خرداد روز یا جشن خردادگان چیست؟

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،در گاه‌شماری ایران باستان، روز ششم هر ماه شمسی و ماه سوم هر سال خورشیدی، به نام خرداد است.

مردم ایران باستان، به آئین زرتشتی معتقد بودند که مهم‌ترین اصول و ارکان آن نکوهش پلیدی و بدی و پاسداشت نیکی است.از همین رو مردم ایران باستان جشن‌های زیادی در نکوداشت نیکی و به منظور برقراری اتحاد و همدلی برگزار می‌کردند.

جشن خردادگان هم در زمره جشن های دوازده گانه ایرانیان باستان است که در روز ششم خرداد گرامی داشته می شده است.

یکی از مهم‌ترین خردادروزها، نوروز بزرگ یا خردادروز فروردین است که نام ششمین روز از فروردین ماه در ایران باستان بوده است.

در گاه شماری ایران باستان، هر روز و هر ماه نام مختص خودش را داشته است. در این تقویم نام ماه‌ها به نام ایزدان زرتشتی بود. در این گاه شماری اسامی دوازده‌گانه ماه‌ها با نام ۱۲ روز، مشترک می‌شد.

برای مثال فروردین نام اولین ماه سال و آغاز بهار است در حالی که روز نوزدهم هر ماه از سال نیز فروردین نامیده می‌شد. 

یا اردیبهشت، دومین ماه از سال و سومین روز از هر ماه به‌شمار می‌رفته است؛ بنابراین هر وقت نام روز و نام ماه منطبق می‌شد، آن روز را جشن می‌گرفتند. 

از این منظر ۱۲ جشن در سال که آن‌ها را جشن‌های ماهانه می‌نامیدند، پدید آمد.

یکی از این جشن‌ها خردادگان است که از انطباق خردادروز که روز ششم از هر ماه بوده است با ماه سوم از سال (یعنی خرداد) شکل می‌گرفت. به عبارت بهتر جشن خردادگان در ایران باستان در روز ششم خرداد جشن گرفته می‌شده است. 

خرداد در اندیشه زرتشتی نماد نگهبانی از آب، گیاه، سرسبزی و شادابی است. از این رو به دلیل اهمیتی که خرداد در در میان زرتشتیان داشته است این روز را جشن می‌گرفتند.

خرداد در اوستا «هـَئوروَتات» و در پهلوی «خُردات» یا «هُردات» به معنی رسایی و کمال بوده است. علت نامگذاری خرداد روز به خردادامشاسپند برمی‌گردد که در آئین زرتشتی موکل بر آب است و این روز برای گرامیداشت او نامگذاری شده است.

 

ساده‌تر اگر بگوییم جشن خردادگان به پاسداشتِ مفهوم آب و آبادانی برگزار می‌شده است. 

این روز در میان جشن‌ها و مراسم‌های بسیار در ایران باستان به ویژه در دوران ساسانیان از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار بوده است. 

کلمه جشن از ریشه اوستایی «یسن» به معنی ستایش و پرستش است که به خوبی ماهیت و دلیل جشن‌های زرتشتی را نشان می‌دهد.

رساله‌های متعددی وجود دارد که در ایران باستان خیلی از حوادث مهم تاریخ در چنین روزی اتفاق افتاده است.

از اهمیت دیگر خردادروز این است که در سنت زرتشیان ذکر شده و زرتشتیان به آن باور دارند که میلاد زرتشت در چنین روزی بوده است.

در کتاب بندهش از گل سوسن به عنوان گل ویژه امشاسپند بانو «خُرداد» نام برده شده‌است: «.. این را نیز گوید که هر گلی از آنِ امشاسپندی است؛ و باشد که گوید: … سوسن خرداد را، ..» که بر این بنیان بهترین نماد برای جشن خردادگان گل سوسن است.

معروف‌ترین نمونه‌های گل سوسن نزد ایرانیان سوسن سپید Lilium candidum یا سوسن آزاد است که به نام سوسن ده زبان یا سوسن گل دراز نیز شناخته می‌شود، همچنین یکی دیگر از گونه‌های نادر گل سوسن که بومی برخی مناطق شمالی ایران است، سوسن چلچراغ Lilium lederbourii نام گرفته‌است.

 در متن پهلوی «خسرو قبادان و ریدکی» بوی گل سوسن سپید، چون «بوی دوستی» توصیف شده‌است.

 

یکی از مهم‌ترین آیین‌های خردادروز که در جشن خردادگان پُررنگ‌تر از همیشه می‌شود، رفتن به سرچشمه آب‌ها یا کنار دریا‌ها و رودها، شستشو در آب و خواندن دعا‌ها و نیایش‌های ویژه این روز همراه با شادی در کنار خانواده و دوستان بوده‌است.

در این جشن مردم به سرچشمه‌ها، چمنزارها، کنار رود‌ها و رودخانه‌ها می‌رفتند، تن شویی و شادی کرده و مراسم جشن خود را برگزار می‌کردند و در کنار این مراسمات نیز دعا‌ها و نیایش‌های خاص خود را هم در آتشکده‌هایی که داشتند انجام می‌دادند.

 

منابع: ویکی پدیا، متین آباد