جشن بهار بُد یا میانه بهار چه روزی است؟

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،ایرانیان باستان با حال و هوای شاد و مذهبی که داشتند به بهانه های مختلف گرد هم می آمدند و خدای خود را  ستایش و از او طلب برکت می کردند یکی از این گردهمایی ها جشن بهاربد یا جشن میانه بهار بود.

جشن میانه بهار چه روزی است؟
در روزگاران قدیم، خبری از تقویم‌های امروزی نبود؛ در آن دوران، سال‌ها بر اساس چهار فصل و ۱۲ ماه تقسیم نمی‌شدند. در واقع، با توجه به ضرورت زندگی مردم دامدار و کشاورز آن دوران، تقویم‌ها با نگاه به پدیده‌های اقلیمی در سال خورشیدی، به ۶ بخش تقسیم می‌شدند که هرکدام از آن‌ها «گاهنبار» نامیده می‌شدند. «گاهنبار» یا «گهنبار» به‌معنای گاه و زمان به بار رسیدن و برپایی مهمانی همگانی است. در این تقویم باستانی، پنج روز آخر هرکدام از موسم‌های سالانه توسط مردم جشن گرفته می‌شد.

گاهنبار اول
گاهنبار اول، «میدیوزرم»، به‌معنای میانه بهار است؛ این روز، چهل و پنجمین روز از سال به شمار می‌رود که برابر با ۱۵ اردیبهشت است. روز میانه بهار، دقیقا در میانه فصل سبز سال قرار دارد؛ در این زمان، با رشد گیاهان کشاورزی رونق پیدا می‌کند. علاوه بر این، بر باور زرتشتیان، در این گاهنبار، آسمان توسط خدا آفریده شد.
جشن میانه بهار
جشن میانه بهار همانند دیگر جشن‌های گاهنبار، از همان ابتدا به زندگی مردم گره خورد و نقش آن وابسته به دگرگونی‌های فصلی و مرتبط با امور کشاورزی و دامداری بود. در حقیقت، بیشتر این جشن‌ها به امورات زندگی خود مردم همچون کشاورزی و دامداری بستگی داشتند؛ با این حال، احتمال می‌رود که در دوره ساسانیان، این جشن‌ها بیشتر رنگ و بوی دینی به خود گرفته و مسائل مرتبط به باور‌های دینی در آن‌ها وارد شده‌اند.
البته میانه‌ی بهار با شانزدهم اردیبهشت برابر است. اما در گذشته و حتی امروزه، عملا پانزدهمین روز ماه دوم هر فصل به عنوان میانه‌ی هر فصل شناخته می‌شود.

جشن‌های گاهنباری یا موسم‌های سالیانه

جشن‌های گاهنباری یا موسم‌های سالیانه، ادامه و بازمانده‌ای از نوعی تقویم کهن در ایران باستان است که طول سال خورشیدی را نه به دوازده ماه خورشیدی، بلکه به چهار فصل و چهار نیم‌فصل تقسیم کرده‌اند و هریک از این بازه‌های زمانی، نام و جشنی ویژه داشته است.
سال گاهنباری از نخستین روز تابستان آغاز می‌شد و پس از هفت پار‌ه‌ی زمانی، یعنی سه پایان فصل و چهار میانه فصل، به آغاز سال بعدی می‌رسید. پایان بهار یا آغاز تابستان دارای جشن گاهنباری نبوده و تنها به عنوان جشن آغاز سال نو به شمار می‌رفت.
نظام ساده گاهنباری ایرانیان باستان
نظام موسم‌های گاهنباری بسیار ساده و دقیق است و امروزه همچنان بیشتر روستانشینان و کشاورزان سرزمین‌های ایرانی از آن بهره می‌برند. در بین کشاورزان، سنجش زمان به گونه‌ی شمارش روز‌های فصل (مثلا بیستم بهار، چهلم بهار و یا بیست روز به تابستان مانده) بسیار رایج‌تر از سنجش زمان براساس شماره روز و ماه است.

بخشی از کتاب زردشتیان
متن پهلوی «ویـچـیـتَـکی‌های زادسـپَـرَم» به معنی گزیده‌های زادسپرم، بجز اشاره‌های کوتاه و جالبی که تاریخچه و رویداد‌های زمان زرتشت را بیان می‌کند، برانگیختن او به پیامبری را نیز به همین روز منسوب می‌کند.
«زادسپرم» پسر کهتر «جم شاپوران» در پارس و کرمان بوده و نسب او را به آذرباد مهرسپندان، موبدان موبد معاصر شاپور دوم ساسانی می‌دانستند.
زادسپرم می‌گوید که زرتشت در پانزدهم اردیبهشت، به جشن‌گاهی می‌رود که در آن روز مردمان بسیاری در آنجا جشنی به نام «بهاربُد یا بهاربود» آراسته بوده‌اند. در بامداد آن روز، او برای کوبیدن هوم (هَـئـومَـه) به کرانه‌ی رود دائیتی می‌رود و در آنجا «وهومن» بدو فراز می‌آید.
وهومن، پوشاکی از روشنایی بر تن داشت و سراسر اندام او از روشنایی بود.
او زرتشت را به انجمن همپرسگی امشاسپندان بر کرانه رود دائیتی فراز می‌برد و در همین انجمن، اورمزد او را به دین‌آوری بر می‌گزیند.
امروزه بازمانده‌هایی از جشن کهن بهاربُد در نواحی گوناگون سرزمین‌های ایرانی مانند مراسمی زیبا و نمادین در حوض سعدی شیراز و چشمه مجاور آن بر جای مانده است، اما آیین‌های بزرگداشت روز پیام‌آوری زرتشت به کلی فراموش شده و برگزار نمی‌شود.
همچنین امروزه در روز شانزدهم اردیبهشت، مهرروز، جشنی با نام «می‌گلان یا مهرگلان» در بخش‌هایی از کردستان برگزار می‌شود.

برنامه‌های روز شیراز

با اینکه جشن میانه بهار به فراموشی سپرده شده است، مصادف شدن آن با روز شیراز، سبب خواهد شد که نام این جشن همچنان پابرجا باشد.

بیشتربخوانید:۱۰ اردیبهشت روز ملی خلیج فارس

به‌رغم اینکه برنامه‌هایی برای جشن میانه بهار اجرا نمی‌شود، به مناسبت روز شیراز، برنامه‌های فرهنگی و هنری مختلفی برگزار می‌شوند. اخیرا، برنامه‌های متنوع‌تری برای روز شیراز در نظر گرفته شده است که باعث آشنایی بیشتر مردم ایران با این روز فرخنده می‌شود. در سال‌های اخیر، در روز شیراز، بازدید از مکان‌های گردشگری فرهنگی شیراز رایگان بوده است.
منبع: برنا، کجارو