پخش زنده
امروز: -
خروج نظامی از نیجر؛ یکی از شکست‌های پی در پی سیاست فرانسه در آفریقا
یک کارشناس مسائل آفریقا گفت: خروج دیپلماتیک و نظامی فرانسه از نیجر، یکی از شکست‌های پی در پی سیاست فرانسه در منطقه ساحل آفریقا است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ محمدهادی تسخیری کارشناس مسائل آفریقا و محمدسجاد واعظ کارشناس مسائل آفریقا در برنامه جهان امروز درباره بررسی خروج دیپلماتیک و نظامی فرانسه از نیجر بعد از ۱۲۵ سال گفتگو کردند.
سؤال: نظر شما درباره اعلام این تصمیم جدید از سوی مکرون چه است، آیا می‌توانیم آن را پذیرش شکست فرانسه در نیجر بدانیم یا نه نباید به این اعلام اعتماد کرد و ممکن است صرفاً یک نمایش سیاسی باشد که فرانسه می‌خواهد زمان را بخرد؟
تسخیری: قطعاً این یکی از شکست‌های پی در پی سیاست فرانسه در منطقه ساحل آفریقا است بی شک، اما اینکه فرانسه می‌خواهد وقت بخرد، این را شرایط بعداً تعیین خواهد کرد، یعنی شرایط خود کشور نیجر و آیا آن چه که در آینده اتفاق خواهد افتاد به فرانسه اجازه خواهد داد که باز هم به حضورش در نیجر ادامه بدهد یا نه، که به نظر من این امکان وجود ندارد، مانند مالی و بورکینافاسو خارج خواهد شد.
سؤال: آقای تسخیری ما در طول دو ماه گذشته شاهد تنش گسترده‌ای بین حاکمان جدید نیجر با فرانسوی‌ها بوده ایم. خیلی درخواست می‌شد که فرانسوی‌ها خارج شوند حتی وقتی که مکرون نپذیرفت مردم نیجر محاصره کردند پایگاه نظامی فرانسه را تحصن انجام دادند و دولت نیجر هم آمد آب و برق سفارت فرانسه را قطع کرد، مکرون تا هفته پیش می‌گفت که اصلاً این دولت جدید نیجر را به رسمیت نمی‌شناسد که بخواهد به درخواست شان برای خروج فرانسوی‌ها توجه کند. چه شد در طول این دوماه که بالاخره فرانسه پذیرفته است که از نیجر خارج شود؟
تسخیری: بسیاری از تحلیل گران متخصص در امور غرب آفریقا معتقد هستند که فرانسه یک سیاست قاطعانه، یک سیاست پایدار در این منطقه ندارد. تلاش کرده است که بر سیاست نظامی افراطی خودش در این منطقه تأکید کند و ادعا می‌کند با اینکه خود مکرون این سیاست را قبول نداشت، در سال ۲۰۱۷ در واگاداگو پایتخت بورکینافاسو، به صراحت اعلام کرد که این سیاست غلطی است و ما باید به سمت گروه‌های مردم نهاد و به اصطلاح آن نیرو‌های مؤثر در داخل این منطقه برویم.
سؤال: به جای حضور نظامی؟
تسخیری: به جای حضور نظامی افراطی، باید به سمت آنها برویم، اما عملاً نتوانست به صحبت‌هایی که در آن سخنرانی و سخنرانی‌های دیگر خودش داشت عمل کند.
سؤال: یعنی اعتراضات نیجر به نوعی توفیق اجباری شد برای این وعده ها؟
تسخیری: اعتراضات نیجر عکس العمل طبیعی مردم استعمار زده غرب آفریقا که با داشتن آن همه امکانات، اورانیوم، طلا، الماس و دارایی‌های بسیار زیاد باز هم جزء فقیرترین کشور‌های دنیا هستند. آنها متوجه می‌شوند این قضیه را.
سؤال: فکر می‌کنم جزء پنج کشور فقیر دنیا محسوب می‌شود.
تسخیری: بله همینطور است.
سؤال: اقای واعظ شما درباره صحبت‌های امروز مکرون که بالاخره پذیرفته است نظامیان شان تا سه ماه آینده خارج شوند و به زودی هم سفیرشان را از نیجر خارج کنند چه فکر می‌کنید؟
واعظ: همین چند وقت پیش بود که در همین برنامه یک پیش بینی کردیم ما موقعی که در بحث حمله نظامی فرانسه به نیجر خیلی حاد شده بود و آنجا هم عرض کردم خدمت شما که هیچ اتفاق نظامی قرار نیست بیفتد و الان هم میدان دیپلماسی یکه تاز این معارضه است و باور من بر این است که در آینده‌ای نه چندان دور هم شواهد وقتی نشان می‌دهد که فرانسوی‌ها پذیرفته اند که نیرو‌های نظامی خودشان را از نیجر خارج کنند، این به این معنی است که توانستند روابط دیپلماتیک خودشان را با کودتاچیان در نیجر به نوعی به یک توازونی برسانند. اینکه ما تصورمان این باشد که مثل روز‌های اول خواهد بود و تعاملات فرانسه با نیجر به یقین اینگونه نیست.
سؤال: یعنی یک جور‌هایی فرانسه واقعیات نیجر را پذیرفته است؟
واعظ: بله. واقعیات نیجر را پذیرفته است و اصلاً از آن تفکراتی که بخواهد حمله کند و از نیرو‌های کمکی بخواهد استفاده کند، کشور‌های آفریقایی بخواهند بیایند کمک اش و اصلاً فکر می‌کنم صرفنظر کرده است کما اینکه خب نقش ایالات متحده هم در این خصوص خیلی مهم بود، چون یک حساب خیلی خاصی را فرانسوی‌ها روی کمک نظامی امریکایی‌ها باز کرده بودند که شواهد دارد نشان می‌دهد که امریکایی‌ها دست رد به سینه فرانسوی‌ها زده اند و قرار نیست که در این موضوع به صورت نظامی به آنها کمک کنند.
سؤال: از سال ۱۸۹۸ فرانسه وارد نیجر شده است و این خروج در صد و بیست و پنجمین سال حضور فرانسوی‌ها در این کشور است. اساساً چرا نیجر برای فرانسه در طول این سال‌ها مهم بوده است؟
واعظ: فرانسه آخرین استعمارگر اروپایی بود که در قاره آفریقا نیروی نظامی داشت و این را می‌شود به فال نیک گرفت که دیگر هیچ استعمارگر اروپایی بعد از یکصد و خورده‌ای می‌گویند نیروی نظامی در قاره آفریقا نداریم. اما آن چیزی که برای فرانسوی‌ها بسیار اهمیت دارد بحث اورانیوم و پلوتونیومی است که کشور نیجر دارد، فرانسوی‌ها به صورت مستقیم ۵۰ درصد از اورانیوم مایحتاج سوخت هسته‌ای راکتور‌های خودشان را از کشور نیجر تأمین می‌کنند و کشور نیجر برای آنها بسیار بسیار به لحاظ استراتژیک قابل اهمیت است، چراکه بالای ۷۰ درصد از تولید برق خودشان را مدیون این سوختی هستند که به صورت مستقیم از نیجر می‌خرند. پس با توجه به فشار‌هایی که روسیه این روز‌ها دارد به اروپا می‌آورد بر سر موضوع سوخت بخصوص بسته شدن بحث انرژی و گازی که به اروپا صادر می‌کردند روس ها، بسیار بسیار نقطه ژئوپولوتیکی می‌شود و ژئواستراتژیک می‌شود چرا که در صورت از دست دادن آن بعنوان یک شریک در شرایط بحرانی که امروز فرانسوی‌ها و اروپایی‌ها دارند می‌تواند شرایط بغرنجی را برای آنها به وجود بیاورد، چون آن دیگری تأمین کننده سوخت هسته‌ای آنها هم قزاقستان است که خوب قزاقستان هم همه می‌دانیم که تعاملات اش با روس‌ها تعاملات بسیار گسترده‌ای است و امکان حرف شنوی مقامات اش از روس‌ها وجود دارد.
سؤال: از این ۱۲۵ سال هم به ما بگویید. چه شد که در نهایت مردم نیجر در این نقطه قرار گرفتند باعنوان صحبت کردیم یکی از پنج کشور فقیر دنیا، فرانسوی‌ها بخواهند خارج شوند از کشورشان خصوصاً که فرانسه در طول این سال‌ها می‌گفته است که ما همیشه داریم کمک‌های مالی به نیجر می‌کنیم.
واعظ: یکی از بدترین استعمارگر‌ها در قاره آفریقا فرانسوی‌ها بوده اند. یعنی شاید اگر بخواهیم استعمارگر‌ها را هم تقسیم بندی کنیم، استعمارگر خوب داشته ایم، استعمارگر بد داشته ایم یعنی این را می‌شود واقعاً دید. شما ببینید این فاجعه‌ای که فرانسوی‌ها با ورود به بورکینافاسو انجام می‌دهند اصلاً یک تراژدی غم است.. اگر بخواهم یک نمونه اش را فقط بگویم، وقتی که وارد این کشور می‌شوند از روستاییانی که اطراف این‌ها هستند درخواست کمک می‌کنند برای حمل بار و وقتی که تن به این کار نمی‌دهند روستایی‌ها مرد و زن و بچه شان را درکنار احشام شان می‌سوزانند و کلاً روستا‌ها را با صاحبان روستا از بین می‌بردند و این‌ها اتفاقاتی است که مردم آفریقا نمی‌توانند فراموش کنند، یک میلیون و سیصد هزار برده را فرانسوی‌ها در دوره برده داری شان از غرب آفریقا خارج کردند و بخش قابل ملاحظه‌ای از این‌ها از شدت فشار‌هایی که در این مسیر داشتند تحمل می‌کردند خودشان را حاضر شدند در آب بیندازند، ولی به خشکی که فرانسوی‌ها آنها را داشتند می‌بردند نرسند. این‌ها همه نشانگر این است که تاریخچه بسیار بدی دارد فرانسه در غرب آفریقا و واقعاً فرانسه ستیزی در بوم و زیست مردم غرب آفریقا وجود دارد کما اینکه کشوری که طلا دارد، نفت دارد، پلوتونیوم و اورانیوم دارد، اروپا را تأمین می‌کند و بعنوان یکی از تأمین کننده‌های اروپا است در رنکینگ جهانی صد و هشتاد و نهمین کشور به لحاظ وضعیت اقتصادی است و از هر چهار نفر دو نفر زیر خط مطلق فقر دارند در این کشور زندگی می‌کنند که خیلی فاجعه است.
سؤال: آقای تسخیری شما درباره این ۱۲۵ سال حضور نظامی فرانسه در نیجر چه فکر می‌کنید؟
تسخیری: این حضور حضور بسیار تلخی بوده است برای نیجری ها. ببینید این که جناب آقای واعظ مثال آوردند، فرانسوی‌ها در بسیاری از کشور‌های غرب آفریقا حتی در کشور همسایه نیجر یعنی چاد، زمانی که وارد چاد شدند ابتدا تمام شیوخ و زنان و کودکان همه را جمع کردند این‌ها را باید همه بدانند تا دلایل این خیزش مردم نیجر مشخص شود، مردم فکر می‌کردند که این‌ها را جمع کردند تا با آنها صحبت کنند از آنها اظهارنظر بگیرند و بگویند که چطوری می‌خواهید کشورتان را اداره کنیم، اما فرانسوی‌ها تمام آنها را از پیرمرد ۸۰ ساله تا کودک ۲ ساله همه را قتل عام کردند در چاد. این‌ها همه در خاطر این خاطره‌ها در ذهن مردم غرب آفریقا در ذهن مردم چاد در ذهن مردم نیجر و در ذهن بسیاری از کشور‌ها همچنان مانده است به همین دلیل و به دلیل اینکه فرانسوی‌ها برخلاف انگلیسی ها، این یک اصل کلی است که در استعمار کهن بوده است، فرانسوی‌ها وقتی می‌آمدند خیلی به زبان و فرهنگ آن کشور استعمارزده مستقیماً وارد نمی‌شدند آنها را مجبور نمی‌کردند انگلیسی یاد بگیرند، بلکه یک امتیازاتی می‌دادند که آنها به سمت یادگیری زبان انگلیس، اما فرانسوی‌ها با اجبار و با اکراه و با قتل و با زندانی کردن و با بسیاری از راه‌های خشن زبان و فرهنگ خودشان را به این کشور‌ها تحمیل می‌کردند. خب همه این‌ها عقده‌هایی بوده است که در طول این ۱۲۰ سال در گلوی این‌ها مانده است. دراین چند سال اخیر که یک بیداری خارق العاده‌ای در این منطقه به وجود آمده است و مردم دیدند که مردم مالی توانستند، مردم بورکینافاسو توانستند، مردم نیجر هم این جرأت را به خودشان دادند. البته من در یک مصاحبه دیگری در برنامه صبحگاهی عرض کردم گاهی مردم قیام می‌کنند و نظامی‌ها به طبع مردم یک نظامی را تغییر می‌دهند مانند آن چیزی که در سودان اتفاق افتاد و گاهی نه نظامیان کودتا می‌کنند و مردم، چون می‌بینند این سیاست‌های نظامیان به نفع خودشان است و دنبال آن خواسته‌های خودشان است، می‌آیند از نظامیان حمایت می‌کنند.
پخش گزارش
سؤال: اقای تسخیری در این مدت شاهد بوده ایم که فرانسوی‌ها تهدید نظامی کرده بودند همینطور کشور‌های جامعه اقتصادی غرب آفریقا اکوباس هم یک جورایی جلوی ماجرا افتاده بود و خودش ضرب العجل تعیین کرده بود، چهار پنج سناریو گذاشته بودند که ما به این شکل به نیجر حمله می‌کنیم، پشت آن هم فرانسوی‌ها بودند. چه شد این گزینه نظامی صرفاً روی میز باقی ماند؟
تسخیری: عوامل زیاد اتفاق افتاد و عوامل زیادی بود. مهمترین آن چهار عامل را من عرض می‌کنم، یکی اینکه خود این کشور‌ها مشکلات داخلی بسیار زیادی دارند و حمله به نیجر بهایی دارد. در نتیجه بر مشکلات داخلی آنها افزوده خواهد شد و ممکن بود خود این کشور‌ها باعث یک نارضایتی‌هایی در داخل آن کشور‌ها به وجود بیاید و خودشان به مشکل بخورند. یکی دیگر اینکه دو همسایه نیجر یعنی مالی و بورکینافاسو اعلام کردند که ما در این پیمان شرکت نخواهیم کرد برعکس حمله به نیجر حمله به ما است. بورکینافاسو نیرو هم فرستاد و همین سبب شکسته شدن این اتحاد شد. مسئله سوم حمایت همه جانبه مردم از کودتاگران، خود همین باعث وحشت و بالا بردن بهای حمله به نیجر شد. آخرین مسئله که این آدم از داخل تحلیل‌هایی که تحلیل گران می‌دهند متوجه می‌شود، جدی نبودن کشور‌های غربی مانند امریکا در مخالفت با کودتاگران است.
سؤال: آنقدری که فرانسه تمایل داشت، همراه نشد؟
تسخیری: احسنت. جناب آقای اعظ هم اشاره کردند، این جدی نبودن دل هم فرانسوی‌ها را لرزاند و هم مجمع اقتصادی غرب آفریقا را هم از این تصمیم خودش دور کرد.
سؤال: آقای واعظ آینده روابط فرانسه و آفریقا را چطور می‌بینید به هر حال در سال‌های اخیر در مالی در بورکینافاسو بعد نیجر و گابن این را هم داشتیم، دولت‌های همراه با فرانسه همگی سقوط کردند. فرانسه در آینده چه خواهد داشت در آفریقا؟
واعظ: آینده برای کشور‌های استعمارگر الان در شرق آفریقا ترسیم شده است یعنی خارج شده اند ریکاوری کرده اند خودشان را، یک تعامل جدیدی را با دولتمردان شان آغاز کرده اند و برگشته اند. یعنی الان ما داریم این را در صحنه و میدان می‌بینیم. قطع به یقین آن چیزی که معادله را در غرب آفریقا دارد به هم می‌زند، صرفاً یک خواست درونی و صرفاً یک کودتا نخواهد بود و بازیگران قدرتمند بین المللی دیگری که این روز‌ها خبر می‌آید که دارند در غرب آفریقا نقش خودشان را بازی می‌کنند، بسیار مؤثر خواهد بود در آینده که می‌شود متصور شد. به هر حال فرانسه همانطور که عرض کردم خاطره خوبی از خودش برای آن مردم به جا نگذاشته است. وقت مناسبی است که سیاستمداران فرانسوی یک تجدیدنظری در رویه و رفتار خودشان نسبت به این مردم داشته باشند. شما ببینید خیلی از کشور‌ها استعمار کردند، اما همین منطقه غرب آفریقا که این روز‌ها شاهد تحولات در آن هستیم، یک روزی روزگاری فرانسوی‌ها به آن می‌گفتند فرنچ وست آفریقا، آفریقای غربی فرانسوی یا غرب آفریقای فرانسوی، یعنی اینقدر خودخواهانه با این مردم رفتارکردند که شامل همین کشور‌هایی می‌شود که درون آنها دارد این تحولات اتفاق می‌افتد. قطع به یقین باور من این است که نقش بازیگران دیگر هم مثل روسیه و چین و حتی نقش جمهوری اسلامی ایران در آینده‌ای نه چندان دور در این مناطق می‌تواند بسیار تأثرگذار باشد.
نظر شما