به عمل آمده تا نیمه آذر امسال ادامه خواهد داشت.»

 

او با بیان اینکه کاوش این فصل پس از ۳ سال وقفه در کار میدانی و در ادامه پژوهش‌های باستان‌شناسی سال‌های گذشته انجام می‌شود تصریح کرد: «در ۲ فصل اخیر کاوش در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به‌جز حفاری در ترانشه‌های قدیمی که محل کشف مردان نمکی و مربوط به معدن‌کاری دوره هخامنشی و ساسانی است، بخش‌های دیگری از کوه معدن نمک از جمله تونل‌های فرو ریخته دوره‌های قاجار و پهلوی، دوره سلجوقی و کمپ استقراری معدن‌کاران در پایین کوه معدن کاوش شد.»

 

به گفته این باستان‌شناس، مطابق با نتایج به‌دست آمده از کاوش فصول گذشته در معدن دوزلاخ، معدن‌کاری نمک در چهرآباد یک فعالیت دراز مدت بوده که از دوره هخامنشی آغاز شده و در ادوار مختلفی از جمله دوره ساسانی، دوره سلجوقی، عصر صفوی، قاجار و پهلوی ادامه یافته است.

 

عالی با اشاره به اینکه در هر دوره قسمت‌هایی از کوه معدن نمک مورد بهره‌برداری و استخراج نمک قرار گرفته خاطرنشان کرد: «کیفیت بالای نمک چهرآباد یکی از دلایل اصلی ادامه‌دار بودن بهره‌برداری و صدور آن به دیگر مناطق بوده است.»

 

او افزود: «با این حال تکنیک استخراج و میزان بهره‌برداری در هر دوره‌ای بنا به نیاز و احتمالاً نوع سیستم مدیریتی و حاکمیتی متفاوت بوده است.»

 

سرپرست ایرانی هیأت باستان‌شناسی گفت: «با توجه به یکپارچه نبودن رگه‌های نمک در گنبد نمکی چهرآباد، رعایت نشدن مسائل ایمنی و نیز زلزله‌های احتمالی ریزش معدن و فروریزی تونل‌های استخراج نمک در چندین نوبت از جمله دوره هخامنشی، ابتدا و انتهای دوره ساسانی، دوره قاجار و دوره پهلوی انجام شده است و در هر ریزش تعدادی از معدن‌کاران که امروزه به مردان نمکی معروف هستند کشته و مدفون شده‌اند.»

 

آقای عالی تصریح کرد: «با توجه به اهداف در نظر گرفته شده برای کاوش این فصل و پرسش‌های متعدد در کاوش فصل جدید، تصمیم برآن شد تا حفاری فقط در بخشی از محدوده کاوش شده در فصول قبل و در زیر سوله‌ای که سال‌ها پیش اداره کل استان برای حفاظت از بخش کاوش شده برپا کرده، انجام شود.»

 

او هدف از کاوش این فصل را پیگیری وضعیت تونل‌های مربوط به دوره ساسانی و معدن‌کاری در این دوره عنوان کرد و افزود: «در سال‌های گذشته بخش بزرگی از تونل‌های استخراج نمک دوره ساسانی مورد کاوش قرار گرفت و مشخص شد که در زیر لایه‌های مضطرب دوره قاجار؛ آثار فعالیت معدن‌کاران ساسانی وجود دارد که شامل تونل‌های بزرگی است که به دلیل ریزش معدن در حدود اواخر این دوره با آوار و صخره‌های نمک پر شده‌اند.»

 

او با ابراز خرسندی از اینکه پس از فروریزی، دیوار‌های تونل‌ها که در سرتاسر آن‌ها اثر و رّد ابزار‌های معدن‌کاری دیده می‌شود، پابرجا باقی مانده است، گفت: «بر اساس شواهد موجود معدن‌کاران ساسانی بخش‌های زیادی از کوه معدن نمک را در یک بازه زمانی طولانی مورد استخراج قرار داده‌اند.»

 

سرپرست ایرانی هیأت باستان‌شناسی گفت: «طی کاوش روز‌های اخیر آثار فعالیت معدن‌کاران ساسانی شامل لایه‌های معدنی، بخش‌های ریزش شده و قسمت‌های دیگری از تونل‌های صخره‌ای نمک آشکار و در کاوش این فصل بخش‌های دیگری از محل نگهداری احشام نیز به‌دست آمده است.»

 

آقای عالی با بیان اینکه مطابق با شواهد موجود قسمت‌هایی از تونل‌های دوره ساسانی محل نگهداری حیوانات باربر بوده و احتمالاً حمل و بارگیری نمک در داخل تونل‌های سرپوشیده معدن انجام می‌شده است، تصریح کرد: «هیئت کاوش در نظر دارد در فصل جدید، کاوش باستان شناسی را در لایه‌های ساسانی برای درک بهتر و داشتن دید روشن‌تری از معدن‌کاری دوره ساسانی و نیز انجام عملیات حفاظتی پس از کاوش ادامه دهد.»