تغییرات اقلیمی از روی یخ‌های قطب جنوب پیش‌بینی می‌شوند

 

این محققان معتقدند، به کمک اطلاعات به‌دست آمده از یخ‌های باستانی، می‌توان پیش‌بینی کرد که کره زمین در برابر دمای فزاینده، چگونه واکنش نشان خواهد داد.

 

همچنین، آنها امیدوارند که پی ببرند کره زمین چگونه در گذشته، عصر‌های یخبندان را پشت سر گذاشته است.

 

این برنامه، بخشی از یک طرح ۷ ساله است که از سال ۲۰۱۹ آغاز شده و هزینه ۱۱ میلیون یورویی آن را کمیسیون اروپا تأمین کرده است. این کارزار خاص قرار است در ژانویه ۲۰۲۲ پایان یابد.

 

کارلو باربانته، رئیس مؤسسه علوم قطبی شورای ملی پژوهش ایتالیا (CNR-ISP) و استاد ارشد دانشگاه کافوسکاری در شهر ونیز، امور هماهنگی این طرح را بر عهده دارد.

 

این طرح، دنباله طرحی است که سال ۲۰۰۸ پایان یافت و محققان در آن، مغزه‌ای یخی به قدمت ۸۰۰ هزار سال را استخراج و تجزیه و تحلیل کردند. این طرح چگونه می‌تواند به پیش‌بینی آینده تغییرات اقلیمی کمک کند و اجزای آن چیست؟

 

 

در این طرح که «فراسوی اپیکا» (Beyond EPICA) نام دارد، ۱۲ مؤسسه تحقیقاتی از سراسر جهان حضور دارند.

 

گروهی بین‌المللی کارشناس یخچال‌های طبیعی، مهندسان و اهل فن در ارتفاع ۳ هزار و ۲۳۳ متری از سطح دریا و در فاصله بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر از ساحل و در دمایی که متوسط آن در تابستان، ۳۵ درجه زیر صفر است، با هم کار می‌کنند.

 

همین که محوطه حفاری به بهره‌برداری کامل برسد و سامانه مورد آزمایش قرار گیرد، قفسه‌ای برای انبار موقت و حفاظت از نخستین نمونه‌های یخ در برف برپا می‌کنند.

 

این محققان امیدوارند که بتوانند هفته‌ای متوسط ۱۷۰ متر، حفاری کنند. این گروه، چند روز پیش توانستند نخستین بخش از هسته یخ در آن محوطه را استخراج کنند.

 

بر اساس پیش‌بینی‌ها، حفاری و تجزیه‌ و تحلیل یخ‌ها در مجموع، ۶ سال طول می‌کشد.

 

در بیانیه طرح «فراسوی اپیکا» آمده است که در این طرح ۷ ساله، دو مرحله تعیین‌کننده برای تاریخ علوم زیست‌محیطی وجود دارند: «مرحله نخست، حفر کردن حفره‌ای آزمایشی برای استخراج مغزه یخ است. مرحله دوم، استخراج لایه‌های یخ در پایان این کارزار است.»

 

 

محوطه حفاری به نام «گبندک سی» (Little Dome C) حدود ۱۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و در ۴۰ کیلومتری ایستگاه کنکوردیا، متعلق به فرانسه و ایتالیا، در فلات شرقی قطب جنوب قرار دارد.

 

این مکان یکی از بد آب‌ و هواترین جا‌های کره زمین است که زمستان‌های طولانی و بی‌آفتاب دارد و دمای آن معمولاً پایین‌ترین دما در کره زمین است.

 

دمای آن ناحیه در تابستان، به‌ ندرت از منفی ۲۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر می‌رود و در زمستان به زیر منفی ۸۰ درجه سانتی‌گراد نیز می‌رسد.

 

 

حباب‌های ریز هوا درون این یخ‌ها، مشخص می‌کنند در هنگامی‌که این حباب‌ها درون یخ محبوس شدند، غلظت گاز‌های گلخانه‌ای (مانند متان و دی‌اکسید کربن) در جو، چقدر بوده است.

 

کارلو باربانته، محقق ارشد این طرح، می‌گوید که محققان با تجزیه و تحلیل این یخ‌ها می‌توانند مشخص کنند افزایش و کاهش دما چه اثری بر جو گذاشته است و «به چشم‌انداز درستی از چگونگی تغییرات اقلیمی کنونی در جهان دست خواهند یافت و راهبرد‌های مقابله‌ای مناسب، تدوین خواهند کرد.»

 

بر اساس یافته‌های طرح قبلی که در آن یخ‌هایی به قدمت ۸۰۰ هزار سال را تجزیه و تحلیل کرده بودند، غلظت گاز گلخانه‌ای در عصر یخبندان کاهش پیدا کرد و روند گرم شدن محیط زیست، رو به افزایش گذاشت.

 

همچنین، محققان با کمک این یخ‌ها درمی‌یابند که چرا چرخه‌های آب‌ و هوایی (به مدت متوسط حدود ۱۰۰ هزار سال) در گذشته بسیار کوتاه‌تر بودند و سبب شدند کره زمین با آهنگ بسیار سریع‌تر، وارد دوره‌های یخبندان و از آن‌ها خارج شود.

 

باربانته، می‌گوید: به نظر ما این مغزه‌های یخی، اطلاعاتی درباره وضعیت زیست‌محیطی گذشته و گاز‌های گلخانه‌ای موجود در جو، طی دوران گذار اواسط دوره پلییستوسن (۹۰۰ هزار تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار سال پیش) به ما می‌دهند. در این دوره گذار بود که به دلایل مرموز، دوره تناوب آب‌ و هوایی بین دوره‌های یخبندان، از ۴۱ هزار به ۱۰۰ هزار سال تغییر کرد و امیدواریم پرده از این راز برداریم.