پخش زنده
امروز: -
ثبت ملی هشت آیین عزاداری حسینی کهگیلویه وبویراحمد
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: تاکنون ۸ آیین سوگواری سنتی مردم استان در ماه محرم در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای کهگیلویه و بویراحمد، سعید طالبی پور افزود: آیینهای استقبال از ماه محرم در روستای امامزاده علی (ع) از توابع چرام، دمام زنی در گچساران، مویه خوانی زنان سوق، ترقو خوانی و تعزیه خوانی در لنده، شام غریبان در سوق ونذری روستای دشت رز بویراحمد و سینه زنی حسینیه بهبهانی های گچساران در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
وی بیان کرد: برخی از آیین های عاشورایی به ثبت ملی رسیده کهگیلویه و بویراحمد مربوط به مناطق روستایی و عشایر و برخی از آنان در مناطق شهری رواج یافته است.
طالبی پور با اشاره به اینکه همه آیین های ثبت شده در فهرست آثار ملی استان زنده و هرساله با مشارکت میراث فرهنگی و تشکل های مردمی با شکوه خاصی برگزار می شود تاکید کرد: این آیینها با هدف احیا و پیشگیری از فراموشی ثبت ملی شده است.
نگاهی به چند آیین ثبت شده ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد
دمام زنی
آیین دمام زنی یکی از آیین های عاشورایی است که در شهرستان نفت خیز گچساران رواج یافته و در دیگر نقاط استان هم انجام می شود.
این آیین تداعی کننده صحنه کارزار سیدالشهدا (ع) و یارانش در عاشورای سال ۶۱ است که فضای سرشار از حزن و اندوه را در هیات های عزاداری ایجاد می کند.
در این شیوه از عزاداری دمام زنی چند نفر با دست بر نوعی طبل میکوبند و تعدادی با نواختن سنج و شیپور، دمام زنان را همراهی میکنند،برخی هیات ها تنها دمام زنی میکنند و برخی در ابتدای سوگواری دقایقی به دمام زنی میپردازند.
در گذشتههای دور برای خبردار کردن عاشقان اباعبدالله الحسین (ع) به شروع سوگواری های محرم دمام زنی میکردند.
سنج و دمام و بوق (شیپور) هر سه از سازهای تشکیل دهنده این همنوازی است که به گفته بسیاری از کارشناسان این عرصه، طبل، صدای سم اسبان؛ سنج، صدای به هم خوردن شمشیرها و بوق، صدای شیپور جنگ را برای مخاطب تداعی میکند.
تعداد دمام زنان در یک مراسم در گچساران گاهی از ۷ نفر شروع و تا ۲ برابر یا بیشتر هم میرسد و میتوان گفت که تعداد دمام زنان بستگی به توان و بضاعت حسینیه و دمام زنان دارد.
شروه خوانی
شروه خوانی (نوای جان سوز) زنان ایلی در منطقه زیلایی کهگیلویه وبویراحمد در رثای مظلومیت امام حسین (ع) و یاران با وفای آن حضرت یکی از آیین های سنتی برجای مانده از گذشته های دور در این دیار است.
شروه خوانی زنان نوعی نوای غمگینانه به معنای گریستن بر مرده و بیان کارهای نیک و سلحشوری شخص متوفی در صحنه کارزار و رزم بوده که بیشتر در مناطق روستایی و عشایری کهگیلویه وبویراحمد به ویژه در منطقه زیلایی بویراحمد مرسوم است.
این نوع موسیقی آوازی، فارغ از همه موسیقی های مدرن امروزی، با لحن و آهنگی اندوهبار و سوز درونی ازسوی زنان و دختران شروه خوان این دیار در غم از دست دادن عزیزترین افراد ایل اجرا می شود.
شماری از زنان و دختران ایلی و عشایری این خطه نیز با بستن کمربندها و شال بندهای سیاه اطراف زن نوحه خوان حلقه می زنند و در غم مظلومیت شهدای کربلا به سوگواری می پردازند.
تعزیه خوانی سوق
در آیین تعزیه شهر سوق شهادت علی اصغر(ع) طفل ۶ ماه دشت نینوا و عبدالله پسر امام حسن (ع) در مدت یک ۹۰ دقیقه با حضور پیشکسوتان تعزیه خوانی اجرا می شود کهحزن و اندوه سوگواران اباعبدالله حسین (ع) و یاران با وفایش همزمان با ماه محرم در این آیین به اوج خود می رسد.
در مجالس تعزیه اخلاص سوگواران سید الشهدا (ع) و یارانش به عینه قابل مشاهده است و صدای شیون و ناله زنان و دختران با موسیقی و رفتار بازیگران همراهی می کند.
تن پوش های قرمز یزیدیان و لباس های سبز اهل بیت (س) با عزاداران را آنچنان تحت تاثیر قرار می دهد که انگار واقعه عاشورا همان لحظه در حال رخ دادن است.
در واقع تعزیه شکل تکامل یافته آئینی است که شیعیان سده های نخستین اسلام برای شهدای مظلوم کربلا برگزار می کردند.
دیگر آیین های عزاداری عاشورایی مردم کهگیلویه و بویراحمد که همزمان با تاسوعا و عاشورا به شکل باشکوهی در حال اجراست.
گهواره حضرت علی اصغر (ع)
گهواره حضرت علی اصغر(ع) (به گویش محلی تهته) از دیگر آیین های سنتی محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که در این محافل زنان در رثای طفل ۶ ماهه شهید دشت کربلا سوگواری می کنند.
در این آیین زنان بهصورت دایرهای دور گهواره مینشینند و برای حضرت علیاصغر(ع) و شهیدان کم سن و سال عاشورا نوحه (شروه) به گویش لری خوانده و سوگواری میکنند و بعد از آن نیز با وصل کردن سنجاق یا گره زدن پارچه بر گهواره از طلب حاجت میکنند.
بانوان در روز عاشورا به شکل کاروانی یا تکی گهواره حضرت علی اصغر(ع) را بر روی سر خود می گذارند و آن را با کاروان دلسوختگان حسینی تا گلزار شهدای مناطق مختلف استان حمل می کنند.
سینه زنی و زنجیرزنی
پرشورترین آیین های عزاداری حسینی کهگیلویه و بویراحمد در هیات های سینه زنی سنتی جلوه گری می کند جایی که مردان به شکل دایره ای سینه می زنند.
در این آیین ها مردان کمر همدیگر را می گیرند و دور علم و نوحه خوان می چرخند و با مداح هم نوایی می کنند، زنان حاضر در محافل سینه زنی های سنتی این استان که در فاصله چند متری مردان نشسته اند، با شنیدن نوحه ها به یاد شهیدان دشت نینوا گریه و زاری می کنند.
البته به علت سکونت برخی اقوام ایرانی به ویژه اصفهانی ها و بهبهانی ها سینه زنی به شکل خطی در برخی از هیات های عزاداری کهگیلویه و بویراحمد رواج یافته است.
امسال هم بیش از ۸۰۰ هیات مذهبی و موکب عزاداری در جای جای استان کهگیلویه وبویراحمد در زمینه تبیین شعار امسال ماه محرم با عنوان «آزادگان عالم در خیمه حسین (ع) هستند» فعالیت می کنند.
نظر شما