ضرورت برنامه‌ریزی‌های راهبردی برای مقابله با اثرات تغییر اقلیم

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، محقق ایرانی با حمایت بنیاد ملی علم ایران، در تحقیقی جامع به تغییرات آب و هوایی و اثرات آن بر منابع آبی و کشاورزی پرداخته و بر ضرورت برنامه‌ریزی‌های راهبردی برای مقابله با بحران‌های آتی تأکید کرده است.

«ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر دما و بارش ایران و کشور‌های همسایه در راستای مدیریت چالش‌های هیدروپولیتیک آتی» عنوان طرح پژوهشی محمدجواد زارعیان عضو هیئت‌ علمی مؤسسه تحقیقات آب است که با حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسانده است.

زارعیان با مدرک دکتری تخصصی مهندسی کشاورزی-آب از دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: تغییر اقلیم یکی از پدیده‎‌های مهمی است که وضع آب و هوایی کره زمین را در طی چنددهه اخیر تحت تأثیر قابل‌توجهی قرار داده است.

 بر اساس تعریف، تغییر اقلیم فرآیندی است که در درازمدت به علت تغییر در غلظت گاز‌های گلخانه‌ای ایجاد می‌‏شود و فرآیند‌های آب و هوایی زمین را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

بیشترین تأثیرات تغییر اقلیم بر دما و بارندگی کره زمین رخ می‌دهد. همچنین سایر ‏ فرآیند‌های زیست‌محیطی مرتبط با زندگی بشر نیز در اثر ایجاد پدیده تغییر اقلیم دستخوش تغییر می‌شود.

وی افزود: این فرآیند‌ها طیف وسیعی از فعل‌و‌انفعالات جوی و هیدرولوژیک، شامل سیلاب‌ها، خشکسالی‌ها، طوفان‌ها و سایر موارد این‌چنینی را شامل می‌شوند.

این محقق و پژوهشگر اضافه کرد: مدت‌هاست که تغییر در خصوصیات هواشناسی مناطق مختلف دنیا برای محققین و پژوهشگران به اثبات رسیده است. کم شدن نزولات جوی، تغییر در الگوی بارش‌ها و کاهش جریان‌های سطحی در بسیاری از مناطق دنیا قابل لمس است. از طرف دیگر، مطالعات نشان می‌دهند که تغییر اقلیم باعث کاهش عملکرد محصولات کشاورزی و بالا رفتن مصرف آب در این بخش می‌شود.

زارعیان تصریح کرد: بنابراین در درازمدت تغییر اقلیم حتی می‌تواند باعث کاهش ظرفیت تولیدی اراضی کشاورزی شده و توانایی نسل‌های آینده برای تأمین غذا را به طور معنی‌داری کاهش دهد. شناخت هرچه بیشتر این مشکلات در اندیشیدن تمهیدی برای پیشگیری از عواقب تغییر اقلیم مؤثر خواهد بود.

وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی ایران گفت: همانطور که می‌دانید کشور ایران از ۶ حوضه آبریز اصلی شامل حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان، حوضه آبریز دریاچه ارومیه، حوضه آبریز دریای مازندران، حوضه آبریز فلات مرکزی، حوضه آبریز قره‌قوم و حوضه آبریز مرزی شرق تشکیل شده است.

با وجود تفاوت‌های قابل توجه در میزان آب موجود در هر کدام از حوضه‌های ذکرشده، در حال حاضر چالش‌های متعددی در مدیریت آب در این نواحی وجود دارد که عمده آن متأثر از به‌هم‌خوردن بیلان منابع و مصارف آب در این حوضه‌ها است.

زارعیان تأکید کرد: با توجه به بروز چالش‌های متعددی که در زمینه مدیریت منابع آب مشترک با کشور‌های همسایه به وجود آمده است و همچنین اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب در این حوضه‌های مشترک، ضرورت دارد تا تحلیل‌های قابل استفاده در زمینه مدیریت دورنمای این موضوعات در اختیار متولیان مدیریت آب کشور قرار گیرد.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین این تحلیل‌ها را می‌توان در برآورد تغییرات دما و بارش ایران و کشور‌های همسایه در دوره آینده دانست که بر اساس آن مشخص خواهد شد که کشور‌های همسایه با توجه به اثرات تغییر اقلیم ممکن است چه سیاست‌هایی را در زمینه اقدامات آتی خود در حوزه منابع آب در پیش گیرند و این سیاست‌ها ممکن است چه اثراتی بر وضع منابع آب و محیط‌زیست ایران بر جای گذارد.