شب چله، جشن ایرانیان برای پیروزی نور بر تاریکی

فرهود شکوهی در گفت‌و‌گو با خبرنگار صداوسیما، گفت: بر پایه باور‌ها و محاسبات نجومی، از آغاز سال و پس از نوروز، میزان نور روز‌ها به‌تدریج کاهش یافته و بر طول شب افزوده می‌شود؛ این روند تا شب پایانی ماه آذر ادامه دارد؛ شبی که بیشترین میزان تاریکی و کمترین میزان نور در طول سال رخ می‌دهد و به «شب یلدا» شهرت دارد.

 

وی ادامه داد: پس از این شب، از بامداد اول دی‌ماه، روند افزایش نور و کاهش تاریکی آغاز می‌شود. ایرانیان باستان که نور را نماد زندگی و پیروزی می‌دانستند، این دگرگونی طبیعی را به‌عنوان غلبه روشنایی بر تاریکی جشن می‌گرفتند و شب سی‌ام آذر را گرامی می‌داشتند.

 

شکوهی گفت: در فرهنگ کهن ایرانی، شب یلدا با نام‌هایی، چون «شب بزرگ» یا «شب چله» شناخته می‌شود. این شب، آغاز چهل روز نخست زمستان یا «چله بزرگ» است؛ دوره‌ای که سرمای سخت‌تری بر ایران حاکم بوده است. پس از پایان این چهل روز، جشن سده با افروختن آتش برگزار می‌شد تا نمادی از گرما، نور و همبستگی اجتماعی باشد.

 

وی افزود: بر اساس روایت‌های تاریخی، سرمای شدید در گذشته جان بسیاری از مردم را می‌گرفت و آیین‌های جمعی، فرصتی برای آگاهی از حال یکدیگر و تقویت روحیه همدلی فراهم می‌کرد. از همین رو، شب یلدا به‌عنوان نماد پیروزی نور بر تاریکی و امید به ادامه زندگی، جایگاهی ویژه در فرهنگ ایرانی یافته و تا امروز حفظ شده است.