انتقادها و توصیه های دانشجویان به وزیر جهاد کشاورزی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، در نامه بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی خطاب به وزیر جهاد کشاورزی، با اشاره به اهمیت تامین امنیت غذایی به عنوان پیش نیاز استقلال و اقتدار کشور، کشاورزی به مثابه یک سنگر ملی و فراتر از یک عرصه اقتصادی توصیف و از وزیر خواسته شده است تا در تغییر رویکرد واردات محور به خودکفایی، کوشا باشد.

در این نامه آمده است؛ تاریخ انقلاب اسلامی در سال‌های آغازین خود، گواهی می‌دهد که امام خمینی (ره) با دوراندیشی عمیق، در کنار نهاد‌های انقلابی دیگر، فرمان تأسیس جهاد سازندگی را صادر فرمودند و این نهاد، با روحیه جهادی، مردمی و انقلابی، نه صرفاً یک وزارتخانه بوروکراتیک، بلکه تجسم آرمان انقلاب اسلامی برای استقلال، عدالت و خودکفایی در عرصه حیاتی کشاورزی بود.

آرمان انقلاب در این حوزه، از همان ابتدا، بر "تأمین نیاز‌های اساسی مردم بر اساس تولید داخلی" استوار بود. هدف این بود که وابستگی ذلیلانه به قدرت‌های خارجی در لقمه نان و قوت مردم، قطع شود. ما امروز در مقابل شما ایستاده‌ایم تا یادآوری کنیم که وزارت جهاد کشاورزی وارث این روحیه و امانت‌دار این آرمان‌های مقدس است. کشاورزی ایران، بیش از آنکه یک بخش اقتصادی باشد، یک سنگر ملی است که پایداری آن، امنیت غذایی، استقلال سیاسی و معیشت مردم را تضمین می‌کند.

بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی خطاب به وزیر جهاد کشاورزی می‌افزاید؛ ایران کشوری است که بر اساس آمار، در منطقه‌ای با بحران ساختاری منابع آب و خاک قرار دارد. متوسط بارندگی کشور در حدود ۲۵۰ میلی‌متر است که کمتر از یک‌سوم میانگین جهانی است. در عین حال، تهدیدات خارجی و تحریم‌های ظالمانه، آسیب‌پذیری ما در زنجیره تأمین جهانی را دوچندان کرده است.

رویکرد وزارتخانه برای تأمین و زنجیره تأمین، نباید بر مبنای واردات و اتکاء به بازار‌های جهانی بنا شود؛ چرا که این مسیر، کشور را در برابر تغییرات اقلیمی و فشار‌های سیاسی به شدت آسیب‌پذیر می‌کند. تنها راه حل، خودکفایی پایدار و مبتنی بر فناوری است.

۱. راهبرد مقابله با تهدیدپذیری:

ما معتقدیم که رویکرد فعلی در تأمین محصولات اساسی، هنوز از تفکر واردات‌محور فاصله نگرفته است. جناب وزیر، برنامه شما برای خودکفایی پایدار در گندم و سایر اقلام راهبردی غذایی چیست؟ بر اساس گزارش‌های رسمی، نرخ ضایعات محصولات کشاورزی در ایران تا حدود ۳۰ درصد برآورد می‌شود که این میزان، خود به اندازۀ غذای سالانه یک کشور کوچک است. برنامه عملیاتی و زمان‌بندی‌شده وزارتخانه برای کاهش این ۳۰ درصد ضایعات در کل زنجیره (از مزرعه تا سفره) چیست؟

وابستگی به واردات دانه‌های روغنی و نهاده‌های دامی (ذرت و کنجاله)، یک پاشنه آشیل حیاتی است. در شرایط فعلی، بیش از ۹۰ درصد از نیاز کشور به دانه‌های روغنی از طریق واردات تأمین می‌شود. این، نه تنها ارزبری شدید دارد، بلکه امنیت غذایی را نیز به گروگان می‌گیرد. استراتژی شما برای توسعه کشت‌های جایگزین مانند کلزا و کنجد برای کاهش این وابستگی چیست؟

۲. جبران عقب‌افتادگی با فناوری:

کشاورزی ایران با میانگین سن بالای ناوگان مکانیزاسیون (تراکتور و کمباین) و عدم نفوذ کافی کشاورزی دقیق مواجه است. برنامه وزارتخانه برای انتقال دستاورد‌های تحقیقاتی (مانند بذر‌های اصلاح‌شده مقاوم به خشکی) و تخصیص سهم مشخص و قابل اندازه‌گیری از بودجه به شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه چقدر است؟

جناب وزیر، آب، یکی از حیاتی‌ترین چالش امنیت ملی ماست.

در شرایط خشکسالی ساختاری و کم‌آبی مزمن، اتکاء صرف به حفر چاه و سدسازی سنتی، دیگر راهگشا نیست. راهبرد کلان، باید بر مدیریت جامع حوضه‌های آبریز و آبخیزداری و بهره‌وری حداکثری آب استوار باشد.

۱. اولویت آبخیزداری:

آبخیزداری و آبخوان‌داری، تنها راهکار تغذیه سفره‌های زیرزمینی و مدیریت سیلاب‌ها است. ما خواهان ارائه برنامه کمی و مشخص وزارتخانه برای توسعه عملیات آبخیزداری در سال جاری هستیم. آیا تخصیص‌های مالی لازم برای این امر حیاتی در بودجه وزارتخانه دیده شده است؟

۲. هماهنگی و الگوی کشت:

بر اساس آمار، بخش کشاورزی بیش از ۹۰ درصد مصرف آب کشور را به خود اختصاص داده است. با این وجود، الگوی کشت مصوب به دلیل عدم هماهنگی با وزارت نیرو در زمینه تخصیص آب، عملاً ناکارآمد شده است. برنامه فوری شما برای اجبار یا تشویق به تغییر الگوی کشت از محصولات پرمصرف آب (مانند برنج در مناطق غیرشمالی یا هندوانه) به سمت کشت‌های با نیاز آبی کمتر و ارزش اقتصادی بالاتر چیست؟

سهم وزارتخانه در گسترش سیستم‌های نوین آبیاری (تحت فشار) تا چه میزان است؟ همچنین، کشت گلخانه‌ای به عنوان راهکار اصلی کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری باید در اولویت قرار گیرد. هدف کمی شما برای افزایش سطح زیرکشت گلخانه‌ای در پنج سال آینده چقدر است؟

کشاورزی، نباید تنها به تولید محصولات خام محدود شود. توسعه صنایع تبدیلی و شکل‌گیری زنجیره ارزش، می‌تواند نقش مهمی در افزایش درآمد و تقویت پایداری اقتصاد کشاورزی داشته باشد.

۱. خلق زنجیره ارزش:

برای مثال در صنعت آبزی‌پروری، دورریز‌هایی مانند استخوان، پوست و سر ماهی حاوی مواد مغذی با ارزش بالا هستند که می‌توانند به محصولات سودآور تبدیل شوند. برنامه وزارت برای تسهیل و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه فرآوری ضایعات کشاورزی چیست؟ این فرآیند، علاوه بر ارزآوری، پسماند محیط زیستی را نیز کاهش می‌دهد.

۲. اقتصاد و معیشت کشاورز:

تولید برای کشاورز، دیگر صرفه اقتصادی ندارد. هزینه تمام‌شده تولید به دلیل عدم کنترل قیمت نهاده‌ها (کود، سم، بذر) به شدت افزایش یافته است. مهمترین راهکار شما برای کنترل قیمت نهاده‌ها و کاهش هزینه تمام‌شده تولید چیست؟

کشاورزی قراردادی حلقه مفقوده ثبات بازار است. این روش، ریسک کشاورز را کاهش داده و بازار محصول را تضمین می‌کند. وزارتخانه در زمینه توسعه کشاورزی قراردادی و ایجاد رابطه مستقیم و پایدار بین تولیدکننده و صنایع فرآوری چه اقدام عملیاتی را در دستور کار دارد؟

جناب وزیر! دانشجویان، کشاورزی را صرفاً یک اداره نمی‌بینند، بلکه قلب تپنده استقلال ملی می‌دانند. ما خواهان رویکردی جهادی، شفاف و مبتنی بر آمار مستند هستیم، نه صرفاً شعار.

ما خواستار یک برنامه عملیاتی و زمان‌بندی‌شده هستیم که بتوان آن را بر اساس شاخص‌های کمی ارزیابی کرد. امنیت غذایی، خودکفایی، مدیریت آب و خاک و اقتصاد مقاومتی، خط قرمز‌های اصلی ما هستند.

دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی در پایان نامه سرگشاده خود به وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرده‌اند؛ انتظار ما، شنیدن پاسخ‌های مستدل و متقن به این مطالبات حیاتی است.