ساختار مغز می‌تواند مشکلات توجه کودکان را پیش‌بینی کند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از ساینس نتورکز، نتایج یک مطالعه تازه از پژوهشگران دانشگاه سایمون فریزر (SFU) نشان می‌دهد که نحوه اتصال و سازمان‌دهی مسیرهای عصبی در سال‌های ابتدایی کودکی، نقش مهمی در شکل‌گیری مهارت‌های توجه دارد و می‌تواند به شناسایی کودکان در معرض خطر اختلالات مرتبط با توجه مانند بیش‌فعالی/کمبود توجه (ADHD) کمک کند.

این تحقیق که در نشریه eNeuro منتشر شده، ساختار و عملکرد مغز را در بازه حساس ۴ تا ۷ سالگی بررسی کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد این دوره سنی فرصتی طلایی برای شناسایی و حمایت از کودکانی است که ممکن است با مشکلات توجه روبه‌رو شوند.

رندی مک‌اینتاش، نویسنده ارشد مطالعه و بنیان‌گذار مؤسسه علوم اعصاب و نوروفناوری SFU، در توضیح یافته‌ها گفت: «مغز را مثل یک شهر تصور کنید؛ جاده‌ها همان ساختار مغز و رفت‌وآمدها همان فعالیت‌های مغزی هستند. در این سن، کیفیت جاده‌ها اهمیت بیشتری دارد. اگر جاده‌ها درست ساخته نشوند، رفت‌وآمد روان نیست و این می‌تواند توانایی تمرکز، تغییر بین کارها و نادیده‌گرفتن حواس‌پرتی را تحت تأثیر قرار دهد.»

این مطالعه طولی با حضور ۳۹ کودک در مدت یک سال انجام شد. با استفاده از تصویربرداری MRI، ارتباطات ساختاری و عملکردی مغز اندازه‌گیری و سپس با روش «نظریه گراف» — ابزاری که معمولاً برای تحلیل شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌شود — الگوهای ارتباطی بین بخش‌های مختلف مغز بررسی شد.

نتایج نشان داد کودکانی که شبکه‌های مغزی آن‌ها مانند «گروه‌های دوستان صمیمی» سازمان یافته بود — یعنی بخش‌های مغزی ارتباط بیشتری با گروه خود داشتند و ارتباط کمتری با گروه‌های دیگر — در آزمون‌های توجه عملکرد بهتری داشتند.

لیان روکوس، نویسنده اصلی مطالعه، تأکید کرد: «این دوره سنی، درست پیش از ورود به مدرسه و در سال‌های ابتدایی، زمان حساسی است که کودکان با تقاضاهای جدید یادگیری روبه‌رو می‌شوند. مداخلات زودهنگام مانند رفتاردرمانی، برنامه‌های حمایتی مدرسه، آموزش مهارت‌های اجتماعی و آموزش والدین می‌تواند تفاوت زیادی ایجاد کند.»

این تحقیق همچنین زمینه را برای استفاده از مدل‌های رایانشی همچون «مغز مجازی» — پلتفرمی شبیه شبیه‌ساز پرواز اما برای مغز — فراهم می‌کند تا پژوهشگران بتوانند رشد مغز را مدل‌سازی کرده و تأثیر مداخلات احتمالی را به‌طور مجازی آزمایش کنند.

مک‌اینتاش افزود: «هدف نهایی، ایجاد مدل‌های شخصی‌سازی‌شده از رشد مغز است تا با پیش‌بینی تغییرات آینده، مناسب‌ترین روش‌های حمایتی یا درمانی انتخاب شود.»

هرچند فناوری MRI هنوز برای غربالگری عمومی در دسترس نیست، تیم تحقیقاتی امیدوار است یافته‌ها به توسعه ابزارهای دقیق‌تر، کارآمدتر و قابل‌دسترس‌تر برای ارزیابی سلامت مغز در کودکان منجر شود.

مک‌اینتاش گفت: «ما به دنبال یافتن حداقل داده‌های لازم برای ترسیم تصویری قابل‌اعتماد از رشد مغز هستیم تا بتوان این ابزارها را حتی به مناطق روستایی یا دورافتاده برد و از کودکان در اولین فرصت حمایت کرد.»