چگونه یک موش می‌تواند به درمان بهتر انسان کمک کند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، تعداد کمی از پستانداران توانایی بازسازی نخاع قطع شده و التیام سایر جراحات شدید بدون ایجاد اسکار را دارند، اما یک جونده کوچک از آفریقا می‌تواند کلید انقلاب پزشکی را در دستان خود مخفی نگه داشته باشد.

 

مونیکا سوزا، یک دانشمند باتجربه، به سختی می‌توانست آنچه را که چشمانش دیده بود را باور کند. در محفظه پلاستیکی کوچک روی میز آزمایشگاه، روبروی او موشی بود که چند هفته قبل نیمه فلج شده بود و پا‌های عقبش را هر کجا که میرفت پشت سرش میکشید.

 

حالا با وجود اینکه از زمان آسیب دیدگی اش چیزی جز مسکن درد دریافت نکرده بود، به اطراف می‌چرخد، و حتی حرکات آکروباتیک انجام می‌دهد.

 

تاکنون چنین سابقه‌ای برای این رخداد وجود نداشته است. پستانداران، از جوندگان کوچک گرفته تا انسان، معمولاً هرگز از آسیب‌های جدی نخاع یا سایر آسیب‌های سیستم عصبی مرکزی بهبود نمی‌یابند. البته به نظر می‌رسد به جز موش خاردار آفریقایی.

 

در سال‌های اخیر، دانشمندان دریافته اند که این موجود در زیستگاه‌های خشک کشور‌های آفریقایی از جمله کنیا، سومالی و تانزانیا، استعداد فوق العاده‌ای برای بازسازی دارد و می‌تواند بر آسیب‌های مخرب پوست، قلب، کلیه‌ها و نخاع خود غلبه کند.

 

حتی دانشمندان آمریکایی که در سال ۲۰۱۲ کشف کردند که موش خاردار می‌تواند نواحی وسیعی از پوست آسیب دیده را بازسازی کند، نیز انتظار وقوع چنین رخدادی را نداشتند.

 

سوزا، کارشناس بازسازی اعصاب در دانشگاه پورتو در پرتغال، با اشاره به توانایی قابل توجه موش در ترمیم نخاع، که او و همکارانش آن را در مطالعه‌ای در اوایل امسال منتشر کردند، می‌گوید: همه ما کاملا شگفت زده شدیم و موش‌ها در عرض چند هفته پس از فلج بهبود یافتند. 

 

موش خاردار آفریقایی به فهرست خاصی از گونه‌های غیر پستاندارانی می‌پیوندد که می‌توانند بخش‌های مهمی از بدن خود را بازسازی کنند. بازسازی شکل خاصی از ترمیم است که بافتی مشابه را جایگزین بافت‌های از دست رفته کرده و از ایجاد اسکار بیش از حد جلوگیری می‌کند، به طوری که قسمت مورد نظر بدن می‌تواند مانند قبل عمل کند. به عنوان مثال، آکسولوتل ها، کرم‌های مسطح، گورخرماهی و برخی ماهی‌های دریایی می‌توانند بخش‌های نسبتاً بزرگ و پیچیده بدن خود را بازسازی کنند.

 

طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، تمساح‌هایی که به تازگی از تخم خارج شده اند می‌توانند دم‌های قطع شده را دوباره رشد دهند. اما هیچ یک از این حیوانات از نظر ژنتیکی به اندازه موش خاردار آفریقایی به ما نزدیک نیستند.