رویدادهای مهم منطقه غرب آسیا در هفته گذشته(دوم الی نهم مهرماه ۱۳۹۵)

صحنه سیاسی:

هفته گذشته دولت اردن استعفاء کرد؛ به نظر می‌رسد اقدام دولت اردن در استعفاء به دلیل این بوده که این دولت از پارلمان رأی اعتماد نگرفته و با توجه به برگزاری انتخاباتی پارلمانی در اردن و تشکیل پارلمان جدید، دولت بعد از معرفی مجدد، باید از پارلمان رأی اعتماد بگیرد.

پادشاه اردن که استعفای نخست وزیر و دولت این کشور را پذیرفته بود بار دیگر هانی الملقی را به­عنوان نخست وزیر برگزید و مأمور تشکیل کابینه کرد.

 سوریه

صحنه سیاسی:

۱ـ استفان اوبراین معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور انسان‌دوستانه و هماهنگ کننده امداد اضطراری خواستار برقراری آتش‌بس 48 ساعته در هر هفته برای رساندن کمک‌های بشردوستانه به غیرنظامیان سوریه شد؛ او اعلام کرد که برای ورود کمک­ های امدادرسانی و انتقال زخمی‎ها در حلب به یک آتش بس 48 ساعته در هفته نیاز است؛ وی افزود: امروز منتظر اجازه دولت سوریه برای ورود کمک­ های انسان­دوستانه به سوریه و کمک به 960 هزار نفر هستیم.

۲ـ بثینه شعبان مشاور سیاسی رئیس جمهور سوریه در گفت‌وگو با یک شبکه انگلیسی زبان، از اقدامات ترکیه، قطر و عربستان علیه سوریه انتقاد کرد و گفت که این کشورها نمی‌خواهند جنگ سوریه به پایان برسد. وی به نقش مخرب قطر و عربستان سعودی در منطقه و سوریه اشاره و تأکید داشت که این دو کشور از تروریست‌ها در سوریه حمایت مالی می ­کنند و قصد ندارند بگذارند جنگ در سوریه به پایان برسد. خانم شعبان همچنین از اقدامات نظامی ترکیه در شمال سوریه انتقاد کرد و گفت: ترکیه در شمال سوریه اقدامات تحریک ­آمیز انجام می‌دهد.

پیشتر رئیس پارلمان سوریه در سفر به ایران اعلام کرده بود که قطر و عربستان از تروریست‌ها در سوریه و منطقه خاورمیانه حمایت می‌کنند و ایران تنها کشوری است که در خاورمیانه به جد با تروریسم در حال جنگ است.

۳ـ ساعتی پس از آنکه آمریکایی­ ها روس‌ها را به قطع همکاری نظامی در صورت ادامه بمباران حلب تهدید کردند، روسیه از آمادگی برای ادامه همکاری‌ها با آمریکا خبر داد. بر اساس گزارش اینترفاکس، ستاد مشترک ارتش روسیه اعلام کرد که به زودی برای ازسرگیری مشاوره با آمریکایی‌ها برای عادی‌سازی شرایط در حلب، کارشناسان نظامی را راهی ژنو خواهد کرد. ستاد مشترک ارتش روسیه از اوضاع میدانی نبرد با تروریست‌ها در سوریه هم گزارش داد و اعلام کرد که اطلاعاتی داریم که نشان می‌دهد تروریست‌های مرتبط با جبهه‌النصره به کاروان کمک‌های بشردوستانه در حلب حمله کرده‌اند. روس‌ها دلیل اصلی شعله‌ورشدن آتش درگیری‌ها در شمال سوریه را حمله تانک‌های ترکیه و اجرای عملیات سپر فرات اعلام کرده‌اند.

صحنه میدانی:

۱ـ خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه (هفتم مهر) به نقل از معارضان سوری اعلام کرد که تروریست­ ها در حلب به موشک­ های گراد دست یافته ­اند. سرهنگ فارس البیوش که از سرکرده­ های معارضان است اعلام کرد که کشورهای خارجی موشک­ های سطح به سطح گراد در اختیار آنان قرار داده‌اند؛ موشک ­هایی که تاکنون مانند آن را در اختیار نداشته‌اند. وبگاه خبری قاسیون که وابسته به معارضان است روز گذشته خبر داد گروه موسوم به ارتش آزاد ادلب با انتشار ویدئویی، صحنه حمله به مواضع ارتش سوریه در اردوگاه حندرات واقع در شمال حلب را به تصویر کشیده است. این ویدئو نشان می ­دهد که تروریست­ ها با بیش از 40 موشک گراد با برد متوسط، مواضع نیروهای سوری را هدف قرار می‌دهند.

۲ـ ارتش سوریه به کمک نیروهای متحد خود به پیشروی در شمال شهر حلب ادامه می‌دهد. منابع خبری سوری روز پنجشنبه (هشتم مهر) از موفقیت ارتش سوریه در آزادسازی بیمارستان کندی واقع در شمال حلب از دست تروریست‌ها گزارش دادند. این آزادسازی در ادامه عملیات نیروهای سوری در شمال شهر حلب و بعد از تصرف اردوگاه حندرات صورت گرفت. ارتش سوریه به کمک نیروهای فلسطینی لواء القدس دو هفته پیش توانست برای ساعاتی اردوگاه حندرات را به کنترل خود درآورد ولی به علت تشدید حملات تروریست‌ها مجبور به عقب نشینی‌شد.

۳ـ روز جمعه (نهم مهر) ارتش سوریه موفق شد تعدادی از مجتمع ­های ساختمانی از جمله باشگاه حلب، ساختمان اداره برق و گاراژ در محله سلیمان ­الحلبی در شهر حلب را از دست تروریست‎ها آزاد کند؛ همچنین ارتش سوریه در منطقه بستان ­الباشا در حلب پیشروی داشت و پس از درگیری با عناصر تروریستی و کشتن چندین نفر از آن­ها، توانست بر تعدادی از ساختمان‎ها مسلط شود. در همان روز ۱۳ نفر از غیرنظامیان سوری در حمله خمپاره­ای تروریست ­ها به دو محله سلیمان الحلبی و المیدان در حلب کشته و 40 نفر دیگر نیز زخمی شدند.

۴ـ روز جمعه (نهم مهر) ساعت هشت صبح، هشت فروند جنگنده رافال فرانسه برای اولین بار از روی ناو هواپیمابر شارل دوگل در بخش شرقی دریای مدیترانه به پرواز در آمدند و به مواضع داعش حمله هوایی کردند. به دنبال حملات تروریستی سال گذشته داعش در فرانسه به ویژه پاریس، دفتر ریاست جمهوری این کشور با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد ناو هواپیمابر شارل دوگل برای پشتیبانی از عملیات نیروهای ائتلاف تحت رهبری آمریکا در مبارزه علیه تروریست‌های داعش در سوریه و عراق، به منطقه اعزام می‌شود.

 عراق

صحنه سیاسی:

۱ـ اورسولا فون دیر لاین وزیر دفاع آلمان صبح روز جمعه با مسعود بارزانی دیدار کرد؛ وی برای بار دوم است که به کردستان عراق سفر می‌کند و آلمان از جمله کشورهایی است که تاکنون حمایت مالی و تسلیحاتی وسیعی از کردستان عراق و نیروهای پیشمرگه به عمل آورده است. در حال حاضر ده­ها مستشار نظامی آلمانی مشغول آموزش و همراهی نیروهای پیشمرگه هستند.

۲ـ سرهنگ گوردون مستشار نظامی انگلیسی که چندی است به ارائه مشاوره به نیروهای کُرد پیشمرگه در نبرد با داعش در شرق موصل مشغول است می ­گوید تروریست‌های داعش یکی از بزرگ­ترین کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی و معدن سولفور المشراق در جنوب این شهر و نزدیک به پایگاه هوایی القیاره را در عراق بمب‌گذاری کرده ­اند و قصد دارند بعد از آغاز حمله نیروهای ائتلاف برای آزادسازی موصل آن را منفجر کنند. طبق محاسبات، انفجار کارخانه مذکور محدوده­ای به شعاع 16 کیلومتر را دربر خواهد گرفت که تهدید بزرگی برای نیروهای عراقی و حامیان آن­ها خواهد بود.

۳ـ هادی العامری دبیرکل سازمان بدر در همایش بین‌المللی غدیر در نجف اشرف، با بیان اینکه برخی می‌خواهند عملیات موصل را به عملیات تجزیه عراق تبدیل کنند، تأکید کرد که ما خواهان وحدت عراق هستیم. او افزود: ما تجزیه عراق و طایفه‌گری را خطری برای امت اسلامی می‌دانیم و اینکه درگیری سیاسی به جنگ طایفه­ ای تبدیل شود را رد می‌کنیم.

۴ـ روز دوشنبه پارلمان عراق با اکثریت آراء به عدم تجزیه استان نینوا رأی داد و اعلام کرد: پارلمان اعلام می‌کند که استان نینوا یک استان عراقی با مرزهای اداری همانند قبل از 2003 باقی خواهد ماند و هر تغییری در مرزها مخالف با قانون اساسی و باطل است و سرنوشت این استان را باید مردم آن، پس از آزادی از دست داعش رقم بزنند. پیش از این 100 تن از نمایندگان مجلس با امضای نامه‌ای خواستار تصویب عدم تجزیه استان نینوا در پارلمان شده بودند.

پیشروی نیروهای پیشمرگه در عمق خاک استان نینوا برای عقب راندن تروریست‌های داعش (تا 25 کیلومتری موصل) و اعلام اینکه نیروهای پیشمرگه قصد عقب‌نشینی و واگذاری این مناطق را به ارتش ندارند، موجب بروز نگرانی‌هایی در دولت مرکزی عراق شده است. نگرانی‌ از مطامع منطقه کردستان عراق درباره استان نینوا، تا حدی است که حیدرالعبادی در دیدار با اوباما در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، در مورد حضور یا عدم حضور نیروهای پیشمرگه در عملیات آزادسازی موصل، حضور نیروهای پیشمرگه را به شرط فرمانبرداری از فرماندهی کل نیروهای مسلح و عدم ورود به مرکز موصل پذیرفت و اوباما نیز با پذیرش این امر، به اربیل اطلاع داد که باید از شروط حیدرالعبادی تبعیت کند.

صحنه میدانی:

۱ـ صدها تن از عناصر تروریستی داعش یک روز پس از آزادی شهر الشرقاط در استان صلاح الدین عراق صبح روز جمعه (دوم مهر) حملات سنگینی برای محاصره و بازپس‌گیری این شهر انجام دادند؛ اما در نهایت نیروهای بسیج مردمی با ایستادگی در مقابل حجم بالای حملات توانستند تروریست‌های داعش را عقب برانند. نیروهای عراقی به دلیل اشراف کامل، در این عملیات متحمل خسارات جانی نشدند و فقط 3 تن از نیروها مجروح شدند. الشرقاط، آخرین پایگاه تروریست‌های داعش در شمال استان صلاح الدین بود و نیروهای عراقی در یک کمین موفق توانستند از محاصره این شهر در محور جنوبی جلوگیری کنند.

۲ـ روز شنبه (سوم مهر) یک منبع محلی در استان نینوا اعلام کرد مسئول زندان‌های داعش که به ابو عمر معروف بود و از نزدیکان ابوبکر البغدادی سرکرده داعش محسوب می‌شد، در حمله هوایی اواخر جمعه شب کشته شده است. به گفته منابعی در ارتش عراق، با کشته شدن سرکردگان داعش در این حملات هوایی، برخی از آن‌ها که زنده مانده‌اند از موصل فرار کرده و برخی نیز به اتهام تلاش برای فرار از سوی عناصر داعش اعدام شده‌اند.

۳ـ نیروهای امنیتی و عشایر عراق از صبح روز چهارشنبه (هفتم مهر) عملیات آزادسازی منطقه جزیره الدولاب در غرب استان الانبار را آغاز کردند. این منطقه در 70 کیلومتری غرب الرمادی و شمال غرب شهر هیت واقع شده است. جزیره الدولاب از میانه سال 2014 در اشغال داعش است و تروریست‌ها از آن برای اعزام خودروهای بمب‌گذاری شده استفاده می‌کردند.

 فلسطین اشغالی

۱ـ شیمون پرز رئیس پیشین رژیم صهیونیستی معروف به جلاد قانا روز چهارشنبه (هفتم مهر) در سن ۹۳ سالگی در تل‌آویو مرد. او در پی سکته و خونریزیشدید مغزی به بیمارستان منتقل شده بود که صبح چهارشنبه در بیمارستان مُرد. طی دو دوره نخست وزیری، دو دوره وزارت جنگ و یک دوره ریاست رژیم صهیونیستی شیمون پرز جنایات بسیار و جنگ‌های بزرگ اسرائیل با اعراب و فلسطینیان رخ داد که در آن هزاران تن کشته شدند. از مهم­ترین جنایاتی که پرز در حق لبنانی‌ها انجام داد کشتار آن­ها در جنوبلبنان در آوریل ۱۹۹۶ است. در ۱۱ آوریل ۱۹۹۶ حمله گسترده رژیم صهیونیستی به لبنان با عنوان "خوشه‌های خشم" با دستور پرز آغاز شد که هدف از آن پایان دادن به مقاومت در لبنان بود و با بمباران شدید شهرهای این کشور از جمله بیروت آغاز شد. روز هجدهم همان ماه صدها لبنانی که بیشتر آن­ها زن و کودک بودند به مرکزی تحت نظارت صلح­بانان سازمان ملل در روستای قانا پناه برده بودند که بنا به دستور پرز این مرکز آوارگان نیز هدف حملات رژیم صهیونیستی قرار گرفت و در چند ساعت دست­کم ۲۵۰ تن کشته و زخمی شدند.

 یمن

صحنه سیاسی:

۱ـ عبد ربه منصور هادی رئیس‌جمهور فراری یمن که در ریاض به سر می‌برد، در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل مدعی شد که ایران تمامی اقدامات برای رسیدن به یک راه‌حل سیاسی را در یمن ناکام می‌گذارد و برای نابودی یمن برنامه‌ریزی کرده است. او ایران را به پشتیبانی از تندروی و تروریسم طایفه­ ای متهم کرد و عامل به وجود آمدن تروریسم دیگری دانست. عبدالملک المخلافی وزیر خارجه دولت مستعفی یمن نیز اعلام کرد این دولت قصد دارد شکایتی علیه ایران به خاطر آنچه که فرستادن سلاح برای انصارالله نامید، به شورای امنیت ارائه دهد.

۲ـ صالح الصماد رئیس شورای عالی سیاسی یمن در پیامی به بان کی‌مون دبیرکل سازمان ملل از اقدام عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور مستعفی این کشور برای انتقال بانک مرکزی یمن از صنعا به عدن (در جنوب این کشور) شکایت کرد. روز یکشنبه هفته پیش رئیس جمهور مستعفی یمن منصر القعیطی را به­ عنوان رئیس جدید بانک مرکزی یمن معرفی کرد و دستور داد مقر بانک مرکزی از صنعا به عدن منتقل شود. با وجود اینکه منصورهادی، انصارالله را متهم به سوء استفاده از ذخایر بانک مرکزی صنعا برای خرید سلاح کرده است، منابع دیپلماتیک معتقدند که بانک مرکزی یمن در صنعا در این درگیری‌ها بی‌طرف بوده است چرا که در طول 18 ماهی که از آغاز تهاجم ائتلاف سعودی به یمن می­گذرد، تنها تضمین موجود برای ورود مایحتاج مردم یمن به داخل کشور بوده است.

۳ـ احمد عسیری سخنگوی وزارت دفاع عربستان سعودی روز چهارشنبه (هفتم مهر) در یک کنفرانس مطبوعاتی در برلین گفت که این کشور حاضر به پذیرش حضور نیروهای انصارالله در صحنه سیاسی یمن نیست و عربستان هرگز توافق صلحی را با جنبش انصارالله یمن نخواهد پذیرفت، مگر اینکه شاخه نظامی این جنبش منحل شود.

۴ـ صالح الصماد رئیس شورای عالی سیاسی یمن طی سخنانی به مناسبت بزرگداشت انقلاب ۲۶ سپتامبر، طرحی برای صلح در این کشور ارائه داد؛ وی خواستار توقف درگیری‌های نظامی و حملات عربستان به یمن و رفع تحریم‌ها از این کشور شد تا در مقابل، ارتش و کمیته‌های مردمی یمن نیز شلیک موشک به عمق خاک عربستان و درگیری‌های نظامی در مرز با این کشور را متوقف کنند.

صحنه میدانی:

۱ـ ارتش و کمیته‌های مردمی یمن روز سه شنبه (ششم مهر) پایگاه ابوالمض در جیزان عربستان را هدف قرار دادند که منجر به کشته شدن شماری از نظامیان سعودی شد. یک منبع امنیتی خبر داد که آتش‌سوزی مهیبی در پایگاه نظامی ابوالمض ایجاد و در پی آن انبار سلاح و مهمات سعودی‌ها منفجر و خودروهای زرهی و تجهیزات نظامی آن‌ها نیز منهدم شده است و چندین نظامی سعودی کشته و شماری هم زخمی‌ شده‌اند.

۲ـ عربستان بار دیگر به نیروهای خود در جیزان حمله کرد. در پی حمله جنگنده‌های سعودی به نیروهای خودی در منطقه ملحمه در جیزان دست کم 10 نظامی عربستانی کشته و 15 تن دیگر زخمی شدند. پیش‌تر نیزجنگنده‌های عربستان اشتباهاً شماری از شبه نظامیان وابسته به ائتلاف این کشور را در استان مأرب یمن هدف قرار داده بودند.

۳ـ روز سه شنبه (ششم مهر) سازمان پزشکان بدون مرز با صدور بیانیه‌ای از روند تأثیرگذاری جنگ یمن بر وضعیت انسانی شهروندان این کشور ابراز نگرانی کرد و از اعضای شورای امنیت خواست اقدامات کاربردی اتخاذ کنند تا سال 2016 آخرین سالی باشد که بیمارستان‌ها مورد حملات جنگنده‌های نظامی قرار می‌گیرد و جهان در برابر آن سکوت می‌کند. در بیانیه این سازمان همچنین آمده که بیمارستان‌های پزشکان بدون مرز دوبار مورد هدف قرار گرفته و طی آن 20 نفر کشته و 32 تن زخمی شده‌اند که اغلب قربانیان را بیماران بستری در بیمارستان تشکیل می‌دادند.

۴ـ روز پنجشنبه (هشتم مهر) حسین الحوثی فرمانده کمیته­ های انقلابی یمن از تسلط رزمندگان یمنی بر نهادهای دولتی و مرکز استان تعز و بیرون راندن تروریست‌ها از مرکز استان خبر داد و گفت: جنگنده‌های سعودی ساختمان‌های دولتی و محله‌های مسکونی و همچنین روستاهای حومه استان تعز را هدف حملات کور خود قرار داده­اند که در اثر آن ده­ها غیرنظامی به شهادت رسیدند. وی پیش­بینی کرد طی روزهای آتی امکان درگیری‌های شدیدتری پیش رو باشد چرا که عربستان صدها مزدور خود را در غرب استان تعز مستقر کرده است.

۵ـ حسین الحوثی فرمانده نظامی یمن از حمله ائتلاف سعودی با موشک‌های شیمیایی به شهر تعز خبر داد و گفت: در پی پیشروی وسیع رزمندگان و سیطره نیروهای یمنی بر ساختمان‌های دولتی تعز و بیرون رانده شدن تروریست‌ها از شورای استانی و مرکز این استان، روز جمعه (نهم مهرماه) شهر تعز شاهد یکی از فجیع‌ترین قتل­عام‌هایی بود که یمن از ابتدای تهاجم عربستان به خود دیده و ده‌ها شهروند بی گناه که بیشترشان کودک بودند بر اثر استنشاق گازهای شیمیایی جان باختند.

پژوهش خبری صدا و سیما// پژوهشگر: مرجان شریف زاده