قرار های تلگرامی گذران بدون هدف اوقات فراغت

پژوهش خبری صدا و سیما: چندی است که در جامعه از قرارهایی صحبت می شود که از سوی برخی جوانان و یا نوجوانان با استفاده از شبکه های اجتماعی صورت می گیرد و آنها در مکان­ های مشخص شده با هماهنگی در فضای تلگرام دور همدیگر جمع می شوند. از این نوع قرارها می توان به مثال هایی از قیبل تجمع دهه هفتادی و هشتادی ها در مقابل مرکز خرید کوروش برای جشن گرفتن پایان امتحانات و شروع تعطیلات و حضور دهه هشتادی ها در پارک آب و آتش طی چند هفته اخیر اشاره کرد. اما نکته مهمی که در نگاه اول راجع به قرارها به چشم می آید عنوان دهه هفتادی و دهه هشتادی هاست که این موضوع را مورد توجه قرار می دهد. با نگاهی به سن افراد شرکت کننده در این تجمع ها افرادی با سنین 15 تا 25 سال را بدست می دهد، نسلی که جوان یا نوجوان هستند.

دسته بندی های مختلفی از نسل ها برمبنای مصرف رسانه و رسانه های حاکم در دورۀ زندگی در دنیا صورت گرفته است که شامل نسل های ایکس(X) و وای(Y) و زد(Z) است. نسل X دردهه 1960 به دنیا آمده است و به قبل از ظهور اینترنت تعلق دارد. اما نسل Y در دهه 1980 به بعد به دنیا آمده است، این نسل با ظهور تلویزیون های ماهواره ای، اینترنت و فناوری های نوین ارتباطات و اطلاعات(موبایل و...)، کتاب های الکترونیکی، رسانه های وب 1 سروکار دارد. نسل Z هم برای متولدین 2001 به بعد که در سال 2020 به بلوغ می رسند، به کار می رود. این نسل، نسل دوران اوج رسانه ها و فناوری های نوین، ظهور و توسعه رسانه های اجتماعی نوین مانند وبلاگ ها، ویکی ها، وب 2 وشبکه های اجتماعی و دیجیتالی شدن بیشتر عرصه های ارتباطات اجتماعی است.

اما در کشور ما نسل y و z  ایرانی که متولد دهه هفتاد و هشتادی هستند و در دوران توسعه کامپیوترها، بازی های کامپیوتری، فناوری های نوین ارتباطات واطلاعات مانند موبایل و اینترنت و شبکه های اجتماعی، بازی های رایانه ای و تعاملی رشد و بلوغ یافته اند. ویژگی هایی که علمای ارتباطی برای نسل y و z متصور هستند، آنها را مصرف کنندگان فعال رسانه های نوین می دانند. به طوری که در بین بعضی از آنها اعتیاد به فناوری موبایل و شبکه های اجتماعی و دریافت پیام کوتاه باعث شده این نسل را نسل دیجیتال زده بنامند. اما با نگاهی به نحوه استفاده و کاربرد تلگرام در نسل y و z ایرانی ها، نشان می دهد استفاده از این شبکه های مجازی معطوف به سرگرمی و گذران اوقات فراغت به شکل منفعلانه است و اکثر کنش‌ها و واکنش ها در این فضا باعث مدت زمان حضور زیاد کاربر در شبکه‌های اجتماعی شده است. به طوریکه، فعالیت اغلب کاربران رسانه‌های اجتماعی نوین، در این شبکه‌ها معطوف به اشتراک گذاشتن جملات و عکس‌ها و محتواهای زرد و سرگرمی محور است که این قرارهای تلگرامی را نیز به نوعی می توان استفاده معطوف به سرگرمی و گذران اوقات فراغت بدون هدف دانست، در حالی که کاربر می‌تواند در این فضا استفاده فرهنگی، آموزشی ، اقتصادی و سرگرمی مناسبی داشته باشد. اما این گرایش‌ها در کاربران ایرانی به ویژه نسل Y و Z این روزهای شبکه های اجتماعی ضعیف است. به نظر می رسد، آنچه در شرایط فعلی لازم است برنامه ­ریزی مناسب برای آشنایی و استفاده صحیح نسل جوان و نوجوان از شبکه ­های اجتماعی توسط دستگاه ­های فرهنگی و آموزشی است تا علاوه بر بالا بردن سواد رسانه ای آنها، راه های درست را برای جلوگیری از گذران اوقات فراغت بدون هدف و اتلاف وقت و هزینه در نظر بگیرند و از این طریق، از آسیب های فردی پیش روی نسل نوجوان و جوان که می تواند منجر به آسیب های اجتماعی و فرهنگی شود، جلوگیری کنند.

*پژوهشگر: هادی البرزی